Dựng hàng rào bảo vệ người tiêu dùng trước nạn sản xuất hàng giả

Sáng 17/5, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Tham gia thảo luận, đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông tán thành quan điểm việc công bố sản phẩm hàng hóa, dịch vụ phù hợp với quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà tổ chức cá nhân đó áp dụng dựa trên kết quả chứng nhận hợp quy do tổ chức đánh giá là phù hợp và hết sức cần thiết.

Song, đại biểu cho rằng, cũng cần quy định rõ trách nhiệm của bên thứ 3 - bên tổ chức chứng nhận hợp quy để đảm bảo chặt chẽ, đơn vị này cần chịu trách nhiệm trước kết quả chứng nhận của mình.

"Bài học từ một số vụ sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng với số lượng lớn tồn tại trong thời gian dài, đặc biệt là sữa giả, thuốc giả, mỳ chính giả bị phát hiện trong thời gian qua cho thấy rõ những bất cập cần khắc phục ngay tình trạng "tiền buông, hậu bỏ"," đại biểu Dương Khắc Mai nhấn mạnh.

Theo đó, Luật cần có hàng rào, thậm chí hàng rào nhiều lớp để bảo vệ người tiêu dùng trước nạn sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng, cũng như nạn "xâm lăng" của hàng nhập khẩu kém chất lượng.

Với đối tượng sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng lớn tác động đến sức khỏe của người tiêu dùng, chất lượng giống nòi, cần có chế tài nghiêm khắc, đủ sức răn đe chưa, đại biểu Dương Khắc Mai kiến nghị.

Đại biểu Dương Khắc Mai - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông. Ảnh: quochoi.vn

Cấm quảng cáo quá mức về công dụng sản phẩm

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình nêu, thời gian qua hàng loạt vụ việc, thực phẩm chức năng giả… được các cơ quan chức năng phát hiện ra; càng đánh lên hồi chuông cảnh báo nguy hiểm liên quan chất lượng, nguồn gốc hàng hóa, sản phẩm sử dụng hàng ngày trong thời gian dài và ở tất cả các nơi trên thị trường.

"Sữa, thực phẩm chức năng, thực phẩm sức khỏe dù đã có khá nhiều các quy định quản lý, tuy nhiên vẫn xảy ra các sự việc một số doanh nghiệp sản xuất thuốc giả, sữa giả, thậm chí kéo dài nhiều năm mới bị phát hiện, gây bức xúc, lo lắng cho người dân," đại biểu Trần Khánh Thu cho hay.

Đóng góp ý kiến cụ thể, đại biểu nêu, quy định hiện hành, doanh nghiệp được tự công bố, thậm chí một số thực phẩm bổ sung, thực phẩm thông thường thì không cần chờ phê duyệt. Trước khi lưu hành, không cần cơ quan quản lý chuyên ngành kiểm nghiệm, xác nhận trước khi đưa ra thị trường.

Theo đại biểu, đây là chính sách nhằm tạo thuận lợi, giảm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, hình thức này đã bộc lộ nhiều lỗ hổng về rủi ro cho sức khỏe cộng đồng và công tác quản lý Nhà nước.

Nếu cơ quan quản lý không kiểm nghiệm thực tế sản phẩm mà chỉ kiểm soát qua hồ sơ do doanh nghiệp nộp, trong khi doanh nghiệp hoàn toàn chủ động về các thông tin công bố nhưng cũng có nguy cơ sai sự thật và thiếu trung thực. Chưa kể, nếu phát hiện thực phẩm không đảm bảo thì việc truy xuất nguồn gốc trách nhiệm doanh nghiệp rất khó khăn do tài liệu tự lập thiếu xác nhận của bên thứ 3, đại biểu lập luận.

"Khi doanh nghiệp chạy theo lợi nhuận mà bỏ qua các tiêu chuẩn an toàn, nguy cơ sản phẩm gây hại sức khỏe, ngộ độc, bùng phát dịch bệnh thực phẩm tăng cao. Và thực tế các vụ việc liên quan đến vấn đề an toàn của các sản phẩm dinh dưỡng vừa qua đã là hậu quả đáng tiếc cho sự bất cập này," đại biểu Trần Khánh Thu nhấn mạnh.

Đại biểu Trần Khánh Thu - Đoàn ĐBQH tỉnh Thái Bình. Ảnh: quochoi.vn

Từ những bất cập trên, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị, cần nhìn nhận nghiêm túc và có biện pháp khắc phục ngay. Chủ trương tự công bố là để cắt giảm thủ tục hành chính tạo thuận lợi cho doanh nghiệp theo hướng quản lý tiên tiến, và trên thế giới nhiều quốc gia đã áp dụng. Chính vì vậy, Việt Nam vẫn nên giữ cơ chế tự công bố cho các sản phẩm thông thường, tạo thuận lợi và giảm thủ tục nhưng cần nâng cao trách nhiệm thực thu, siết hậu kiểm.

"Việc minh bạch hóa yêu cầu sản phẩm tự công bố phải công khai trực tuyến bắt buộc và minh bạch hồ sơ trên cổng thông tin quốc gia, hồ sơ phải dễ dàng tra cứu truy xuất nguồn gốc, tên nhà sản xuất kinh doanh," đại biểu Trần Khánh Thu nói.

Đồng thời, cần điều chỉnh việc đăng ký bắt buộc đối với nhóm sản phẩm có nguy cơ, có ảnh hưởng lớn đến nhóm đối tượng dễ tổn thương như: thực phẩm bảo vệ sức khỏe, sữa y học, thực phẩm bổ sung, thực phẩm dành cho chế độ ăn đặc biệt, sản phẩm tăng cường vi chất dinh dưỡng…, theo hướng hồ sơ công bố phải có hồ sơ kết quả nghiên cứu, hồ sơ khoa học xét duyệt kết quả nghiên cứu và có tiêu chuẩn riêng.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm nghiệm phải công khai, ứng dụng công nghệ quản lý truy xuất nguồn gốc.

Mặt khác, theo đại biểu, cần cấm quảng cáo quá mức về công dụng, những tuyên bố như chữa bệnh, giảm cân cấp tốc… đều phải quản lý nghiêm ngặt. Đồng thời, các sai phạm của sản phẩm hàng hóa, ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng thì cần tăng mạnh chế tài khi phát hiện gian lận.

"Doanh nghiệp nào có hành vi này thì cần xử lý phạt thật nặng, đình chỉ lưu hành, thậm chí yêu cầu dừng sản xuất toàn bộ, truy cứu trách nhiệm hình sự với trường hợp gian dối gây hậu quả nghiêm trọng. Doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm bồi thường cho khách hàng đã mua và sử dụng sản phẩm đó," đại biểu Trần Khánh Thu nói.

Kiều Chinh