e-Estonia và hành trình dẫn đầu thế giới về quản trị kỹ thuật số

Cho đến tháng 12.2024, Estonia tự tin tuyên bố nước này đã số hóa 100% dịch vụ công, với dịch vụ mới nhất được tiến hành số hóa là ly hôn trực tuyến. Hệ sinh thái số này tạo ra một mô hình liền mạch, an toàn và tập trung vào công dân, giúp tiết kiệm thời gian, tiền bạc và tài nguyên. Từ việc bỏ phiếu trực tuyến đến việc thành lập các startup toàn cầu từ xa, cơ sở hạ tầng kỹ thuật số của Estonia cung cấp những bài học về tính đồng bộ, hiệu quả, minh bạch và khả năng phục hồi. Dưới đây là một số dịch vụ tiêu biểu:

e-ID: Căn cước điện tử

Vào năm 2002, Estonia trở thành một trong những nước đầu tiên triển khai hệ thống thẻ căn cước điện tử (e-ID), phục vụ như một hình thức nhận diện vật lý và công cụ xác thực kỹ thuật số an toàn. Được tích hợp với hơn 4.000 dịch vụ - từ bỏ phiếu, thanh toán thuế, hồ sơ sức khỏe và hồ sơ cảnh sát - thẻ ID này loại bỏ giấy tờ lặp đi lặp lại và cho phép truy cập vào các dịch vụ quan trọng chỉ với một cú nhấp chuột. Người sử dụng các phương tiện giao thông công cộng có thể đưa thẻ e-ID cho người soát vé thay vì trình vé, người lái xe cũng dùng e-ID thay cho giấy phép lái xe. Một cán bộ cảnh sát giao thông có thể truy cập thông tin trong vài giây thay vì 20 phút kiểm tra giấy tờ. Việc đăng ký thành lập một doanh nghiệp ở Estonia chỉ mất khoảng 18 phút, kê khai thuế mất 5 phút và việc hoàn thuế thực được hoàn tất chỉ trong vài tuần.

Nguồn: ITN

Không chỉ tiện lợi, hệ thống thẻ e-ID của Estonia đã vượt qua phần lớn các hệ thống thẻ định danh điện tử khác bởi 4 điều: Phân biệt các vai trò gắn với một thẻ định danh; Bảo vệ quyền riêng tư trong thế giới số; Mở rộng các quy định pháp luật trong những trường hợp cần thiết và người dân có quyền truy cập, kiểm tra dữ liệu cá nhân của họ mà các tổ chức đang nắm giữ.

Ở Estonia, công dân được trao quyền để theo dõi các hoạt động của Chính phủ và mặc dù Chính phủ có thể xem dữ liệu của họ, nhưng Chính phủ phải thông báo cho công dân biết khi họ sử dụng dữ liệu cá nhân của người dân.

e-Voting: Bỏ phiếu điện tử

Vào năm 2005, Estonia đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cung cấp hình thức bỏ phiếu trực tuyến cho các cuộc bầu cử toàn quốc. Giờ đây, chỉ trong vài phút, người dân có thể bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử địa phương, quốc gia và châu Âu. Quá trình này được thực hiện bằng cách đăng nhập vào phần mềm i-Voting và ký bằng chữ ký số của người dùng, giúp bảo mật hơn so với lá phiếu giấy.

Hệ thống trên giúp giảm chi phí bỏ phiếu xuống còn 2,34 euro để bỏ phiếu trực tuyến thay vì 6,24 euro để bỏ phiếu trực tiếp; đồng thời còn giúp tăng tỷ lệ người dân tham gia bỏ phiếu vì thuận tiện, tạo điều kiện cho những người bị hạn chế về di chuyển (người khuyết tật) hoặc người ít thời gian có cơ hội tham gia vào quá trình bỏ phiếu.

e-School: Trường học điện tử

Trường học điện tử (e-School) là một trong những dịch vụ điện tử được sử dụng rộng rãi nhất ở Estonia, cung cấp quyền truy cập để nghiên cứu các tài liệu và thông tin liên quan học tập cho học sinh và là một công cụ để giao tiếp giữa học sinh, phụ huynh, giáo viên và ban giám hiệu nhà trường. Phụ huynh có thể truy cập toàn bộ thông tin liên quan đến con mình và giáo viên có thể truy cập thông tin về các lớp học mà họ dạy. Truy cập chỉ giới hạn ở trường mà học sinh theo học.

