Dự án đường sắt tốc độ cao sử dụng khoảng 10.827 ha đất

Chiều 10/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về việc điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Nhu cầu sử dụng đất thay đổi khi thực hiện các dự án giao thông quan trọng

Theo tờ trình của Chính phủ, lý do điều chỉnh là do có sự thay đổi các quy định của pháp luật về hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Cụ thể, sau khi Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành đã có sự thay đổi về: Hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất (đối với cấp quốc gia, cấp tỉnh); Thẩm quyền phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất quốc gia từ của Quốc hội chuyển thành thẩm quyền của Chính phủ; nội dung Quy hoạch sử dụng đất quốc gia, từ 28 chỉ tiêu giảm xuống còn 8 chỉ tiêu.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân

Bên cạnh đó, có sự thay đổi về nhu cầu sử dụng đất sau khi Quy hoạch sử dụng đất quốc gia được Quốc hội phê duyệt.

Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Minh Ngân cho hay, tại thời điểm Quốc hội thông qua Quy hoạch sử dụng đất quốc gia tại Nghị quyết số 39/2021/QH15 thì Quy hoạch tổng thể quốc gia, các quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch tỉnh mới đang tổ chức lập, chưa được phê duyệt. Do đó, các bộ, ngành và địa phương chưa xác định đầy đủ nhu cầu sử dụng đất để đăng ký trong quy hoạch. Sau khi các quy hoạch này được phê duyệt, đã làm phát sinh tăng hoặc giảm nhu cầu sử dụng đất.

Hơn nữa, trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, đã có nhiều chính sách đẩy mạnh việc triển khai các công trình, dự án quan trọng quốc gia, nhất là các dự án hạ tầng giao thông, năng lượng, trong đó có nhiều dự án nằm ngoài danh mục Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025 như Dự án đường vành đai 4 Thủ đô Hà Nội, đường vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh; một số dự án đường cao tốc, đường quốc lộ trong phạm vi cả nước..

“Hiện nay, Trung ương Đảng cũng đã cho chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam với quy mô sử dụng đất khoảng 10.827 ha (dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV) dẫn đến làm tăng nhu cầu sử dụng đất cho các công trình, dự án hạ tầng quan trọng quốc gia” - Thứ trưởng Lê Minh Ngân cho hay.

Do đó, căn cứ quy định của Luật Đất đai năm 2024 và Nghị định số 102/2024/NĐ-CP, Chính phủ trình Quốc hội điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 với các nội dung chủ yếu gồm: Điều chỉnh 8 chỉ tiêu sử dụng đất, gồm nhóm đất nông nghiệp (trong đó có các loại đất: đất trồng lúa, đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ, đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên) và nhóm đất phi nông nghiệp (trong đó có các loại đất: đất quốc phòng, đất an ninh).

Đồng thời không trình Quốc hội phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất quốc gia do Luật Đất đai năm 2024 đã giao Chính phủ phê duyệt.

Quy hoạch phải đảm bảo an ninh lương thực, nguồn nước, tỷ lệ che phủ rừng

Thẩm tra nội dung này, Thường trực Ủy ban Kinh tế tán thành sự cần thiết điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất quốc gia vì các căn cứ và nội dung như Tờ trình của Chính phủ.

Về nội dung cụ thể, Thường trực Ủy ban Kinh tế đề nghị làm rõ trường hợp Quốc hội quyết định điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thì có bao nhiêu quy hoạch tỉnh, quy hoạch ngành quốc gia hoặc các quy hoạch khác liên quan phải thực hiện điều chỉnh để bảo đảm tính đồng bộ theo quy định của Luật Quy hoạch và tác động của việc điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất quốc gia đối với các quy hoạch khác.

Đồng thời, Chính phủ cần đánh giá tác động của chính sách, pháp luật đến việc thực hiện các chỉ tiêu sử dụng đất; tiếp tục rà soát, làm rõ nguyên nhân, nhất là nguyên nhân chủ quan dẫn đến việc đề xuất điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch sử dụng đất nhằm bảo đảm sát với nhu cầu thực tiễn.

Cơ quan thẩm tra cũng yêu cầu rà soát, bổ sung cập nhật số liệu để tăng tính chính xác và thuyết phục, làm rõ các tác động của phương án điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến quá trình đô thị hóa và phát triển hạ tầng; rà soát kỹ lưỡng nhu cầu sử dụng đất của địa phương và có phương án phân bổ phù hợp.

Thảo luận tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng hiện mới là giai đoạn xin chủ trương, khi điều chỉnh cụ thể thì bàn sẽ kỹ hơn. Tuy nhiên, do quỹ đất là hữu hạn nên nguyên tắc quan trọng cần đảm bảo khi điều chỉnh sử dụng đất quốc gia là phải phân bổ hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả nhất có thể. “Bằng bất cứ giá nào trong quy hoạch sử dụng đất cũng phải tính đến an ninh lương thực, nguồn nước, tỷ lệ che phủ rừng”, Chủ tịch Quốc hội khẳng định.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh Lê Tấn Tới cũng đề nghị nghiên cứu đất trồng lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của cả nước. Bởi “không có vùng nào giàu lên do trồng lúa hết, mà phải phát triển công nghiệp và dịch vụ khác”.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại phiên họp

Giải trình thêm về lý do điều chỉnh quy hoạch, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định sẽ nghiên cứu rất kỹ để đảm bảo an ninh lương thực, nhưng cũng sẽ tạo điều kiện để địa phương phát triển kinh tế - xã hội.

Dương An