Gen Z 'giữ lửa' tín ngưỡng thờ Mẫu

Nhận thức sâu sắc về vai trò

Tín ngưỡng thờ Mẫu – một trong những di sản văn hóa phi vật thể quý báu của Việt Nam – không chỉ là sự kết nối tâm linh với các vị thần linh mà còn phản ánh nét đẹp văn hóa, lòng tôn kính và biết ơn đối với thiên nhiên, tổ tiên. Với lòng nhiệt huyết và sự tiếp cận đa dạng qua mạng xã hội, giới trẻ có khả năng lan tỏa những giá trị truyền thống của tín ngưỡng thờ Mẫu đến cộng đồng, góp phần nâng cao nhận thức, khơi dậy niềm tự hào và tạo sức sống mới cho di sản.

Không chỉ dừng lại ở lan tỏa, giới trẻ còn là những người trực tiếp tham gia, giữ gìn và truyền lại nét đẹp văn hóa qua từng hành động về tín ngưỡng này. Đặc biệt, nhiều bạn trẻ còn dành thời gian nghiên cứu, tìm hiểu sâu hơn về ý nghĩa và giá trị của tín ngưỡng thờ Mẫu, tiếp thu kiến thức một cách bài bản để bảo tồn một cách bền vững.

Nhiều bạn trẻ thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.

Bạn Phạm Thanh Phương, hiện đang học tiếng Hàn tại trường đại học Chung Ang tỉnh Seoul, Hàn Quốc, đang thực hành tín ngưỡng thờ mẫu trong vai trò là Tân Đồng chia sẻ rằng: “Điều thu hút ở tín ngưỡng thờ Mẫu là những giá trị mà tín ngưỡng mang lại cho bản thân và cộng đồng. Đối với bản thân mình, tín ngưỡng thờ mẫu đã tôi luyện, và hướng con người ta đến cái thiện và niềm tin.”

Thanh Phương trong một buổi chầu.

Là một Gen Z, Phương cho rằng, để tham gia vào tín ngưỡng thờ Mẫu, người trẻ cần ưu tiên việc chọn lọc thông tin, tránh những hiểu lầm có thể làm lệch lạc giá trị văn hóa. Đây là một bước quan trọng, vì mỗi người trẻ đều có trách nhiệm bảo tồn tín ngưỡng, giúp văn hóa thờ Mẫu không chỉ giới hạn trong nước mà còn lan tỏa ra quốc tế, trở thành niềm tự hào của dân tộc.

Thanh Phương chuẩn bị trong buổi chầu.

Khó khăn, thách thức trong quá trình tiếp cận

Dù có nhiều tiềm năng để phát triển, song người trẻ cũng gặp không ít khó khăn trong quá trình tiếp cận và tham gia vào tín ngưỡng này. Một số thanh niên theo phong trào "đồng đua, đồng đú" - tức là tham gia tín ngưỡng một cách hời hợt hoặc khoe mẽ mà thiếu sự hiểu biết và tôn kính đối với tín ngưỡng này. Những hành vi này thường xuất phát từ mong muốn thể hiện bản thân, thay vì giữ gìn và trân trọng giá trị văn hóa, dẫn đến sự biến tướng trong cách thực hành. Thay vì giữ cho tín ngưỡng thờ Mẫu là một niềm tin linh thiêng, một số bạn trẻ lại biến nó thành nơi để phô trương, làm mất đi tính trang nghiêm vốn có và gây ra phản cảm trong cộng đồng.

Những hành vi lệch lạc này có tác động tiêu cực đến tín ngưỡng thờ Mẫu, làm giảm đi giá trị văn hóa phi vật thể mà thế hệ trước đã dày công bảo tồn. Khi các nghi lễ không còn giữ được vẻ trang trọng và linh thiêng, tín ngưỡng thờ Mẫu dễ bị mất đi sự thiêng liêng và dần trở thành hình thức giải trí thiếu chiều sâu. Thậm chí, những hành động không phù hợp này còn đe dọa đến khả năng bảo tồn tín ngưỡng, khiến cộng đồng có cái nhìn không đúng đắn và làm suy giảm ý nghĩa gắn kết tâm linh của tín ngưỡng truyền thống.

Tiến Đạt, 29 tuổi, xuất thân trong một gia đình có truyền thống lâu đời bảo tồn tín ngưỡng thờ Mẫu, là một trong những bạn trẻ đang thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu chia sẻ rằng: “Thách thức lớn nhất của giới trẻ trong việc tiếp cận tín ngưỡng thờ Mẫu đó là các bạn trẻ bây giờ không biết phải tìm hiểu các thông tin chính thống từ đâu vì hiện nay có quá nhiều nguồn thông tin có cả tích cực lẫn tiêu cực. Ngoài ra, sự hào nhoáng của những vấn hầu khi thực hành tín ngưỡng mà các bạn trẻ mắt thấy tai nghe đôi khi làm cho các bạn đang hiểu sai về giá trị cốt lõi.”

Tiến Đạt là một trong số những bạn trẻ đang tham gia thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu.

Theo chia sẻ từ Đạt, một số bạn trẻ ngày nay bị lôi cuốn bởi vẻ hào nhoáng của các nghi lễ tín ngưỡng, đặc biệt là hình ảnh các Cô đồng, Cậu đồng với trang phục và trang điểm lộng lẫy trên sập hầu. Hiện tượng “đồng đua,” “đồng đú” đã khiến một số bạn tham gia tín ngưỡng một cách hời hợt, mà chưa hiểu rõ ý nghĩa và giá trị thực sự của các nghi thức. Chính sự thiếu tìm hiểu này đã dẫn đến những hệ lụy đáng buồn, có trường hợp phải đối mặt với phá sản hay thậm chí là sự đổ vỡ gia đình.

Tiến Đạt trong quá trình thực hiện buổi chầu.

Giới trẻ giữ một vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát huy giá trị của tín ngưỡng thờ Mẫu, mang đến sức sống mới cho di sản văn hóa. Tuy vậy, họ cũng đứng trước nhiều thách thức trong việc tiếp nhận và thực hành tín ngưỡng, khi mà thông tin đa chiều từ nhiều nguồn dễ khiến các bạn trẻ hiểu sai lệch hoặc thiếu sâu sắc về giá trị văn hóa này. Để tín ngưỡng thờ Mẫu thật sự trường tồn và giữ nguyên nét linh thiêng vốn có, người trẻ cần tỉnh táo, chọn lọc và học hỏi kỹ lưỡng, từ đó tiếp nối truyền thống một cách đúng đắn và ý nghĩa.

Với tinh thần trách nhiệm và sự trân trọng, thế hệ trẻ sẽ là những người giữ lửa, lan tỏa vẻ đẹp của tín ngưỡng thờ Mẫu đến cộng đồng, bảo tồn và làm rạng danh văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Ảnh: NVCC

Minh Phương - Huyền My