Giải quyết căn cơ bài toán tiếp cận công lý cho người dân

Hướng tới xây dựng hệ sinh thái pháp lý điện tử

Tại buổi làm việc mới đây giữa Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc với Cục PBGDPL và TGPL, các nội dung trọng tâm của hai dự án chuyển đổi số đã được rà soát, thống nhất và đẩy nhanh tiến độ. Theo đó, Bộ Tư pháp đang đồng thời triển khai Hệ thống thông tin PBGDPL (Dự án 1) và Hệ thống thông tin TGPL (Dự án 2) với mục tiêu tổng thể là hiện đại hóa toàn diện hoạt động cung cấp thông tin, hỗ trợ pháp lý và giáo dục pháp luật cho người dân.

Trong đó, Dự án 1 là nền tảng tích hợp đa chức năng, hướng tới xây dựng Cổng thông tin điện tử quốc gia về PBGDPL, có khả năng liên thông với các hệ thống dữ liệu khác. Dự án 2 tập trung xây dựng các tiện ích chuyên sâu phục vụ công tác trợ giúp pháp lý tại cơ sở.

Hiện đại hóa hoạt động cung cấp thông tin, hỗ trợ pháp lý và giáo dục pháp luật cho người dân. Ảnh: ITN

Đại diện Cục PBGDPL và TGPL đã đề xuất loại bỏ các chức năng trùng lặp giữa hai dự án nhằm tránh đầu tư chồng chéo, lãng phí ngân sách. Thay vào đó, phần mềm của Dự án 1 sẽ được tích hợp và sử dụng chung cho cả hai mảng hoạt động. Điều này không chỉ bảo đảm tính đồng bộ hóa mà còn phù hợp với chủ trương đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước.

Bên cạnh việc xây dựng hệ thống máy chủ và cơ sở dữ liệu, Cục PBGDPL và TGPL cũng kiến nghị xây dựng một ứng dụng di động tích hợp - một Siêu ứng dụng pháp lý (Super App) có khả năng phục vụ cả người dân và cán bộ thực hiện công tác pháp luật ở cơ sở.

Theo đề xuất, ứng dụng này sẽ cung cấp thông tin pháp luật được cập nhật theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng; chức năng hỏi đáp trực tuyến với cán bộ pháp lý; lịch tư vấn và hỗ trợ pháp lý miễn phí tại địa phương; tích hợp bản đồ hệ thống các trung tâm TGPL trên toàn quốc; khả năng tra cứu, tải về biểu mẫu pháp lý, đơn thư khiếu nại, tố cáo, hòa giải cơ sở.

Cách tiếp cận này cho thấy định hướng lấy người dân làm trung tâm, đồng thời tạo điều kiện để cán bộ pháp lý tại cơ sở giảm tải thủ công, chuyển sang sử dụng các công cụ số nhằm tăng hiệu quả công việc.

Bám sát Đề án 766, hướng tới số hóa toàn diện

Theo lãnh đạo Cục PBGDPL và TGPL, việc triển khai hai hệ thống này là bước cụ thể hóa Đề án số 766/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ về "Chuyển đổi số trong công tác PBGDPL giai đoạn 2025 - 2030".

Đề án này đặt ra 5 nhóm nhiệm vụ trọng tâm gồm: Nâng cao năng lực chuyển đổi số cho đội ngũ cán bộ PBGDPL; xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu pháp luật số thân thiện với người dùng; ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Blockchain để hỗ trợ công tác tuyên truyền pháp luật; tăng cường kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành và địa phương; phát triển nền tảng pháp lý cho chuyển đổi số trong lĩnh vực pháp luật.

Hiện đại hóa hoạt động cung cấp thông tin, hỗ trợ pháp lý và giáo dục pháp luật cho người dân. Ảnh: ITN

Theo lãnh đạo Bộ Tư pháp, việc triển khai các dự án phải bám sát yêu cầu của Đề án 766, trong đó đặc biệt nhấn mạnh tính "kết nối - tích hợp - mở rộng" và khả năng duy trì, cập nhật dữ liệu lâu dài. Đồng thời, yêu cầu các đơn vị phải hoàn thiện bản thiết kế tổng thể hệ thống trước quý III/2025 để sớm triển khai thực địa; bảo đảm vận hành chính thức từ năm 2026.

Thực tế cho thấy, người dân, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa, hiện còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin pháp luật. Các hình thức tuyên truyền truyền thống (tờ rơi, hội nghị, loa phát thanh) dần trở nên lạc hậu. Việc số hóa hệ thống PBGDPL và TGPL không chỉ là yêu cầu thời đại mà còn giải quyết căn cơ bài toán tiếp cận công lý cho mọi người dân.

Theo Cục PBGDPL, tính đến năm 2024, Việt Nam có trên 12.000 tổ hòa giải cơ sở và hàng trăm Trung tâm TGPL nhưng chưa có hệ thống điện tử thống nhất để kết nối và quản lý. Việc hình thành một hệ sinh thái pháp lý số sẽ giúp đồng bộ hóa dữ liệu, giảm thủ tục hành chính và nâng cao năng lực phục vụ của đội ngũ pháp lý cơ sở.

Đại diện Cục PBGDPL và TGPL cũng chia sẻ: "Ứng dụng công nghệ không chỉ là cách hiện đại hóa mà còn là cách bảo đảm quyền tiếp cận pháp luật bình đẳng giữa người dân ở thành thị và nông thôn".

Theo các chuyên gia, việc Bộ Tư pháp chủ trì 2 dự án số hóa PBGDPL và TGPL thể hiện quyết tâm cao trong cải cách hành chính và hiện đại hóa ngành luật. Khi các nền tảng này đi vào hoạt động, người dân sẽ không cần đến tận trụ sở mà vẫn có thể truy cập thông tin pháp lý nhanh chóng, nhận hỗ trợ pháp luật chính xác, nộp đơn online hay tra cứu quy định theo ngành nghề qua điện thoại di động.

Hướng đi này phù hợp với yêu cầu của Chính phủ về chuyển đổi số đồng bộ trong toàn hệ thống chính trị, đồng thời góp phần xây dựng chính quyền điện tử, nâng cao mức độ hài lòng của người dân, đặc biệt ở cấp xã, phường.

Đỗ Quyên