EU xoay trục thương mại: Bắt tay với các thành viên CPTPP, tránh thuế quan từ Mỹ

Tàu container của hãng Maersk di chuyển gần đảo Sir Abu Nuair hướng tới Dubai, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN

Theo tờ Politico ngày 30/6, các động thái áp thuế đơn phương, khó lường từ Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể khiến thuế nhập khẩu hàng hóa EU tăng lên mức 50% từ ngày 9/7, nếu hai bên không đạt được thỏa thuận mới. Trước sức ép này, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công khai ý tưởng tăng cường hợp tác với thành viên CPTPP, nhằm xây dựng một “cộng đồng thương mại tuân thủ luật lệ, đa phương và thích ứng”.

Nếu kế hoạch này được triển khai, khối 39 quốc gia EU - CPTPP sẽ chiếm khoảng 30% thương mại toàn cầu. Phát biểu sau hội nghị thượng đỉnh EU vừa qua, bà Ursula von der Leyen nhấn mạnh: “Liên minh này sẽ chứng minh cho thế giới thấy rằng tự do thương mại hoàn toàn khả thi khi được xây dựng trên nền tảng luật lệ minh bạch".

Nhiều chuyên gia đàm phán thương mại kỳ cựu như ông Tim Groser, Steve Verheul và John Clarke bày tỏ sự ủng hộ đối với định hướng này. Theo họ, bước đi khả thi trước mắt là các bên có thể ký Thỏa thuận “Giữ nguyên hiện trạng”, cam kết duy trì thị trường mở cho nhau. Đây sẽ là thông điệp mạnh mẽ gửi tới Washington, khẳng định rằng phần lớn các đồng minh truyền thống của Mỹ vẫn coi trọng hệ thống thương mại minh bạch, đa phương, thay vì lệ thuộc vào các biện pháp áp thuế đơn phương.

Trước đây, Mỹ từng có cơ hội tham gia Hiệp định TPP từ thời Tổng thống Barack Obama, song đã rút khỏi thỏa thuận ngay sau khi ông Donald Trump nhậm chức năm 2017. Khi được hỏi liệu Mỹ có thể quay trở lại tiến trình liên kết mới, bà Ursula von der Leyen nhấn mạnh: “Mỹ đã rút lui từ trước. Việc có cho phép Mỹ tham gia hay không sẽ phụ thuộc vào quyết định chung của cả hai khối”.

Một số chuyên gia, trong đó có ông Ignacio Garcia Bercero, cựu đàm phán thương mại EU, cho rằng sáng kiến EU - CPTPP không nên khép cánh cửa với Washington. Tuy nhiên, ông cũng thẳng thắn thừa nhận: “Nếu Mỹ không tin rằng luật lệ là giải pháp, các đối tác khác sẽ buộc phải tiến lên mà không có Mỹ”.

Trong khi đó, Vương quốc Anh - thành viên mới nhất của CPTPP - cũng bày tỏ ủng hộ sáng kiến này. Thủ tướng Keir Starmer cho biết Chính phủ Anh đã trao đổi với các đối tác như Nhật Bản, Singapore, Australia, New Zealand, Canada… để tìm hướng hợp tác linh hoạt, mở ra cơ hội thương mại thuận lợi hơn với EU và khối CPTPP. Theo ông Starmer, nếu các bên hiểu đúng bối cảnh toàn cầu và chủ động đón đầu xu thế, cơ hội phát triển sẽ còn rất lớn.

Theo các nhà đàm phán, mục tiêu lâu dài của liên kết EU - CPTPP không chỉ dừng lại ở việc duy trì thị trường mở mà còn hướng tới xây dựng một cộng đồng giá trị chung, qua đó hỗ trợ Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đang gặp nhiều khó khăn do thiếu đồng thuận. Ông Tim Groser, Steve Verheul và John Clarke nhận định: “Nhóm này có thể trở thành hạt nhân thúc đẩy những quy định và cam kết thương mại mới, góp phần bảo đảm tăng trưởng và thịnh vượng bền vững".

Trong tuần qua, bà von der Leyen cũng đã ra tuyên bố chung với Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon, nhất trí ủng hộ việc khởi động đối thoại EU - CPTPP trong thời gian sớm nhất. Một cuộc họp cấp bộ trưởng giữa hai khối đã được lên kế hoạch tổ chức ngay trong tháng 7 tới. Một quan chức EU nhấn mạnh: “EU không gia nhập CPTPP với tư cách thành viên, mà sẽ xây dựng cầu nối hợp tác giữa hai khối để cùng củng cố một hệ thống thương mại minh bạch và có trách nhiệm”.

Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc