Elon Musk và cuộc chơi đầy rủi ro với Trung Quốc và Mỹ

Elon Musk không phải một tỷ phú bình thường. Ông là người giàu nhất thế giới, đứng đầu nhiều công ty công nghệ tiên phong, có tầm ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ và đồng thời có mối quan hệ tài chính sâu rộng với Trung Quốc. Chính sự giao thoa giữa các lợi ích này đã làm dấy lên nhiều lo ngại về an ninh quốc gia Mỹ.

Tỷ phú Elon Musk. Ảnh: Getty

Mối quan hệ giữa Musk và Trung Quốc mang lại lợi nhuận khổng lồ nhưng cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Khác với nhiều CEO phương Tây giữ khoảng cách với Bắc Kinh, Musk công khai ca ngợi chính quyền Trung Quốc, thậm chí đồng quan điểm với Bắc Kinh về vấn đề Đài Loan khi so sánh hòn đảo này với Hawaii.

Trung Quốc nắm trong tay nhiều bí mật của Elon Musk?

Tesla phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc cả về sản xuất lẫn doanh thu. Nhà máy Gigafactory tại Thượng Hải, một trong những cơ sở quan trọng nhất của Tesla, chỉ tồn tại nhờ sự chấp thuận của chính phủ Trung Quốc.

Trong khi nhiều hãng xe nước ngoài bị hạn chế tại thị trường này, Tesla lại nhận được những ưu đãi đặc biệt. Tuy nhiên, vị thế này không phải bất biến – chỉ cần Bắc Kinh thay đổi thái độ, đế chế Tesla có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Tuy nhiên, Tesla không phải mối bận tâm duy nhất.

Các công ty khác của Musk như SpaceX, Neuralink hay xAI đang phát triển những công nghệ có ứng dụng quân sự trực tiếp. Theo Financial Times, nhiều nhà đầu tư Trung Quốc đã âm thầm rót hàng chục triệu USD vào các công ty này thông qua những cơ chế đầu tư đặc biệt nhằm che giấu danh tính.

Trong hai năm qua, ba quỹ đầu tư do Trung Quốc hậu thuẫn đã thừa nhận bán hơn 30 triệu USD cổ phần trong SpaceX, Neuralink và xAI cho các nhà đầu tư giấu tên - con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều.

Điều này đặt ra câu hỏi quan trọng: Liệu Trung Quốc có thể sử dụng các khoản đầu tư này để gây ảnh hưởng đến các công ty của Musk?

Không thể bỏ qua vai trò của SpaceX trong lĩnh vực quân sự. Hệ thống vệ tinh Starlink do SpaceX phát triển đã đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động tác chiến, đặc biệt tại Ukraine, nơi hệ thống này giúp duy trì liên lạc ngay cả khi hạ tầng mặt đất bị phá hủy.

Tuy nhiên, Musk từng tự ý từ chối cung cấp dịch vụ Starlink cho Ukraine ở một số khu vực, với lý do tránh leo thang căng thẳng với Nga. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng, trong một cuộc xung đột liên quan đến Đài Loan, liệu Musk có thể chịu sức ép từ Bắc Kinh để hạn chế hoặc vô hiệu hóa Starlink tại khu vực này?

Neuralink, công ty nghiên cứu giao diện não-máy của Musk, cũng là một lĩnh vực nhạy cảm. Công nghệ này có tiềm năng ứng dụng trong quân sự, từ tăng cường hiệu suất con người cho đến chiến tranh mạng thế hệ mới.

Nếu các nhà đầu tư Trung Quốc, dù gián tiếp, có quyền tiếp cận những tiến bộ của Neuralink, họ có thể giúp Bắc Kinh đẩy nhanh các nghiên cứu tương tự - một lĩnh vực mà quân đội Trung Quốc đã thể hiện sự quan tâm đặc biệt.

Còn xAI, công ty AI do Musk sáng lập để cạnh tranh với OpenAI lại nằm trong một cuộc đua công nghệ có tầm quan trọng chiến lược.

Nếu các khoản đầu tư từ Trung Quốc chảy vào xAI theo những con đường khuất tất, Bắc Kinh có thể gián tiếp tác động đến sự phát triển của trí tuệ nhân tạo thế hệ mới - công nghệ có thể được sử dụng trong vũ khí tự động, an ninh mạng và thu thập tình báo.

Không thể phủ nhận rằng Trung Quốc không chỉ muốn cạnh tranh với Mỹ trong các lĩnh vực này, mà còn muốn dẫn đầu. Bắc Kinh nổi tiếng với chiến lược buộc các công ty nước ngoài hợp tác với doanh nghiệp trong nước để chuyển giao công nghệ. Dù không bị ép buộc theo cách này, Musk đã tự đặt mình vào thế dễ bị ảnh hưởng mà không cần đến một cuộc tấn công mạng hay áp lực chính trị công khai nào.

Một yếu tố cá nhân đáng lưu tâm

Musk từng thừa nhận sử dụng ketamine để điều trị trầm cảm. Tuy nhiên, một số nguồn tin cho rằng việc sử dụng chất này của ông không chỉ dừng lại ở mục đích y tế mà còn mang tính chất giải trí. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc sử dụng ketamine kéo dài có thể gây suy giảm trí nhớ, tạo ra trạng thái hoang tưởng và thậm chí dẫn đến rối loạn tâm thần.

Điều này đặt ra câu hỏi về mức độ ảnh hưởng của Musk đối với những quyết định quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia. Nếu một quan chức cấp cao trong chính phủ Mỹ chẳng hạn một tướng quân đội hay giám đốc CIA bị phát hiện lạm dụng một chất tác động thần kinh mạnh như ketamine, họ chắc chắn sẽ bị điều tra và có thể mất chức ngay lập tức. Nhưng Musk, người có ảnh hưởng trực tiếp đến các công nghệ nhạy cảm của Mỹ, dường như không chịu sự giám sát tương tự.

Vấn đề không nằm ở việc đạo đức hóa chuyện sử dụng thuốc, mà là đảm bảo an ninh quốc gia. Một cá nhân có ảnh hưởng lớn đến các lĩnh vực công nghệ trọng yếu nhưng lại có những điểm dễ tổn thương cả về tài chính lẫn cá nhân có thể trở thành một rủi ro nghiêm trọng.

Tương lai của những công nghệ tiên tiến nhất thế giới, từ trí tuệ nhân tạo đến viễn thông quân sự, đang phần nào nằm trong tay một người có mối quan hệ phức tạp với Trung Quốc và đồng thời đối mặt với những vấn đề cá nhân đáng lo ngại. Và đó là một bài toán mà Mỹ không thể phớt lờ.

Việt Hà (Theo The Hill)