Gánh nặng chi phí vận chuyển và thủ tục hải quan: Thách thức lớn cho nông sản Việt

Trước những thách thức trên, chính phủ hai nước Việt Nam và Trung Quốc đã thảo luận về các giải pháp tháo gỡ khó khăn. Sáng ngày 8-11, trong khuôn khổ chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Trung Quốc, hội nghị tọa đàm giữa doanh nghiệp hai nước đã được tổ chức tại Trùng Khánh, với sự tham dự của hàng trăm doanh nghiệp Việt - Trung.

Tại đây, Thủ tướng cam kết sẽ nỗ lực cùng phía Trung Quốc để tối ưu hóa các dịch vụ logistics, nâng cao hiệu quả kết nối đường bộ và đường biển, giúp giảm chi phí và rút ngắn thời gian thông quan cho hàng hóa.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đại biểu dự tọa đàm. (Ảnh: TTXVN)

Tăng cường kết nối giao thông và tối ưu hóa logistics

Ông Lê Anh Sơn, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam, cho rằng sự thiếu hụt các cơ sở hạ tầng đồng bộ, như kho bãi, trung tâm thu gom xử lý và dịch vụ bảo quản chất lượng cao, đã dẫn đến tỉ lệ hao hụt của nông sản Việt Nam lên tới 30-35%. Đây là một gánh nặng lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu, khi làm giảm tính cạnh tranh của nông sản Việt Nam tại thị trường quốc tế.

Ông Đặng Sỹ Mạnh, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam, cho biết hiện nay công ty đang vận hành các tuyến liên vận quốc tế qua cửa khẩu Đồng Đăng - Bằng Tường và Lào Cai - Hà Khẩu, vận chuyển chủ yếu các mặt hàng như nông sản, hoa quả, đồ gỗ và các nguyên vật liệu sản xuất. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh về các điểm nghẽn liên quan đến hạ tầng kết nối, sự thiếu đồng bộ trong khâu kiểm dịch và kho bãi tại phía Việt Nam. Ông Mạnh kiến nghị việc xây dựng các tuyến đường sắt mới, như tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, nhằm nâng cao năng lực vận chuyển và giảm tải áp lực cho hệ thống hiện có.

Một điểm sáng trong quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Trung Quốc là các cơ hội phát triển chuỗi cung ứng và tăng cường thương hiệu cho nông sản Việt Nam. Ông Jesse Choi, Tổng Giám đốc Tập đoàn Sunwah khu vực Đông Nam Á, cho biết tập đoàn sẽ cùng ký kết hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam nhằm phát triển chuỗi cung ứng xuất nhập khẩu nông sản, giảm trung gian và tối ưu hóa quy trình. Ông cũng nhấn mạnh đến việc áp dụng chuyển đổi số vào quản lý, nhằm nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu cho nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Ngoài ra, ông Chu Hồng Phi, thành viên Hội đồng quản trị Tập đoàn Chuỗi cung ứng Hawei tại Trùng Khánh, đã nêu bật nhu cầu cải thiện quy trình thông quan và đề nghị Việt Nam có các chính sách hỗ trợ nông sản xuất khẩu. Ông cũng khuyến nghị tăng cường hợp tác công nghệ, như phát triển giống cây trồng chất lượng cao và kỹ thuật phòng chống sâu bệnh, giúp nông sản Việt Nam đạt chuẩn quốc tế, tăng lợi nhuận cho nông dân và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Xây dựng cơ sở hạ tầng cho thương mại hai nước

Phát biểu tại tọa đàm, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tầm quan trọng của nền tảng thể chế thông thoáng, hạ tầng kết nối thông suốt và quản trị thông minh trong thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa hai nước. Việt Nam và Trung Quốc có quan hệ hữu nghị truyền thống, cùng xây dựng nền tảng “Cộng đồng chia sẻ tương lai Việt Nam - Trung Quốc”, hứa hẹn những bước tiến lớn trong hợp tác kinh tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu tại tọa đàm. (Ảnh: TTXVN)

Thủ tướng khẳng định Việt Nam đang đẩy mạnh ba đột phá chiến lược để tạo điều kiện cho hợp tác đầu tư. Đầu tiên là đột phá về thể chế, giảm thủ tục hành chính và chi phí cho doanh nghiệp. Tiếp theo là đột phá về hạ tầng, giúp tăng cường kết nối và giảm chi phí vận chuyển. Cuối cùng là đột phá về nguồn nhân lực, nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao từ nhà đầu tư.

Thủ tướng cũng chia sẻ thêm về ba nguyên tắc hợp tác mà Việt Nam luôn theo đuổi: thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt và quản trị thông minh, để phục vụ hiệu quả cho hoạt động đầu tư. Ngoài ra, với phương châm “4 cùng” - cùng lắng nghe, cùng chia sẻ, cùng làm và cùng hưởng lợi, Thủ tướng hy vọng các doanh nghiệp hai nước sẽ tăng cường hợp tác trong tương lai, trên cơ sở lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.

Một trong những sáng kiến nổi bật nhằm giải quyết bài toán chi phí logistics là đưa cửa khẩu vào sâu trong nội địa. Theo ông Mạnh, nhờ cải tiến này, khối lượng hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường sắt trong 10 tháng đầu năm 2024 đã tăng trưởng mạnh, sản lượng vận chuyển tăng 44%, đặc biệt là các chuyến hàng đến Trùng Khánh đạt mức 2.924 TEUs, tăng trưởng 56% so với năm 2023.

Dù vậy, ông Mạnh vẫn lưu ý rằng còn nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ, chẳng hạn như cơ sở hạ tầng kết nối còn hẹp, thiếu kho bãi và các trung tâm logistics hiện đại. Quy trình kiểm dịch giữa hai nước thiếu đồng bộ và liên tục, dẫn đến sản lượng và doanh thu còn thấp, thời gian kéo dài, chi phí cao hơn năng lực và kỳ vọng. Ngoài ra, tiềm năng du lịch đường sắt quốc tế vẫn chưa được khai thác khi tàu khách liên vận chưa vận hành trở lại từ tháng 2-2020.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết hai nước đang triển khai cửa khẩu thông minh nhằm đơn giản hóa thủ tục thông quan và rút ngắn thời gian xử lý hàng hóa. Việt Nam cũng đang tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng logistics, đặc biệt là ở các vùng biên giới nhằm cải thiện điều kiện lưu trữ và bảo quản hàng hóa xuất khẩu. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm chi phí vận chuyển mà còn nâng cao tính cạnh tranh cho sản phẩm Việt trên thị trường Trung Quốc và quốc tế.

Tại tọa đàm, doanh nghiệp hai nước đã ký kết 7 biên bản ghi nhớ hợp tác (MOU) trên nhiều lĩnh vực. Trong đó có MOU giữa Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) và Công ty Vận hành hành lang đường bộ, đường biển mới; thỏa thuận khung hợp tác chiến lược giữa Công ty Cổ phần Vận tải và Thương mại đường sắt và Công ty Quản lý chuỗi cung ứng Yuxinou (Trùng Khánh); MOU giữa Viettel Post và Tập đoàn Sunwah; MOU giữa Tổng Công ty Hàng hải Việt Nam và Công ty Sinotrans. Ngoài ra, Tập đoàn T&T Group cùng Công ty Cospowers và Công ty Goldwind International Holdings của Trung Quốc cũng ký kết hợp tác sản xuất pin lưu trữ năng lượng và phát triển công nghiệp phụ trợ năng lượng.

Thành An