Giám sát ca bệnh đậu mùa khỉ tại cửa khẩu bằng đo thân nhiệt

Bộ Y tế ban hành hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng chống bệnh đậu mùa khỉ.

Giám sát ca bệnh tại cửa khẩu

Bộ Y tế cho biết, đến ngày 15/8, thế giới đã ghi nhận hơn 35.000 ca mắc đậu mùa khỉ tại 92 quốc gia, trong đó có 12 trường hợp tử vong. Một số quốc gia như Thái Lan, Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản đã ghi nhận ca bệnh xâm nhập.

Tại Việt Nam, đến thời điểm này chưa ghi nhận trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ nào.

Đậu mùa khỉ không phải là bệnh mới, tuy nhiên, từ tháng 5/2022 đến nay, dịch có diễn biến bất thường, ghi nhận tại 12 quốc gia khu vực châu Âu, khu vực lần đầu tiên ghi nhận các ổ dịch mà chưa xác định được mối liên hệ với khu vực dịch lưu hành trước đó (châu Phi). Hiện, dịch bệnh gia tăng liên tục cả về số ca mắc và số quốc gia, vùng lãnh thổ ghi nhận trường hợp bệnh.

Ngày 23/7, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố dịch bệnh đậu mùa khỉ trong tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế. Đến ngày 15/8, thế giới đã ghi nhận hơn 35.000 ca mắc tại 92 quốc gia, trong đó có 12 trường hợp tử vong.

Theo hướng dẫn giám sát và phòng chống bệnh đậu mùa khỉ của Bộ Y tế vừa ban hành, việc giám sát ca bệnh tại cửa khẩu sẽ thông qua đo thân nhiệt, giám sát kiểm dịch viên y tế hoặc nhận thông tin từ người nhập cảnh chủ động khai báo.

Trường hợp phát hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh cần chuyển trường hợp nghi ngờ đến nơi cách ly tạm thời để khai thác yếu tố dịch tễ và khám sơ bộ. Căn cứ kết quả khai thác dịch tễ sẽ chuyển người đó về cơ sở y tế để chẩn đoán, điều trị hoặc đề nghị tự theo dõi sức khỏe trong vòng 21 ngày kể từ ngày nhập cảnh.

Người nhập cảnh từ quốc gia, khu vực có dịch lưu hành cần theo dõi sức khỏe trong 21 ngày kể từ ngày nhập cảnh. Khi có triệu chứng phát ban, nhức đầu, sốt, ớn lạnh, đau họng, khó chịu, mệt mỏi và nổi hạch, cần hạn chế tiếp xúc người khác và tới cơ sở y tế gần nhất.

Bộ Y tế cũng yêu cầu tổ chức giám sát, tăng cường giám sát dựa vào sự kiện trong cộng đồng và các cơ sở khám chữa bệnh để phát hiện sớm trường hợp nghi ngờ. Đặc biệt chú ý giám sát tại các cơ sở y tế chuyên khoa da liễu và các cơ sở khám chữa bệnh lây truyền qua đường tình dục, chú trọng giám sát trên đối tượng nguy cơ cao gồm người đồng giới và người có suy giảm miễn dịch.

Các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh

Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, trường hợp nghi ngờ bệnh là người có phát ban cấp tính dạng mụn nước hoặc mụn mủ và không giải thích được bằng các bệnh phát ban phổ biến khác như thủy đậu, herpes, sởi, nhiễm trùng da do vi khuẩn, lậu, giang mai; có một hoặc nhiều triệu chứng như đau đầu, sốt (> 38,5 độ C), nổi hạch (sưng hạch bạch huyết), đau cơ, đau lưng, đau nhức cơ thể, mệt mỏi.

Các trường hợp khác như: Trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng, có tiếp xúc với trường hợp bệnh xác định hoặc trường hợp bệnh nghi ngờ, thông qua tiếp xúc vật lý trực tiếp với da hoặc tổn thương da (bao gồm cả quan hệ tình dục) hoặc tiếp xúc với các vật dụng bị ô nhiễm như quần áo, giường, đồ dùng cá nhân của người bệnh; trong vòng 21 ngày trước khi khởi phát triệu chứng, có quan hệ với nhiều bạn tình.

Các biện pháp phòng bệnh đậu mùa khỉ

- Tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

- Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tốt nhất che bằng khăn vải hoặc khăn tay hoặc khăn giấy dùng một lần hoặc ống tay áo để làm giảm phát tán các dịch tiết đường hô hấp; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng.

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay.

- Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ, cần chủ động liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời, đồng thời, cần chủ động tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác, bao gồm cả quan hệ tình dục…

- Người đến các quốc gia vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh (khu vực Trung và Tây Phi) cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ. Khi quay trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn.

- Đảm bảo an toàn thực phẩm; thực hiện lối sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe.

- Nhân viên y tế chăm sóc, điều trị cho người bệnh nghi ngờ hoặc xác định mắc bệnh đậu mùa khỉ cần sử dụng trang phục phòng hộ (PPE) thích hợp.

Đến nay, kết quả một số nghiên cứu cho thấy vaccine đậu mùa trước đây có hiệu quả nhất định trong việc phòng chống bệnh đầu mùa khỉ. Hiện, một số ít quốc gia đã phê duyệt sử dụng vaccine phòng bệnh đậu mùa/đậu mùa khỉ thế hệ mới (thế hệ 2, 3) để sử dụng phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ.

Tính tới ngày 18/7, WHO không khuyến cáo tiêm vaccine phòng chống bệnh đậu mùa khỉ một cách rộng rãi mà chỉ tiêm cho những người có nguy cơ cao (nhân viên y tế, người tiếp xúc trực tiếp với trường hợp bệnh) và việc tiêm vaccine được xem xét, quyết định đối với từng trường hợp cụ thể khi có tiếp xúc và sau khi tiếp xúc với trường hợp mắc bệnh. Các dữ liệu nghiên cứu về hiệu quả của vaccine vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu.

Bệnh đậu mùa khỉ có thời gian ủ bệnh thường từ 6-13 ngày nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày. Biểu hiện triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương đồng như bệnh đậu mùa, các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể như bàn tay, bàn chân, ngực, bộ phận sinh dục hoặc hậu môn. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần.

Theo WHO, tỉ lệ tử vong khi mắc bệnh theo thống kê trước đây dao động từ 0- 11% và cao hơn ở trẻ nhỏ. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, tỉ lệ tử vong của bệnh đậu mùa khỉ liên quan đến nhóm virus đậu mùa khỉ nhánh Tây Phi là 1%, và có thể cao hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch.

Hiền Minh