Gần 200.000 cửa hàng đóng cửa: Trà sữa Trung Quốc bước vào giai đoạn thanh lọc chưa từng có

Theo dữ liệu từ Canyandata và Yicai Global, chỉ trong vòng 12 tháng tính đến tháng 11/2024, Trung Quốc đã ghi nhận con số kỷ lục - 197.000 cửa hàng trà sữa đóng cửa trên toàn quốc. Đây là một cú sốc chưa từng thấy trong ngành F&B của quốc gia này, đặc biệt với một lĩnh vực vốn được coi là “không có điểm dừng” trong suốt thập kỷ qua.

Hàng trăm nghìn cửa hàng biến mất

Với hơn 500.000 cửa hàng trà sữa từng hoạt động trên thị trường, ngành này đã trở thành một trong những hệ sinh thái đông đúc nhất thế giới. Các thương hiệu lớn như Mixue, Nayuki’s Tea, Cha Bai Dao, cùng vô số chuỗi nhỏ và cửa hàng độc lập, đua nhau mở rộng với tốc độ chóng mặt. Nhưng đằng sau tốc độ đó là một bài toán cạnh tranh khốc liệt, nơi sự tăng trưởng nhanh chóng đã vượt xa nhu cầu thực tế.

Gần 200.000 cửa hàng "biến mất" sau 1 năm.

Sự bùng nổ số lượng cửa hàng dẫn đến tình trạng bão hòa nghiêm trọng. Các thương hiệu trà sữa bắt đầu giống nhau về mọi mặt: công thức, giá bán, thiết kế cửa hàng… Tình trạng “đồng phục hóa” khiến lợi thế cạnh tranh bị xóa nhòa.

Một ly trà sữa nay có thể mua với giá chỉ 2 - 3 USD tại Mixue - thương hiệu theo đuổi chiến lược giá siêu rẻ. Để tồn tại, các thương hiệu khác buộc phải giảm giá theo, dẫn đến biên lợi nhuận bị bào mòn nghiêm trọng.

Với mô hình kinh doanh vốn phụ thuộc nhiều vào khuyến mãi, giảm giá, những yếu tố như giá nguyên liệu tăng, chi phí thuê mặt bằng leo thang, hay doanh số giảm nhẹ cũng đủ khiến cửa hàng rơi vào thua lỗ.

Không chỉ các thương hiệu nhỏ, ngay cả những chuỗi lớn cũng không tránh khỏi làn sóng đóng cửa. Cha Bai Dao đã phải đóng 245 cửa hàng chỉ trong nửa đầu năm 2024. Nayuki’s Tea cũng chứng kiến mức thu hẹp mạnh khi phải ngừng hoạt động 89 cửa hàng trong quý III/2024, đồng thời "khai tử" hoàn toàn chuỗi phụ Tai Gai.

Một số thương hiệu từng được ưa chuộng như Fuxiaotao hay Heilongtang cũng ghi nhận đà suy giảm nghiêm trọng. Fuxiaotao từ hơn 230 cửa hàng chỉ còn khoảng 10, còn Heilongtang giảm từ 2.000 xuống khoảng 200 chi nhánh.

Nhiều thương hiệu trà sữa dần trở nên bão hòa, lượng khách tụt giảm.

"Bong bóng" trà sữa vỡ trận?

Sự sụp đổ hiện nay không phải ngẫu nhiên. Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, ngành trà sữa đã phát triển theo mô hình “tăng trưởng nóng”, nơi tốc độ mở rộng vượt xa khả năng kiểm soát vận hành.

Trà sữa trở thành một công cụ đầu tư đại chúng, nơi bất kỳ ai cũng có thể nhượng quyền với chi phí không quá cao. Hệ quả là các khu vực thương mại, trung tâm mua sắm, thậm chí cả ngõ nhỏ, đều dày đặc các cửa hàng trà sữa. Trong đó, có nhiều cửa hàng của cùng một thương hiệu, tự cạnh tranh và “ăn thịt” lẫn nhau.

Sự kiện 197.000 cửa hàng đóng cửa là dấu hiệu rõ ràng của quá trình thanh lọc, thị trường đang loại bỏ những thương hiệu yếu kém, thiếu chiến lược dài hạn và không có khả năng kiểm soát chi phí hiệu quả.

Trước tình thế hiện tại, các thương hiệu trà sữa lớn buộc phải điều chỉnh chiến lược. Thay vì chỉ chạy theo số lượng cửa hàng, họ cần hướng đến sự bền vững thông qua việc kiểm soát chất lượng sản phẩm, quản trị chuỗi cung ứng hiệu quả và khám phá các thị trường ngách.

Ngoài ra, việc phụ thuộc vào mô hình nhượng quyền cũng đang được xem xét lại. Dù giúp mở rộng nhanh chóng, nhượng quyền quá đà gây khó kiểm soát chất lượng và làm tăng nguy cơ “cạnh tranh nội bộ”. Theo số liệu từ CNBC, tỷ lệ cửa hàng nhượng quyền phải đóng cửa có thể lên đến 20%, thời gian hoàn vốn kéo dài từ 18 đến 24 tháng, gây áp lực lớn lên nhà đầu tư nhỏ.

Từ một ngành từng đại diện cho sự trẻ trung, đổi mới và tốc độ, ngành trà sữa Trung Quốc giờ đây đang trở thành ví dụ điển hình cho mặt trái của tăng trưởng nóng. Việc gần 200.000 cửa hàng biến mất trong vòng một năm là hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ không chỉ với các doanh nghiệp F&B, mà cả với các nhà đầu tư, khởi nghiệp đang tìm kiếm “cơn sóng lớn” tiếp theo.

Giấc mơ ngọt ngào mang tên trà sữa đang dần tan biến, nhường chỗ cho một cuộc chơi mới - nơi chỉ những thương hiệu thực sự khác biệt, bền vững và thích ứng nhanh với thay đổi mới có thể tồn tại.

Tiến Anh