Hệ thống này giúp tăng cường tương tác và thông tin giữa trường học và phụ huynh, giúp phụ huynh theo sát hoạt động học tập ở trường của con em mình; đồng thời cũng giúp giáo viên truy cập thông tin chính một cách nhanh chóng và hiệu quả và duy trì hồ sơ về điểm số, năng lực của học sinh.

e-Cabinet: Nội các điện tử

Vào năm 2000, Chính phủ Estonia trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới tiến hành các cuộc họp của Chính phủ không giấy tờ. Các bộ trưởng đăng nhập bằng e-ID trên máy tính xách tay và điện thoại thông minh của họ. Từ đó, họ có thể xem chương trình nghị sự của phiên họp sắp tới và bỏ phiếu cho các chủ đề sơ bộ trước cuộc họp thực tế. Điều này không chỉ giảm chi phí sao chép các tài liệu, giấy tờ liên quan đến cuộc họp mà giúp giảm đáng kể thời gian họp. Thời gian dành cho mỗi phiên họp giảm từ 4-5 giờ xuống còn 30-90 phút và chi phí hành chính được hạ xuống đáng kể.

e-Health: Y tế điện tử

Hệ thống e-Health của Estonia bắt đầu vào năm 2008 là một Cổng thông tin toàn quốc tích hợp dữ liệu từ các cơ sở chăm sóc sức khỏe khác nhau của Estonia để tạo ra một hồ sơ chung cho mỗi bệnh nhân. Hồ sơ y tế điện tử lưu trữ các dữ liệu về tiểu sử bệnh của bệnh nhân, các lần thăm khám bác sĩ, xét nghiệm, điều trị tại bệnh viện, thuốc đã sử dụng… Trong tình huống khẩn cấp, bác sĩ có thể nhận được thông tin quan trọng chẳng hạn như nhóm máu, dị ứng thuốc, mang thai… Các bệnh nhân có thể truy cập hồ sơ y tế của mình bằng cách sử dụng e-ID để đăng nhập vào cổng thông tin.

Tuy nhiên giờ đây, e-Health của Estonia đã được phát triển và mở rộng quy mô để bao gồm các dịch vụ mới, chẳng hạn như đơn thuốc điện tử. Đây đang là ứng dụng thành công nhất trong tất cả các sáng kiến của hệ thống Y tế điện tử. Đơn thuốc số được phát triển và quản lý bởi Quỹ bảo hiểm y tế Estonia là một hệ thống chịu trách nhiệm ban hành và xử lý đơn thuốc y tế.

Ngày nay, 99% dữ liệu của bệnh nhân đã được số hóa và có thể xem dữ liệu của họ mọi lúc, được hưởng lợi từ sự tiện lợi và tin tưởng; các chuyên gia chăm sóc sức khỏe được trao quyền đưa ra quyết định sáng suốt và nhà nước tiết kiệm được nhiều nguồn lực.

e-Residency: Cư trú điện tử

Estonia là quốc gia đầu tiên cung cấp e-Residency bắt đầu từ năm 2014, cho phép những người không sinh sống, hoặc không có quốc tịch Estonia vẫn có thể được hưởng các quyền lợi của một người cư trú online ở đây. Với dịch vụ này, tất cả mọi người trên thế giới đều có thể mở một công ty trực tuyến tại Estonia chỉ trong vòng vài phút. Họ không cần phải thực sự có mặt ở Estonia và cũng không cần hoàn thành bất cứ thủ tục hành chính nào khác.

Với sáng kiến này, Estonia đang phá vỡ mối quan hệ mật thiết lâu đời giữa lãnh thổ vật chất và quyền công dân. Chương trình này đóng vai trò là bệ phóng cho các công ty muốn kinh doanh tại Liên minh châu Âu (EU) và hưởng lợi từ thị trường duy nhất của EU. Tính đến nay, hơn 100.000 e-residents từ hơn 170 quốc gia đã nắm bắt cơ hội này, đóng góp 50 triệu euro hàng năm cho nền kinh tế Estonia. Các doanh nhân như CEO người Anh Mike Walsh ca ngợi hệ thống: “Việc thành lập công ty của tôi chỉ mất một ngày, mà không cần phải tới Estonia”. Ước tính đến năm 2025, quyền cư trú điện tử tại Estonia sẽ mang về 1,8 tỷ euro cho quốc gia Baltic này.

Ngọc Minh