Giá đỗ không nguồn gốc, xuất xứ vẫn bán tràn lan trên thị trường

Dạo quanh một vòng các chợ, siêu thị trên địa bàn TP Hà Nội, chúng tôi thấy ở hầu hết các quầy hàng kinh doanh rau quả đều có bán giá đỗ. Giá đỗ cũng có nhiều loại, từ giá đỗ được giới thiệu là tự làm, giá đỗ sạch cho đến giá đỗ được đóng gói, có bao bì sản phẩm rõ ràng. Tuy nhiên, nguồn gốc thật sự của những túi giá đỗ này thì người mua cũng chỉ trông chờ vào lương tâm… của người sản xuất.

Tại chợ Gia Lâm, quận Long Biên, Hà Nội, một quầy giá đỗ được bày bán riêng biệt. Vừa lấy tay bê từng mảng giá đỗ trong chiếc chậu sành ra, chị bán hàng vừa quảng cáo: “Giá đỗ này tôi tự làm, không cho bất kỳ loại hóa chất nào mà chỉ cho “uống” nước sạch hàng ngày nên đảm bảo ăn sống cũng không sao”. Cũng theo quảng cáo của chị chủ quầy, do giá đỗ sạch nên thường cũng phải 3 đến 4 ngày mới có thể thu hoạch một mẻ. Ngay hàng rau quả bên cạnh, bà chủ nhập giá đỗ từ các chợ đầu mối về nên giá đỗ đã được thu hoạch sẵn, chia thành từng túi bán cho khách.

Giá đỗ được bán nhiều tại các chợ trên địa bàn TP Hà Nội.

Theo quan sát của chúng tôi, giá đỗ bán trên thị trường thường có thân mập, không có rễ, màu trắng. Tuy nhiên, cũng có những loại giá đỗ thân dài, nhiều rễ. Những bà nội chợ có kinh nghiệm thường chia sẻ việc nên lựa chọn những loại giá đỗ thân dài, nhiều dễ thì sẽ thường không “uống” hóa chất. Tại chợ Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, khi chúng tôi băn khoăn mua giá đỗ, một người bán hàng cho biết: “Giá nhà tự làm, không có hóa chất gì đâu, yên tâm”. Tới một hàng khác, khi chúng tôi thắc mắc “giá đỗ mập”, chị bán hàng cũng khẳng định giá nhà làm, yên tâm. Qua quan sát tại số một chợ cóc trên quận Tây Hồ, chúng tôi thấy bày bán loại giá đỗ tròn mập bóng, cũng có loại thân gầy, nhiều rễ. Ai cũng nói giá nhà tự làm, yên tâm, nhưng quả thật, người tiêu dùng khó lòng phân biệt và cũng không có căn cứ nào để xác định giá đỗ nào sạch và giá đỗ nào “ngậm” hóa chất.

Không phải đến bây giờ vụ việc đưa chất kích thích vào sản xuất giá đỗ mới được phát hiện mà nhiều năm trước đã rộ lên thông tin về việc người sản xuất sử dụng chất cấm để giá đỗ tăng trưởng nhanh. Giá đỗ nếu ngâm hóa chất, thời gian tăng trưởng có thể đẩy nhanh đến 30%.

Cách đây vài ngày, Đội Cảnh sát điều tra tội phạm về kinh tế và chức vụ, Công an TP Huế đã phát hiện một cơ sở chuyên sản xuất giá đỗ trên đường Duy Tân, phường An Cựu, TP Huế, có hành vi dùng chất kính thích tăng trưởng để sản xuất. Công an phát hiện tại khu vực sản xuất giá đỗ có 4 can nhựa màu trắng loại 4 lít không có tem nhãn mác, bên trong chứa dung dịch chất lỏng màu trắng. Chủ cơ sở khai đây là hóa chất 6-Benzylaminopurine mua tại TP Hồ Chí Minh, dùng để hòa với nước tưới lên giá đỗ, kích thích cho thân giá đỗ phát triển bọng nước, ngắn rễ rồi bán ra thị trường tiêu thụ. Tại thời điểm kiểm tra, cơ sở này không có giấy phép kinh doanh.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết, 6-Benzylaminopurine là hợp chất được sử dụng phổ biến trong nông nghiệp để kích thích tăng trưởng tế bào thực vật. Mặc dù hợp chất này được luật pháp cho phép trong một số trường hợp, nhưng việc sử dụng trên giá đỗ lại là vi phạm pháp luật. Hóa chất này bị cấm trong sản xuất thực phẩm bởi khi sử dụng vào cơ thể con người có thể gây ngộ độc cấp tính, gây tổn hại đến sức khỏe người tiêu dùng như bỏng da, viêm kết mạc nếu tiếp xúc trực tiếp. Khi hít vào gây tổn thương cơ quan hô hấp…

Ngoài chất tăng trưởng trên, còn có loại giá đỗ được ngâm với soda ASH Light - một chất tẩy trắng giúp thân giá trắng muốt và mập mạp, hấp dẫn người tiêu dùng. Soda ASH Light là chất hóa học được dùng trong công nghệ sản xuất bột giặt, chứa nhiều tạp chất, kim loại nặng và mang tính kiềm cao. Trải qua thời gian sử dụng, những kim loại này sẽ tồn đọng trong máu và cơ thể, gây ra các bệnh mãn tính, ảnh hưởng đến gan, thận và còn có thể gây ung thư.

Để sử dụng giá đỗ an toàn, chuyên gia khuyến cáo, tốt nhất các gia đình tự làm giá đỗ để sử dụng. Còn nếu mua giá đỗ, chọn giá có rễ nhiều và dài (giá ngâm hóa chất chỉ có một đoạn rễ rất ngắn sậm màu dưới thân); chọn giá đỗ ít mập và không đều nhau; không nên chọn giá đỗ cọng dài bất thường; chọn giá đỗ thân cong, không bóng, nếu giá đỗ ủ hóa chất tẩy trắng thì sẽ mập, trắng bóng và thân rất thẳng.

Được biết, đã có nhiều vụ việc sử dụng hóa chất để sản xuất giá đỗ bị lực lượng Công an phát hiện, thậm chí khởi tố cơ sở trồng giá đỗ bằng hóa chất khi cơ sở này đã bị xử lý hành chính trước đó cũng với hành vi trên. Theo Điều 6 Luật An toàn thực phẩm năm 2010 và Điều 317 Bộ Luật hình sự 2015, sửa đổi năm 2017, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm tùy theo tính chất, mức độ vi phạm bị xử lý vi phạm hành chính hay truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cụ thể, với hành vi đã xử phạt vi phạm hành chính mà vẫn tiếp tục vi phạm sẽ bị phạt tiền từ 50 triệu - 200 triệu đồng. Ngoài ra, tùy tính chất, mức độ vi phạm có thể phạt tù từ 1-5 năm nếu phạm tội thuộc một trong các hành vi sử dụng chất, hóa chất, kháng sinh, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phụ gia thực phẩm hoặc chất hỗ trợ chế biến thực phẩm bị cấm sử dụng.

Dư luận mong muốn cần phải xử lý nghiêm khắc những trường hợp “đầu độc” người tiêu dùng bằng sử dụng hóa chất trong sản xuất thực phẩm để tạo tính răn đe.

Trần Hằng-Nguyễn Hương