Gia đình - 'điểm tựa' giúp học sinh cuối cấp giảm áp lực thi cử

Phụ huynh luôn là “điểm tựa” an toàn cho các thí sinh trong mùa thi. (Ảnh: Lê Anh Dũng)

Muôn vàn nỗi lo không tên

Mới gần đây, câu chuyện một nữ sinh ở Thanh Hóa làm điều dại dột khi tự kết thúc cuộc đời mình sau khi có kết quả thi trượt lớp 10 trường THPT công lập đang gióng lên “hồi chuông cảnh báo” cho nhiều gia đình. Được biết, kết quả thi vào lớp 10 không được như mong muốn, nữ sinh đã bỏ đi lang thang, cắt đứt liên lạc với gia đình. Trong một phút nghĩ quẩn, em đã gieo mình xuống dòng nước sâu, kết thúc cuộc đời ở lứa tuổi thanh xuân đẹp đẽ nhất.

Trên mạng xã hội, tại các fanpage của học sinh lớp 12, một nam sinh tên N.T.M học tại THPT Cầu Giấy, Hà Nội chia sẻ về những áp lực mà em đang phải đối mặt, với những lịch ôn thi dày đặc từ sáng sớm cho đến tối muộn sáu ngày trong tuần. Nam sinh cho biết vì một số trường đại học tốp đầu công bố phương thức xét tuyển tương đối muộn và liên tục có những thay đổi, nên em đã chọn ôn cho tất cả kỳ thi từ đánh giá năng lực, thi THPT quốc gia, xét học bạ bằng tiếng Anh,... dẫn đến áp lực khiến T.M vô cùng căng thẳng.

Thực tế, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hướng đến việc phát triển năng lực, phẩm chất của học sinh. Vì vậy, trong nhiều năm gần đây đã có nhiều thay đổi nhằm tạo không khí thi cử lành mạnh cho các thí sinh, tuy nhiên vẫn còn đó những áp lực vô hình đang đè nặng lên các em. Như “căn bệnh” thành tích đến từ nhiều nguồn khác nhau như nhà trường, gia đình hoặc chính học sinh. Chính vì vậy, học sinh luôn mong muốn đạt được số điểm cao nhất trong kỳ thi cuối cấp.

Ngoài áp lực về thành tích, các em còn phải đối diện với sự thay đổi liên tục từ phương thức tuyển sinh. Như thí sinh thi THPT quốc gia năm 2025 sẽ có thay đổi như về cách xét điểm tốt nghiệp, điểm học bạ sẽ chiếm tỷ trọng 50% ba năm THPT, số môn thi giảm từ 6 môn, xuống 4 môn... Hoặc vài tuần trước đây, một trường đại học tốp đầu về khoa học - xã hội ở Hà Nội đã thông báo bỏ khối C ngay trước thềm kỳ thi, khiến các thí sinh, phụ huynh hoang mang, lo lắng. Tuy nhiên, sau phản hồi từ thí sinh, phụ huynh, trường đã tiếp tục cho các sĩ tử đăng ký khối C xét tuyển vào trường.

Những áp lực vô hình này, đang gián tiếp ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tinh thần, thể chất của các em học sinh, theo một nghiên cứu của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam, một trong những nguyên nhân chính khiến trẻ em Việt Nam bị rối loạn sức khỏe tâm thần là áp lực học tập. Thời gian sắp tới các kỳ thi chuyển cấp, thi đại học… tình trạng áp lực thi cử với các em học sinh càng dễ xảy ra.

Phụ huynh trở thành “điểm tựa” tinh thần cho học sinh

Nhiều nghiên cứu cho biết, trẻ vị thành niên (từ 10 - 19 tuổi) là độ tuổi có những thay đổi mạnh mẽ về tâm, sinh lý. Giai đoạn này, trẻ trải qua sự biến đổi về cơ thể, dậy thì, phát triển hormone và nhu cầu muốn độc lập. Đây là giai đoạn rất phong phú về mặt cảm xúc, nhưng cũng ẩn chứa nhiều nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe tâm thần.

Tại Việt Nam, theo một khảo sát về sức khỏe tâm thần ở lứa tuổi học sinh THPT được thực hiện bởi UNICEF Việt Nam cho thấy cứ khoảng 6 trẻ thì có 1 trẻ đã từng suy nghĩ nghiêm túc đến việc tự tử trong vòng 12 tháng qua.

Cũng trong một nghiên cứu được công bố, Đại học Michigan (UM), cho ra kết quả sự quan tâm của cha mẹ đến với con cái bằng những lời động viên khuyến khích, khen ngợi, tạo môi trường sống ít áp lực sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập, thi cử của các em học sinh. Trong nghiên cứu, phần lớn em nhỏ nhận được sự hỗ trợ tích cực của bố mẹ, sẽ tự tin và có thành tích học tập tốt hơn những đứa trẻ ít được quan tâm hoặc gia đình đặt quá nhiều kỳ vọng.

Trong độ tuổi thanh, thiếu niên, học sinh không có nhiều trải nghiệm trong cuộc sống. Đối diện với những thất bại đầu đời như thi vào lớp 10, thi THPT quốc gia, các em dễ trở nên nhụt chí, tự ti, thậm chí làm những hành động dại dột ảnh hưởng chính tương lai của mình. Gia đình là điểm tựa của các em học sinh, việc nhận được sự quan tâm, yêu thương của phụ huynh sẽ giúp thí sinh lấy lại động lực, chuẩn bị cho một hành trang mới trong tương lai.

Chia sẻ với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ThS Nguyễn Thu Hồng, giáo viên THPT Nguyễn Huệ, Hà Nội nhận định, để ngăn ngừa hành vi tiêu cực, bố mẹ có thể tạo ra một môi trường sống lành mạnh, khuyến khích giao tiếp cởi mở giữa các thành viên trong gia đình, tránh việc quá bận rộn mà không dành thời gian cho con. Lắng nghe và chia sẻ cùng trẻ thay vì áp đặt, ép buộc con phải làm theo ý mình. Điều này giúp các em cảm thấy được tôn trọng và không bị bỏ rơi. Bố mẹ sẽ hãy luôn là “điểm tựa” khi con trẻ gặp khó khăn sẽ quay về nói chuyện, chia sẻ và nhận được sự trợ giúp của bố mẹ.

Ngọc Hương