Dự thảo Luật Đầu tư (thay thế): Cắt giảm mạnh điều kiện kinh doanh, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Để kịp thời tháo gỡ điểm nghẽn trong hoạt động đầu tư kinh doanh, Chính phủ kiến nghị Luật Đầu tư (thay thế) có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026.

Phân cấp mạnh mẽ, mở rộng không gian đầu tư

Trình bày tờ trình của Chính phủ về dự án Luật, bà Nguyễn Thị Bích Ngọc - Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, việc ban hành Luật nhằm thể chế hóa các Nghị quyết của Đảng; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Đồng thời, hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, cắt giảm một số ngành, nghề không cần thiết, bất hợp lý.

Cùng với đó, hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý giữa các cơ quan trung ương và cơ quan địa phương trên cơ sở đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc trình bày những nội dung sửa đổi, bổ sung trong dự án Luật Đầu tư. Ảnh tư liệu.

Luật Đầu tư số 61/2020/QH14 được Quốc hội thông qua vào ngày 17/6/2020. Bên cạnh những kết quả tích cực, Luật Đầu tư đã bộc lộ một số hạn chế liên quan đến quy định về quyền tự do kinh doanh của nhà đầu tư, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư, trình tự, thủ tục thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh tại Việt Nam, đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài…

Bố cục của dự án Luật Đầu tư (thay thế) gồm 07 Chương, 60 Điều và 04 Phụ lục, trong đó sửa đổi, bổ sung 33/77 Điều và 01 phụ lục; lược bỏ 17/77 Điều; giữ nguyên 25/77 Điều và 03 Phụ lục; bổ sung mới 02 Điều và sắp xếp lại các Điều khoản.

Báo cáo của Chính phủ nêu rõ, hiện nay, ngành nghề kinh doanh có điều kiện ban hành kèm theo Phụ lục IV Luật Đầu tư 2020 phần lớn áp dụng cơ chế tiền kiểm, phải xin cấp giấy phép mới được kinh doanh, có thể chuyển sang cơ chế hậu kiểm để hạn chế rào cản gia nhập thị trường của doanh nghiệp, thúc đẩy tự do kinh doanh và để thực hiện Nghị quyết số 66/NQ-CP ngày 26/3/2025 về chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026.

Về quản lý hoạt động đầu tư ra nước ngoài, dự án Luật đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư ra nước ngoài thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ.

Đồng thời, thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài theo hướng chỉ áp dụng đối với dự án có vốn đầu tư từ 20 tỷ đồng (khoảng 760.000 USD) trở lên hoặc dự án đầu tư thuộc ngành, nghề đầu tư ra nước ngoài có điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 43 Luật này. Đối với các dự án có quy mô dưới 20 tỷ đồng thì chỉ cần thực hiện việc đăng ký giao dịch ngoại hối với Ngân hàng Nhà nước để chuyển tiền ra nước ngoài.

Liên quan nội dung cần sửa đổi, hoàn thiện, dự án Luật Đầu tư tập trung thu hẹp diện dự án phải chấp thuận chủ trương đầu tư, chỉ áp dụng trong các lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm liên quan hạ tầng, môi trường, quốc phòng; đồng thời đẩy mạnh phân cấp cho Thủ tướng và chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh, đơn giản hóa nội dung thẩm định.

Cùng với đó, bổ sung quy định cấm kinh doanh thuốc lá điện tử, làm rõ điều kiện đầu tư kinh doanh để chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Ưu tiên ngành nghề gắn với đổi mới sáng tạo, kinh tế xanh, chuyển đổi số. Mở rộng cơ chế “luồng xanh” cho dự án trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu thương mại tự do để rút ngắn thủ tục...

Đánh giá kỹ tác động, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh

Thẩm tra sơ bộ dự án Luật Đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí với cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn của việc tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về đầu tư với những quan điểm và mục đích như đã nêu theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. Ảnh tư liệu.

Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh; danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh; danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị tiếp tục nghiên cứu rà soát, cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, cắt giảm thực chất điều kiện đầu tư kinh doanh, chỉ giữ lại những điều kiện thật sự cần thiết vì lý do hiến định là bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức, sức khỏe cộng đồng.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phối hợp với Bộ Công Thương rà soát, xem xét chỉnh sửa ngành, nghề “hoạt động thương mại điện tử” là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Về quản lý hoạt động đầu tư nước ngoài vào Việt Nam (Điều 20), Ủy ban đề nghị rà soát kỹ lưỡng và hết sức thận trọng, bổ sung nội dung về tổng kết và đánh giá thực hiện chính sách quy định tại Luật số 90/2025/QH15, làm rõ cơ chế quản lý khi cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, bảo đảm thực hiện theo đúng tinh thần của Nghị quyết số 50-NQ/TW về thực hiện thu hút.

"Hợp tác đầu tư nước ngoài có chọn lọc; không thu hút đầu tư nước ngoài bằng mọi giá, không buông lỏng quản lý" - ông Mãi nhấn mạnh.

Cùng với đó, nghiên cứu cơ chế báo cáo, cập nhật thông về dự án; đồng thời, đề nghị rà soát, bảo đảm sự thống nhất với quy định của pháp luật về đất đai trong trường hợp này./.

Ánh Tuyết