Gần 1.000 tàu mắc kẹt ở Vịnh Ba Tư do nhiễu GPS

Hoạt động vận tải biển tại Vịnh Ba Tư đang đối mặt với tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng khi tình trạng nhiễu sóng GPS, gia tăng nguy cơ va chạm tàu, trong khi căng thẳng khu vực leo thang buộc các đơn vị vận hành tàu phải hạn chế việc di chuyển chỉ trong ban ngày. Theo phản ánh của các bên trong ngành, tính đến ngày 23/6, đã có gần 1.000 tàu bị ùn ứ kể từ tuần trước, theo S&P Global.

Nguyên nhân chính xuất phát từ tình trạng can thiệp điện tử quy mô lớn, gây gián đoạn hệ thống định vị toàn cầu (GPS) và dịch vụ thông tin liên lạc, khiến các chủ tàu phải giới hạn hoạt động.

“Mối lo không chỉ đến từ nguy cơ bị tấn công, mà vấn đề trước mắt là làm thế nào để đưa các chuyến hàng gần đây rời khỏi Vịnh Ba Tư,” một nguồn tin từ chủ sở hữu tàu chở dầu – đơn vị có hai tàu vừa rời khu vực và một tàu khác đang được bơm hàng – cho biết.

“Chúng tôi chỉ có khoảng 16 đến 18 giờ mỗi ngày để di chuyển thay vì 24 giờ như thông thường, dẫn tới tắc nghẽn nghiêm trọng,” người này nói thêm.

Giới hạn vận hành này gây ra tình trạng “tắc đường” chưa từng có tại một trong những tuyến đường vận chuyển năng lượng quan trọng nhất thế giới. Eo biển Hormuz – tuyến nối giữa Vịnh Ba Tư và Biển Arab – là nơi trung chuyển khoảng 20 triệu thùng dầu/ngày cùng gần 11 tỷ feet khối khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) mỗi ngày.

Các bên tham gia thị trường khác cũng cảnh báo rằng tình trạng nhiễu GPS đang gây gián đoạn lớn tại khu vực này.

“Tình trạng mất kết nối diễn ra ngày càng thường xuyên. Nhiều tàu không thể liên lạc được,” một lãnh đạo công ty vận tải biển cho biết. Vị này cũng nhấn mạnh, dù không có tấn công trực tiếp, nguy cơ va chạm tàu là rất cao bởi khi hệ thống GPS bị vô hiệu hóa, việc xác định vị trí các tàu xung quanh trở nên cực kỳ khó khăn và điều hướng bị gián đoạn.

Một tàu chở dầu thô hạng VLCC (Tàu chở thô rất lớn từ 150.000 đến 320.000 DWT) do Unipec thuê – tàu Front Eagle – đã va chạm với một tàu Suezmax tên Adalynn vào ngày 17/6. Cả hai tàu đều bốc cháy ngoài khơi Khor Fakkan, phía đông UAE, gần eo biển Hormuz. Các cơ quan hàng hải khu vực trước đó đã cảnh báo về tình trạng nhiễu điện tử ngày càng gia tăng sau khi xung đột quân sự giữa Iran và Israel leo thang. Nguyên nhân vụ va chạm hiện vẫn chưa được xác định.

Các nguồn tin cho biết, theo quy định, đội ngũ vận hành tại bờ phải duy trì liên lạc 24/7 với thủy thủ đoàn trên tàu, nhưng hiện tại điều đó không được đảm bảo. Ngoài ra, rủi ro do thủy lôi gây hư hại tàu cũng tăng cao, kể cả trong trường hợp eo biển Hormuz không bị đóng.

Tác động lên giá cước vận chuyển

Tình trạng tắc nghẽn đã khiến giá cước vận tải tăng vọt. Cước tàu chở dầu tinh chế (clean tanker) đạt mức cao nhất từ đầu năm trên các tuyến từ Vịnh Ba Tư đến Bắc Á.

Các môi giới vận tải biển cho biết, trong kịch bản xấu nhất – nếu eo biển chiến lược này bị phong tỏa – giá cước có thể sụt giảm mạnh do nhiều tàu sẽ buộc phải nằm chờ không hoạt động. Ngược lại, nếu tuyến này vẫn thông suốt, các chủ tàu có thể yêu cầu mức phí bảo hiểm vận chuyển cao do coi đây là vùng chiến sự.

Eo biển Hormuz hiện mang lại dòng tiền đáng kể cho Iran – quốc gia giàu dầu mỏ – khi vẫn xuất khẩu dầu thô sang các nước như Trung Quốc bất chấp lệnh trừng phạt của Mỹ.

Tuy vậy, một số nguồn tin cho biết, phí bảo hiểm rủi ro chiến tranh bổ sung cho hành trình kéo dài 7 ngày qua Vịnh Ba Tư hiện vẫn giữ nguyên ở mức khoảng 30.000–40.000 USD cho tàu LR1, và những con số cao hơn đều là do đồn đoán.

H.Mĩ