Ghé thăm địa chỉ chuyên phục chế những chiếc quạt cổ quý giá trên thế giới

Nằm giữa con phố Tạ Hiện sầm uất và nhộn nhịp là cửa hàng sửa chữa quạt cổ có diện tích khoảng 30m2. Tại đây, những chiếc quạt cổ đến từ các thương hiệu nổi tiếng như Marelli (Ý), Calor, Eole (Pháp), quạt tai voi (Nga) và Emi (Hà Lan), đang được những người thợ thủ công phục chế lại.

Chủ cửa hàng chuyên phục chế, sửa chữa lại quạt cổ là anh Trần Hồng Đức. “Tôi đã xây dựng và gìn giữ niềm đam mê của bố và tiếp tục công việc phục chế quạt cổ”, anh Đức chia sẻ.

“Gia đình tôi có truyền thống lâu dài gắn bó với những chiếc quạt cổ. Bố tôi được tiếp xúc với những chiếc quạt này từ nhỏ. Gia đình tôi gắn liền với những chiếc quạt từ thời kỳ thuộc địa Pháp. Những chiếc quạt từ Pháp mang đến Việt Nam trước đây có giá trị rất cao, chúng không chỉ là vật dụng, mà còn là biểu tượng của một thời kỳ lịch sử”, anh Đức chia sẻ. Trong ảnh là những người thợ đang miệt mài phục chế lại những chiếc quạt cổ tại cửa hàng nhà anh Đức.

Vào những năm 1954, nhiều chiếc quạt cổ trở thành vật bị bỏ đi do sự chuyển đổi sang các thiết bị điện 220V. Trong khi nhiều người không biết cách sửa chữa, vứt bỏ những chiếc quạt hỏng, ông Phúc thu mua lại những chiếc quạt cũ, phục chế và sưu tập chúng. Mãi đến năm 1990, khi ông nghỉ hưu, ông Phúc mới mở cửa hàng sửa chữa quạt cổ. Khi quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ được bình thường hóa, khách du lịch bắt đầu tìm đến và yêu thích những chiếc quạt cổ, và từ đó, gia đình anh Đức cũng bắt đầu bán những chiếc quạt này.

Trong không gian khoảng sửa chữa khoảng 30m2, có những chiếc quạt cũ, đen nhẻm, nhưng cũng có những chiếc quạt được phục chế lại, sáng bóng với lớp sơn vàng đồng, trông như mới. Anh Đức rất tâm huyết về bộ sưu tập này, đặc biệt là những chiếc quạt Marelli (Ý), Emi (Hà Lan) và Calor (Pháp), những dòng quạt hiếm và có giá trị cao hiện nay.

Theo anh Đức, một trong những chiếc quạt đáng chú ý là quạt Marelli, sản xuất tại Ý vào đầu thế kỷ 20, khi động cơ điện mới bắt đầu xuất hiện. Quạt Marelli nổi bật với vẻ đẹp mềm mại, sắc sảo, mang đậm nét hoài cổ và thường được đặt trong những không gian sang trọng như biệt thự cổ hay khu nghỉ dưỡng. Quạt Eole của Pháp, sản xuất vào những năm 1930 - 1940, có công suất lớn và thường được dùng trong các nhà thờ. Còn quạt Emi của Hà Lan có thiết kế độc đáo, lấy cảm hứng từ củ lạc và lồng quạt tạo hình tia sét. Trong ảnh là một tụ quạt đang trong quá trình phục chế lại.

Mỗi chiếc quạt đều có thiết kế riêng biệt, với chất liệu cao cấp như thân đúc bằng gang, cánh bằng gỗ hoặc đồng, giúp chúng tồn tại hàng trăm năm. Tuy nhiên, công việc phục chế quạt cổ không hề đơn giản. Khó khăn lớn nhất là thiếu linh kiện phù hợp để thay thế. "Mỗi chiếc quạt có cấu tạo và đặc tính riêng, nên việc tìm đúng linh kiện rất khó khăn. Nhiều khi, tôi phải sử dụng linh kiện từ nhiều chiếc quạt khác nhau để hoàn thành một chiếc", anh Đức nói thêm.

Có hàng chục chiếc tụ quạt được treo khắp nhà đang chờ những người thợ sửa chữa, phục chế.

Anh Đức tiết lộ, hiện anh đang sở hữu những chiếc quạt có giá trị không hề nhỏ. Từ vài chục triệu đồng cho tới hàng trăm triệu đồng. Ví dụ một chiếc quạt Marelli xoay 360 độ, mẫu O.400/P, có giá lên tới khoảng 400 triệu đồng.

Đặc biệt, điểm nhấn quan trọng của dòng quạt này là khả năng quay toàn diện 360 độ, giúp làm mát đều trong mọi không gian lớn. Hệ thống bánh răng và trục quay được chế tác chính xác, đảm bảo độ bền bỉ và hiệu quả làm việc.

Chiếc còn lại được bày tại cửa hàng là loại 2 đầu cũng xoay 360 độ. Đây là một sản phẩm biểu tượng của thương hiệu Marelli, được sản xuất vào đầu thế kỷ 20 dành riêng cho các không gian sang trọng tại Đông Dương. Thân quạt, cánh quạt và lồng bảo vệ đều được làm từ đồng thau cao cấp và hiện không còn được sản xuất.

Ở hiện tại, việc phục chế lại những chiếc quạt cổ đã là nghề thu nhập chính của gia đình anh Đức. Bên cạnh kỹ năng và sự tỉ mỉ, phục chế quạt còn đòi hỏi đam mê và kiên nhẫn, đặc biệt chính cái nghề này đã mang lại lại vui cho anh Đức mỗi ngày khi chính mình làm sống lại những chiếc quạt có niên đại hàng trăm năm.

Bài và ảnh: Trung Nguyễn