Được sinh con thứ 3: Tạo đà cho 'điểm trũng' dân số ở Bình Dương - Bài 2

Kết hôn, sinh con là chuyện của mỗi cặp vợ chồng được pháp luật công nhận, nhưng khi các gia đình đẻ ít hoặc đẻ nhiều thì vấn đề không đơn thuần là tái sản sinh dân số mà nó còn quyết định đến sự phát triển bền vững của tỉnh, tương lai của dân tộc.

Lao động nữ đăng ký khám, tầm soát sức khỏe sinh sản miễn phí tại Trung tâm Y tế TP.Thuận An

Không chỉ là chuyện “đẻ ít, đẻ nhiều”

Trong chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 và kế hoạch hành động giai đoạn 2020-2025, tầm nhìn đến năm 2030 của Bình Dương khẳng định: “Dân số là một bộ phận quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của từng người, của từng gia đình và của toàn xã hội, góp phần quyết định để thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”.

Hiện Bình Dương đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng” (dân số trong độ tuổi lao động (từ 15-64 tuổi) nhiều gấp 2 lần dân số phụ thuộc (dưới 15 và trên 65 tuổi) hoặc tỷ số phụ thuộc chung dưới 50%) nhưng mức sinh thay thế của tỉnh từ năm 1999 đến nay lại luôn giảm sâu. Bà Lê Thị Tuyết Bình, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh, cho biết mức sinh thay thế là mức sinh trung bình của người phụ nữ trong toàn bộ cuộc đời của mình sinh đủ số con để thay mình thực hiện chức năng sinh đẻ và duy trì nòi giống. Khi tổng tỷ suất sinh là 2,1 con/phụ nữ, sẽ được coi là đạt mức sinh thay thế.

“Theo dự báo của Liên Hiệp quốc và kinh nghiệm của các nước cho thấy, nếu tổng tỷ suất sinh giảm xuống khoảng 1,3 đến 1,4 con/phụ nữ thì rất khó để nâng mức sinh trở lại. Mức sinh giảm quá thấp sẽ gây ra thiếu hụt lao động trong tương lai, rút ngắn giai đoạn cơ cấu dân số vàng, đẩy nhanh quá trình già hóa dân số, gia tăng khoảng cách thu nhập, mức sống giữa các vùng, nhóm dân cư, bất lợi đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh”, bà Lê Thị Tuyết Bình nhấn mạnh.

Đề cập đến già hóa dân số, TS. Nguyễn Thị Nhung, Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam), cho biết già hóa dân số có ảnh hưởng sâu rộng đến mọi phương diện của cuộc sống con người. Trong lĩnh vực kinh tế, già hóa dân số tác động đến tăng trưởng kinh tế, tiết kiệm, đầu tư, tiêu dùng, thị trường lao động, lương hưu, tiền thuế và sự chuyển giao giữa các thế hệ. Trong lĩnh vực xã hội, già hóa dân số ảnh hưởng đến y tế, chăm sóc sức khỏe, cấu trúc gia đình, nhà ở và di cư. Về mặt chính trị, già hóa dân số có thể tác động đến việc bầu cử và người đại diện. Duy trì mức sinh bền vững là nhân tố quan trọng trong bất kỳ cộng đồng, quốc gia nào. Nếu thiếu con người, sẽ thiếu nguồn lao động.

Chăm sóc trẻ sơ sinh tại Trung tâm Y tế TP.Thuận An

Đi từng ngõ tuyên truyền dân số

Mặc dù tổng tỷ suất sinh của tỉnh chỉ đạt 1,63 con/phụ nữ nhưng tỷ lệ tăng dân số lại cao nhất nước. Theo Niên giám thống kê, năm 2023 tỉnh Bình Dương có tỷ lệ tăng dân số là 6,41%, cao nhất cả nước, cao hơn hai lần mức 2,74% của tỉnh Đồng Nai (tỉnh đứng vị trí thứ 2). Dân số của tỉnh tăng chủ yếu từ nguồn nhập cư trong độ tuổi lao động (15- 49 tuổi) từ các tỉnh, thành phố trong cả nước và nước ngoài đến sinh sống, lao động, học tập. “Chính điều này mà công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn tỉnh đứng trước nhiều cơ hội cũng như những thách thức đặt ra.

Do đặc điểm không ổn định về chỗ ở và cường độ, thời gian làm việc cao trong các công ty, xí nghiệp, khu công nghiệp nên cán bộ dân số - kế hoạch hóa gia đình rất khó tiếp cận với chị em công nhân. Tuy nhiên, chi cục xác định đây là nhóm trực tiếp cần hướng đến vì 3 lý do. Thứ nhất, đây là nhóm có nhu cầu lớn về chăm sóc sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình. Thứ hai, là nhóm cần thay đổi nhận thức về thực hiện chủ trương sinh đủ 2 con nhằm nâng mức sinh của tỉnh về mức sinh thay thế. Thứ ba, đây cũng là nhóm có nguy cơ, tiềm ẩn tăng sinh khó kiểm soát nếu không thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động đúng xu hướng giữ vững mức sinh thay thế”, bà Lê Thị Tuyết Bình cho biết thêm.

Hiện Bình Dương đang trong giai đoạn cơ cấu “dân số vàng” (dân số trong độ tuổi lao động (từ 15-64 tuổi) nhiều gấp 2 lần dân số phụ thuộc (dưới 15 và trên 65 tuổi) hoặc tỷ số phụ thuộc chung dưới 50%) nhưng mức sinh thay thế của tỉnh từ năm 1999 đến nay lại giảm sâu.

Với phương châm “Đi từng ngõ, gõ từng khu trọ”, đội ngũ cán bộ chuyên trách, cộng tác viên dân số, tuyên truyền viên đã kiên trì bám địa bàn, thực hiện 5 nhóm giải pháp để phấn đấu tăng sinh, đạt mức sinh thay thế. Đặc biệt tỉnh triển khai mô hình can thiệp khuyến khích gia đình, cặp vợ chồng sinh đủ 2 con với hàng loạt chính sách ưu tiên từ hỗ trợ cung cấp các dịch vụ hôn nhân gia đình, đến xây dựng môi trường phù hợp với gia đình nuôi con nhỏ, hỗ trợ phụ nữ khi mang thai, sinh con và sinh đủ 2 con. Theo đó hàng loạt doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã xây nhà giữ trẻ, tổ chức các lớp giữ trẻ hoặc hỗ trợ một phần chi phí nữ lao động sinh con, như: Công ty TNHH Shyang Hung Cheng, Công ty TNHH Yazaki EDS Việt Nam, Tổng Công ty Sản xuất - xuất nhập khẩu Bình Dương, Công ty TNHH Hài Mỹ…

Cùng với việc điều chỉnh, hoàn thiện các chính sách hỗ trợ khuyến sinh, tỉnh còn bổ sung tiêu chí cặp vợ chồng sinh đủ 2 con sẽ được ưu tiên mua nhà ở xã hội, thuê nhà ở với giá ưu đãi hoặc ưu tiên vào học ở các trường công lập. (còn tiếp)

KIM HÀ