Giải pháp nào để kinh tế Việt Nam thích ứng biến động thương mại?

Quang cảnh tọa đàm Cập nhật xu thế thương mại và công nghệ số toàn cầu. Ảnh: Xuân Anh – TTXVN

Đây là nội dung được các chuyên gia chia sẻ tại tọa đàm “Cập nhật xu thế thương mại và công nghệ số toàn cầu” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư TP. Hồ Chí Minh (ITPC), Viện Sáng kiến Việt Nam (IVI) và Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) phối hợp tổ chức chiều 3/6.

Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC nêu vấn đề: Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang trải qua nhiều biến động, đặc biệt dưới tác động từ các chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ, căng thẳng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và xu hướng gia tăng chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải thích ứng nhanh và tái định vị chiến lược phát triển.

Hoa Kỳ vẫn duy trì vị thế là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, với giá trị thặng dư thương mại liên tục tăng từ khoảng 63,4 tỷ USD vào năm 2020 lên gần 106 tỷ USD vào năm 2024. Tuy nhiên, cùng với nhiều quốc gia, Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ bị áp thuế đối ứng từ phía Hoa Kỳ.

Trước tình hình này, các giải pháp trọng tâm bao gồm việc khai thác hiệu quả thị trường trong nước, tăng cường kiểm tra giám sát nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam và Hoa Kỳ triển khai các dự án đầu tư và khẩn trương ký kết, triển khai các hợp đồng mua bán hàng hóa với phía Hoa Kỳ.

Theo bà Cao Thị Phi Vân, thách thức hiện tại cũng chính là cơ hội để Việt Nam đánh giá lại năng lực nội tại, củng cố nền tảng và làm mới tư duy phát triển, hướng tới sự bền vững. Chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp đã và đang triển khai nhiều hoạt động nhằm đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng; nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng hóa, dịch vụ, sẵn sàng thích nghi với diễn biến tình hình kinh tế thế giới.

Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Xuân Anh – TTXVN

Đặc biệt, tích cực tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do đã ký kết để duy trì lợi thế cạnh tranh trong xuất nhập khẩu hàng hóa.

Tiến sĩ Trần Ngọc Anh, Đại học Indiana (Hoa Kỳ), phân tích, chính sách thuế quan của Hoa Kỳ đã có những biến động đáng kể trong các giai đoạn lịch sử, và hiện đang có xu hướng tăng trở lại. Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho các hoạt động sản xuất và xuất khẩu. Cụ thể, nhập khẩu của Hoa Kỳ từ Việt Nam trong một số ngành hàng đã có sự tăng trưởng ấn tượng.

Ví dụ, trong ngành đồ gỗ, nhập khẩu của Hoa Kỳ từ Việt Nam đã tăng đáng kể. Tương tự, ngành may mặc của Việt Nam cũng duy trì được sự ổn định trong xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. Mặc dù môi trường thương mại quốc tế đang có nhiều biến động, nhưng Việt Nam vẫn có những lợi thế nhất định để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu sang Hoa Kỳ.

Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành khu vực ASEAN Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN chia sẻ: Mặc dù quá trình đàm phán thuế quan vẫn chưa có kết quả cụ thể, song những sản phẩm mà doanh nghiệp Việt Nam đang sản xuất (dệt may, da giày, gỗ, nông sản…) hầu như không cạnh tranh với hàng hóa, việc làm của người dân Hoa Kỳ. Do đó, doanh nghiệp có thể hy vọng mức thuế cuối cùng mà Hoa Kỳ áp dụng cho các mặt hàng này sẽ được cân nhắc hợp lý. Liên quan đến yêu cầu chuyển đổi số để thích nghi với các biến động, bà Dương Hồng Loan, Viện trưởng Viện Sáng kiến Việt Nam nhấn mạnh, con người là yếu tố trọng tâm trong mọi công cuộc cải cách, đặc biệt là chuyển đổi số.

Ông Vũ Tú Thành, Phó Giám đốc điều hành khu vực ASEAN Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: Xuân Anh – TTXVN

Thực trạng tại các doanh nghiệp Việt Nam cho thấy một thách thức lớn khi 44% lao động không thành thạo các kỹ năng số dù ở mức cơ bản đến mức thấp, và 37% lao động chỉ thành thạo ở mức thấp.

Đáng chú ý, 43% người lao động không có bất cứ kỹ năng số nâng cao nào. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu hụt trầm trọng nhân lực công nghệ thông tin trong đội ngũ của doanh nghiệp. Hơn 60% doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn trong chuyển đổi số. Các doanh nghiệp đang đối mặt với sự thiếu hụt lớn về kỹ năng liên quan đến dữ liệu, bảo mật và tự động hóa.

Để giải quyết vấn đề này, bà Dương Hồng Loan đề xuất nhóm giải pháp chiến lược nâng cao năng lực số bao gồm bốn điểm chính: Xây dựng khung năng lực số, thiết kế lộ trình học tập theo nhóm nhân sự, xây dựng văn hóa học tập trong doanh nghiệp và đào tạo chuyên sâu các kỹ năng công nghệ.

Ví dụ về nỗ lực hợp tác trong đào tạo chuyển đổi số là sự phối hợp giữa TP. Hồ Chí Minh, trường Đại học Anh Quốc Việt Nam (BUV) và các tập đoàn công nghệ. Sự hợp tác này nhằm mục tiêu đào tạo kỹ năng công nghệ cho người lao động, hỗ trợ chuyển đổi việc làm, nâng cao năng lực số chuyên sâu và mở rộng cơ hội nghề nghiệp chất lượng cao.

Xuân Anh/vnanet.vn