Đừng làm sống lại 'tinh thần AQ'!

Đó là căn nguyên sâu xa sinh ra “bệnh thành tích” cản trở tiến trình phát triển lành mạnh của các tổ chức, cơ quan, đơn vị. Nguy hại hơn, “bệnh thành tích” còn là tác nhân trực tiếp sinh ra bệnh giả dối và là “đống mối” âm thầm hủy hoại đạo đức, văn hóa công vụ.

Xét trên phương diện tâm lý, mỗi cá nhân, tổ chức, lĩnh vực, ngành nghề, địa phương luôn mong muốn mọi công việc, hoạt động của mình đều diễn ra thông đồng bén giọt, giành được kết quả tối ưu, thành tích khả quan, mỹ mãn. Nét tâm lý tích cực đó là động lực kích thích các chủ thể nỗ lực phấn đấu trưởng thành, tiến bộ.

Đừng làm sống lại “tinh thần AQ”!

Tuy nhiên, hiện thực khách quan đôi khi khắc nghiệt, khốc liệt hơn những gì con người tưởng tượng theo cảm tính chủ quan. Nếu ai đó có thái độ thường nhìn đời qua lăng kính màu hồng thì rất dễ rơi vào trạng thái tâm lý lạc quan tếu, ảo tưởng, ngộ nhận, từ đó đưa ra cách nhìn nhận, đánh giá vấn đề thiên kiến, sai lệch, gây ra nhiều hệ lụy cho tổ chức, cơ quan, đơn vị, địa phương và rộng hơn là cho cả xã hội.

Không ngẫu nhiên mà trong một bài phát biểu mới đây tại diễn đàn quốc gia về phát triển doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, người đứng đầu Đảng ta bày tỏ băn khoăn về những số liệu báo cáo thành tích của cơ quan chức năng và thẳng thắn cho rằng, những kết quả, số liệu được trau chuốt đó có phải là “ngộ nhận”, là “tự huyễn hoặc”, là “tự ru mình” không?

Ngộ nhận là hiểu sai, nhận thức sai. Tự huyễn hoặc là tự làm mất sáng suốt, lầm lẫn, tự tin vào những điều không có thật. Tự ru mình là tự thấy hài lòng, mãn nguyện, tự vo tròn mình trong một cái bọc an toàn và cảm thấy như vậy là “tốt”, là “nhất”, là “đỉnh” rồi.

Bấy lâu nay, dư luận không khỏi “dậy sóng” khi một số quan chức vẫn hay phát ngôn “nổ”, tức là có những lời nói, nhận định, đánh giá vấn đề nào đó khác xa hiện thực, không phù hợp với bản chất cuộc sống. Thời nay, người ta gọi đó là “phát ngôn phông bạt”, tức là dùng từ ngữ kêu như chuông, nổ như pháo cốt chỉ để “làm màu”, thu hút sự chú ý của truyền thông, dư luận xã hội. Đó cũng là một khía cạnh của sự ngộ nhận, tự huyễn hoặc.

Cũng vì sự khoe mẽ, khuếch trương thành tích mà nhiều lúc, nhiều nơi, trong bộ máy công quyền người ta không ngại ngần tô vẽ kết quả một cách thái quá nhằm đánh bóng vị thế, hình ảnh của tổ chức, cơ quan, đơn vị mình. Nếu ai nhẹ dạ cả tin rất dễ bị choáng ngợp trước thành tích “phông bạt” đó.

Những giá trị tiến bộ, ưu việt thời đại văn minh trí tuệ đã, đang len lỏi vào mọi ngóc ngách cuộc sống mà chủ thể nào đó vẫn còn tâm lý, tư tưởng, nhận thức, thái độ ngộ nhận, tự huyễn hoặc mình thì khác gì hành vi kéo lùi lịch sử để làm sống lại “tinh thần AQ” mà nhà văn thiên tài Lỗ Tấn (Trung Quốc) phê phán cách đây hơn một thế kỷ! AQ là một nhân vật có tính cách dị hợm, khi thất bại vẫn tự nhận mình thắng lợi, ngu dốt mà tự nhận mình thông minh hơn người. Cái phép “thắng lợi tinh thần” của AQ chính là lời cảnh tỉnh muôn đời cho con người nếu cứ cố tình lẩn tránh thực tế, không chịu thừa nhận hạn chế, thiếu sót của mình và đam mê, sa đà với ảo giác thắng lợi thì trước sau cũng gặp tai ương, lợi bất cập hại.

CHÍNH NGÔN