Giảm thiểu rủi ro từ các cú sốc khí hậu

Việt Nam là một trong những quốc gia có nguy cơ dễ tổn thương nhất với BĐKH trên thế giới. Ảnh: ST

Biến đổi khí hậu có thể làm giảm ít nhất 12,5% GDP

Báo cáo mới nhất “Việt Nam 2045 - Tăng trưởng xanh hơn: Con đường hướng tới tương lai bền vững” mà WB vừa công bố cho thấy, Việt Nam là một trong những quốc gia có nguy cơ dễ tổn thương nhất với biến đổi khí hậu (BĐKH) trên thế giới. Các kịch bản dự báo, nếu mực nước biển dâng thêm 75-100cm, gần một nửa Đồng bằng sông Cửu Long có thể bị ngập vào giữa thế kỷ này, đe dọa đến triển vọng kinh tế và khiến cho những thách thức về xâm nhập mặn trở nên tồi tệ hơn.

Thêm vào đó, các hiện tượng thời tiết cực đoan như: Ngập lụt, nước dâng do bão… có thể diễn ra thường xuyên hơn, mạnh hơn, gây phá hủy cơ sở hạ tầng như đường, nhà ở, công trình và sản xuất nông, lâm nghiệp. Dự báo, thiên tai sẽ làm giảm 1% GDP tăng trưởng và gây thiệt hại lên đến 2,5% GDP.

Khảo sát năm 2024 của WB cũng cho thấy, khoảng 75% doanh nghiệp trong hai ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam là may mặc và điện tử cũng đang hoạt động tại các khu vực chịu tác động thường xuyên của nhiệt độ cao, khiến 1,3 triệu lao động rơi vào nhóm dễ bị tổn thương. Đáng quan ngại, tác động của BĐKH có thể làm giảm GDP của Việt Nam ít nhất 12,5% vào năm 2050, cản trở mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Nghiên cứu của WB cũng chỉ rõ, BĐKH dự báo sẽ làm chậm tiến độ giảm nghèo của Việt Nam. Người lao động có kỹ năng thấp và thu nhập thấp phải đối mặt với nhiều nguy cơ rủi ro, trong khi các hộ gia đình thu nhập thấp không có đủ nguồn lực và năng lực tự phòng vệ với những tác động bất lợi của BĐKH. Nếu không có các biện pháp thích ứng, tác động khí hậu có thể khiến thêm 100.000 đến 1,1 triệu người bị kẹt dưới ngưỡng nghèo vào năm 2050.

BĐKH dự báo sẽ làm chậm tiến độ giảm nghèo của Việt Nam. Ảnh minh họa

Ngoài ra, BĐKH còn đe dọa tới các sinh kế và nỗ lực giảm nghèo theo vùng miền. Chẳng hạn ở Đồng bằng sông Cửu Long, nạn xâm nhập mặn và nước biển dâng cao có thể gây tổn thất lớn và kéo dài về thu nhập. WB dự báo, các nỗ lực giảm nghèo sẽ bị chững lại ở vựa lúa của Việt Nam, nơi tỷ lệ người dân sống dưới ngưỡng nghèo đang chiếm khoảng 25% dân số khu vực này năm 2024.

Lồng ghép quản lý rủi ro khí hậu vào mọi lĩnh vực

WB ước tính, nhu cầu đầu tư tăng thêm cho thích ứng BĐKH trong giai đoạn 2025-2050 của Việt Nam khoảng 233 tỷ USD, tương đương bình quân 0,75% GDP mỗi năm. Các khoản đầu tư thích ứng trong quản lý rủi ro thiên tai, quản lý đô thị, giao thông vận tải, nông nghiệp sẽ giúp giảm thiểu đáng kể tổn thất GDP, từ mức dự kiến 12,5% xuống còn 6,7% vào năm 2050.

Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào - bà Mariam J. Sherman - nhấn mạnh, ngay từ bây giờ, Việt Nam có thể thực hiện nhiều biện pháp để bảo vệ đất đai, cộng đồng và cơ sở hạ tầng trước những cú sốc do BĐKH gây ra. Điều quan trọng là xây dựng các cơ chế và chính sách phù hợp để khuyến khích doanh nghiệp và người dân chủ động thích ứng, đồng thời lồng ghép quản lý rủi ro khí hậu vào mọi lĩnh vực của nền kinh tế.

Theo đó, giai đoạn 2026-2030, WB đề xuất Chính phủ đóng vai trò trọng tâm trong xây dựng môi trường chính sách thuận lợi, khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng tham gia đầu tư thích ứng BĐKH. Trong đó, ưu tiên những giải pháp mang lại nhiều lợi ích cộng hưởng cả về giảm thiểu rủi ro thiên tai, tăng năng suất lao động, bảo vệ môi trường, tăng khả năng chống chịu của xã hội và có lợi nhuận.

Các khuyến nghị tập trung vào khai thác các công cụ huy động tài chính đổi mới sáng tạo; phát triển thị trường bảo hiểm và áp dụng các cơ chế mới về chia sẻ rủi ro đầu tư với khu vực tư nhân; lồng ghép những cân nhắc về rủi ro khí hậu vào các dự án hạ tầng hiện tại và sắp tới; đảm bảo quản lý rủi ro thiên tai và tăng cường chia sẻ dữ liệu về thiên tai, khí hậu; thiết kế và xây dựng đô thị, công trình giao thông chống chịu thiên tai; chuyển đổi cơ cấu giống, cây trồng, mùa vụ và áp dụng các giải pháp sản xuất tiên tiến để giảm thiệt hại của ngành nông nghiệp...

“Lồng ghép các chiến lược giảm nhẹ và thích ứng khí hậu vào kế hoạch phát triển kinh tế và xã hội của Việt Nam nhằm đảm bảo tăng trưởng có khả năng chống chịu, giảm nguy cơ dễ tổn thương và thúc đẩy thịnh vượng trong dài hạn. Ngược lại, khi thu nhập tăng lên, các hộ gia đình và cộng đồng sẽ được cải thiện về năng lực để chuẩn bị, ứng phó và phục hồi sau tác động liên quan đến khí hậu. Chính vì vậy, thúc đẩy phát triển kinh tế là điều kiện cần để tăng cường khả năng chống chịu khí hậu và ngược lại” - Báo cáo của WB nhấn mạnh./.

HỒNG NHUNG