Giải quyết 'vùng xám' pháp lý cho thị trường tài sản mã hóa

Các chuyên gia đồng thuận rằng tài sản mã hóa là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Ảnh: Hội thảo

Việc luật hóa thị trường tài sản mã hóa không chỉ là một bước đi chiến lược của Chính phủ nhằm bảo vệ người dân khỏi các rủi ro lừa đảo, mà còn mở ra một kênh đầu tư mới đầy tiềm năng, tạo cơ hội huy động vốn cho doanh nghiệp và gia tăng nguồn thu thuế cho Nhà nước.

Đây là nhận định của ông Tô Trần Hòa, Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, tại hội thảo Vietnam Investment Forum 2025 do Vietnambiz và Việt Nam Mới tổ chức.

Theo ông, đây cũng là thời cơ để Việt Nam thúc đẩy đổi mới sáng tạo và củng cố nền kinh tế số, trong bối cảnh công nghệ blockchain đang thay đổi cách vận hành của thị trường tài chính toàn cầu.

Nhu cầu về khung pháp lý rõ ràng

Dù chưa có số liệu chính thức, nhiều tổ chức ước tính số lượng tài khoản tại Việt Nam tham gia thị trường dao động từ 9-21 triệu, phản ánh mức độ quan tâm rất lớn nhưng cũng đặt ra thách thức về tính minh bạch.

Thực tế này cho thấy thị trường vẫn đang nằm trong “vùng xám” pháp lý, khi gần 90% vụ việc liên quan đến tài sản số bị xác minh có dấu hiệu vi phạm hoặc lừa đảo.

Sức ép từ thực tiễn đòi hỏi một khung pháp lý rõ ràng để quản lý hiệu quả, không chỉ nhằm bảo vệ nhà đầu tư mà còn để khai thác tiềm năng của tài sản mã hóa.

Trao đổi bên lề với TheLEADER, Luật sư Trương Thanh Đức nhấn mạnh rằng sức ép thực tế đòi hỏi phải có hành lang pháp lý rõ ràng.

Tuy nhiên, quản lý không có nghĩa là cấm đoán hay siết chặt mà là tạo điều kiện để hoạt động vận hành hiệu quả, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư và các bên liên quan.

Việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản mã hóa không dừng lại ở việc công nhận đây là một loại tài sản mà còn phải giải quyết các vấn đề liên quan đến bảo vệ nhà đầu tư, chống rửa tiền và đảm bảo an ninh mạng.

Ông Phan Vũ Tuấn, Trưởng văn phòng Luật sư Phan Law Vietnam, cho rằng trước hết cần liệt kê tài sản mã hóa và tài sản số vào luật, đồng thời công nhận đây là tài sản.

Tách bạch tài sản mã hóa khỏi các khái niệm như NFT hay những đổi mới sáng tạo khác là bước tiến cần thiết, giúp làm rõ quyền sở hữu và bảo hộ pháp lý.

Ông Tuấn nhấn mạnh rằng khi tài sản mã hóa được công nhận là quyền tài sản, các vấn đề như thừa kế hay xử lý vi phạm sẽ có cơ sở pháp lý rõ ràng để giải quyết.

Chính phủ đang thu hẹp phạm vi quản lý, tập trung vào giao dịch tài sản mã hóa nhằm tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo. Theo ông Tô Trần Hòa, khung pháp lý sẽ giúp vẽ nên “bức tranh tổng thể chính xác hơn về thị trường”, với dữ liệu đáng tin cậy hơn.

Đặc biệt, yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng và ít nhất 35% vốn từ các tổ chức như ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán hoặc công ty công nghệ nhằm đảm bảo các sàn giao dịch có đủ tiềm lực tài chính và công nghệ để vận hành an toàn.

Tuy nhiên, khung pháp lý không chỉ dừng lại ở kiểm soát mà còn phải tạo động lực cho đổi mới.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, cho rằng công nghệ blockchain không chỉ áp dụng trong tài sản mã hóa mà còn có tiềm năng cách mạng hóa nhiều ngành nghề, đặc biệt là tài chính.

“Blockchain sẽ tác động sâu rộng tới nhiều lĩnh vực, bắt đầu từ ngành tài chính”, ông Trung nhấn mạnh và lưu ý rằng cần phân biệt rõ giữa công nghệ blockchain và tài sản mã hóa để tránh nhầm lẫn trong quản lý.

Tiềm năng thị trường ngày càng gia tăng

Nhu cầu đầu tư vào tài sản mã hóa tại Việt Nam đang tăng nhanh. Khảo sát được VIF đưa ra cho thấy 18,4% nhà đầu tư đã tham gia và hơn 63% bày tỏ sự quan tâm.

Ông Mai Huy Tuần, Tổng giám đốc SSI Digital chia sẻ một góc nhìn lạc quan: “Tôi tin rằng trong thời đại số, tài sản mã hóa hoàn toàn có thể xuất khẩu ra thế giới, mang về USD cho người Việt”.

SSI đã chuẩn bị nguồn lực về nhân sự và hạ tầng công nghệ, cam kết đầu tư 200 triệu USD vào các dự án blockchain và AI, ưu tiên các startup Việt Nam để đưa họ ra thị trường quốc tế.

Trong vai trò là “đối thủ trực tiếp” của SSI, bà Đoàn Mai Hạnh, Giám đốc cao cấp Kinh doanh và tự doanh thị trường tài chính tại TCBS, nhấn mạnh vai trò của giáo dục nhà đầu tư và bảo mật công nghệ.

“Chúng tôi rất chú trọng đào tạo. Hiện đang triển khai chương trình hướng dẫn người dùng và tổng hợp thông tin từ các nguồn uy tín cho nhà đầu tư”, bà Hạnh chia sẻ.

TCBS đã ứng dụng blockchain từ năm 2022 và tập trung vào lưu trữ an toàn tài sản, coi đây là yếu tố sống còn để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư.

Luật sư Trương Thanh Đức bổ sung rằng luật hóa sẽ tạo ra giá trị kép. Một mặt, đáp ứng nhu cầu trực tiếp của nhà đầu tư và các chủ thể thị trường. Mặt khác, tạo hiệu ứng lan tỏa tới các công nghệ, giải pháp và hoạt động liên quan.

Ông nhấn mạnh, chính công nghệ có thể giúp kiểm soát rủi ro, giảm thiểu gian lận và rửa tiền, đồng thời mở đường cho dòng vốn đầu tư nước ngoài chảy vào Việt Nam.

Dũng Phạm