Giải quyết vấn đề tuân thủ của đại lý làm thủ tục hải quan

Đại lý hải quan hoạt động hiệu quả sẽ tạo thuận lợi cho công tác quản lý của cơ quan hải quan cũng như xuất nhập khẩu của doanh nghiệp. Ảnh: Văn Tá.

Mức độ tin cậy của đại lý chưa được đánh giá cao

Theo số liệu thống kê, hiện nay, cả nước có 1.108 doanh nghiệp được công nhận là đại lý hải quan. Mặc dù số lượng đại lý khá lớn, xong theo ghi nhận của Cục Công nghệ thông tin và thống kê hải quan, những tháng đầu năm 2024, toàn quốc chỉ có 156 đại lý hải quan đứng tên trên tờ khai thay cho chủ hàng thực hiện hoạt động xuất nhập khẩu, chiếm 14,1% tổng số đại lý hải quan. Trong đó, số lượng tờ khai xuất nhập khẩu của đại lý hải quan thực hiện là chiếm 6,11% tổng số tờ khai xuất nhập khẩu toàn ngành, với kim ngạch xuất nhập khẩu chiếm 5,81% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu.

Từ những con số “khiêm tốn” nói trên, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Lưu Mạnh Tưởng đánh giá, hoạt động đại lý hải quan hiện nay chưa thực sự hiệu quả, chưa đáp ứng nhu cầu đặt ra, tỷ lệ tờ khai đại lý được ủy quyền nộp thuế thay hoàn toàn cho chủ hàng chiếm tỷ lệ rất thấp, mức độ tin cậy của đại lý chưa được đánh giá ở mức cao.

Nhiều đại lý làm thủ tục hải quan có trình độ quản lý còn hạn chế và tính thích ứng khi xử lý công việc liên quan đến thủ tục hải quan vẫn còn nhiều lúng túng, nhất là những đại lý hải quan thực hiện công việc về thủ tục hải quan chưa đúng (như khai báo sai về mã số, thuế suất, khai sai về trị giá hải quan...). Dẫn đến bị xử lý vi phạm hành chính về hải quan hoặc bị truy thu thuế hoặc phải thực hiện chính sách quản lý đối với hàng hóa xuất nhập khẩu mà chính doanh nghiệp đại lý hải quan là người phải thay mặt chủ hàng thực hiện.

Trong công tác quản lý đối tượng là đại lý hải quan, cơ quan quản lý cũng đang gặp khá nhiều khó khăn. Theo lãnh đạo Cục Quản lý rủi ro (Tổng cục Hải quan), do Hệ thống Công nghệ thông tin chưa hoàn chỉnh nên đã ảnh hưởng đến việc thu thập, cập nhật thông tin đại lý hải quan và đánh giá tuân thủ đối với đại lý hải quan.

Bên cạnh đó, các hoạt động và hình thức trao đổi, tương tác giữa cơ quan hải quan và đại lý hải quan còn hạn chế, chưa có phần mềm quản lý theo dõi cập nhật toàn bộ những khó khăn, vướng mắc của đại lý hải quan, điều này ảnh hướng đến việc nắm bắt các yêu cầu của doanh nghiệp, cũng như các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp;

Đặc biệt nhất là doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về quyền lợi và nghĩa vụ tuân thủ pháp luật do đó dẫn đến những hành vi không tuân thủ pháp luật hải quan.

Xây dựng hệ thống công nghệ đáp ứng việc quản lý

Để đảm bảo việc đánh giá tuân thủ đối với đại lý hải quan kịp thời, chính xác, đồng thời nâng cao tính tuân thủ của đại lý hải quan làm cơ sở để thực hiện các chính sách, cơ chế tạo thuận lợi thương mại, giải pháp quản lý tuân thủ của cơ quan hải quan đối với loại hình doanh nghiệp đặc thù này cần tăng cường.

Trước hết là tăng cường thu thập thông tin, xây dựng hồ sơ quản lý đại lý hải quan từ khi doanh nghiệp được công nhận là đại lý đến việc cấp mã số nhân viên đại lý và thông tin liên quan đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Việc thu thập, cập nhật thông tin hồ sơ được thực hiện trên cơ sở áp dụng chuyển đổi số, theo đó cần số hóa các chỉ tiêu thông tin liên quan đến quá trình công nhận đại lý hải quan; số hóa các chỉ tiêu thông tin liên quan đến các biểu mẫu báo cáo tình hình hoạt động của doanh nghiệp, các quy trình liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp để thông tin được nhanh chóng, chính xác và hiệu quả.

Cơ quan hải quan triển khai đồng bộ các biện pháp rà soát, thu thập thông tin đối với các tổ chức, cá nhân được doanh nghiệp xuất nhập khẩu ủy quyền, giới thiệu làm thủ tục vận tải, giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu cũng như cá nhân được ủy quyền/giới thiệu làm thủ tục hải quan cho nhiều doanh nghiệp. Song song với đó là phối kết hợp giữa các đơn vị quản lý cấp Tổng cục và các đơn vị hải quan trong việc thực hiện Kế hoạch thu thập xử lý thông tin hàng năm để các đơn vị thu thập, cập nhật thông tin về việc chấp hành chế độ báo cáo của đại lý hải quan để phục vụ công tác theo dõi đánh giá được kịp thời.

Điểm thứ hai cần quan tâm là tiếp tục nghiên cứu xây dựng yêu cầu bài toán hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng việc quản lý tuân thủ đối với đại lý hải quan. Hệ thống này phải đáp ứng yêu cầu quản lý đại lý hải quan theo từng hồ sơ doanh nghiệp, đồng thời tự động đánh giá và đưa ra mức độ tuân thủ đối với từng doanh nghiệp là đại lý hải quan.

Trên cơ sở thông tin hồ sơ của đại lý hải quan, kết quả đánh giá tuân thủ của đại lý hải quan, nghiên cứu mở rộng đối tượng tham gia Chương trình khuyến khích doanh nghiệp tự nguyện tuân thủ pháp luật là đại lý hải quan, trong đó tập trung nghiên cứu, đề xuất các hoạt động hỗ trợ đối với các đại lý hải quan để khuyến khích các doanh nghiệp nâng cao tính tuân thủ và hướng đến tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan.

Cuối cùng, cũng hết sức quan trọng là việc tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của đại lý hải quan về tuân thủ pháp luật và tự nguyện tự nguyện tuân thủ pháp luật hải quan, về chủ động phối hợp, trao đổi thông tin với cơ quan hải quan. Đồng thời, đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, hỗ trợ để đại lý hải quan chủ động phòng tránh vi phạm, tự nguyện nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật.

Hồng Vân