Dự án đường sắt nhẹ 20 tỷ USD tại Bali phụ thuộc nhiều vào Trung Quốc

Hàn Quốc nghiên cứu nhưng dự án được giao cho Trung Quốc

Một dự án đường sắt nhẹ dưới lòng đất trị giá 20 tỷ USD ở Bali hứa hẹn sẽ thúc đẩy du lịch, nhưng các nhà phân tích cho rằng sự phụ thuộc của Indonesia vào các nhà thầu Trung Quốc và các quy định về văn hóa cũng như không gian của hòn đảo này có thể gây ra những trở ngại đáng kể.

Được đặt tên là Tàu điện ngầm Đô thị Bali, dự án được giám sát bởi PT Sarana Bali Dwipa Jaya (SBDJ) và sẽ được xây dựng bởi công ty địa phương Indotek cùng Tập đoàn Xây dựng Đường sắt Trung Quốc (CRCC), các nhà thầu chính của dự án và PT Sinar Bali Bina Karya.

"Chúng tôi đã chọn CRCC vì đơn vị này nổi tiếng là một nhà thầu vận tải đường sắt toàn cầu, có kinh nghiệm xây dựng 200.000 km đường sắt tại hơn 100 quốc gia", Tổng giám đốc điều hành SBDJ Ari Askhara nói với các phóng viên trong lễ khởi công vào ngày 4/9 liên quan đến ngeruwak, một nghi lễ Hindu để làm sạch khu vực xây dựng.

Giao thông vào giờ cao điểm tại Bali. (Nguồn: Dave Smith)

LRT đánh dấu một cột mốc quan trọng khác đối với các công ty nhà nước từ Trung Quốc, tăng cường sự nắm bắt của họ đối với thị trường cơ sở hạ tầng của Indonesia, đặc biệt là trong lĩnh vực giao thông công cộng. CRCC là một trong những nhà thầu đã ra mắt tuyến đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung trị giá 7,2 tỷ USD, một dự án thuộc Sáng kiến Vành đai và Con đường hàng đầu ở Indonesia, cho các hoạt động thương mại vào năm ngoái.

Bhima Yudhistira, Giám đốc điều hành tại Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chính sách nghiên cứu kinh tế và pháp luật có trụ sở tại Jakarta cho biết: “Điều này cho thấy sự gần gũi giữa Indonesia và Trung Quốc, giữa chính phủ với chính phủ và chính phủ với các doanh nghiệp”.

“Nhưng tại sao nó lại được trao cho Trung Quốc? Nó nên được thực hiện bởi những người thực hiện nghiên cứu khả thi. Nhiều khả năng đó là vì đó là sở thích của Indonesia, rằng Trung Quốc sẽ là một đối tác ưu tiên, đặc biệt là trong việc phát triển giao thông công cộng trong tương lai”, ông nói thêm.

Đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung đã gây xôn xao khi Indonesia tuyên bố vào năm 2015 rằng đối tác dự án của họ sẽ là Trung Quốc. Nhật Bản, đối tác cơ sở hạ tầng lâu năm của Indonesia, trước đó đã hoàn thành một nghiên cứu khả thi cho dự án.

Với dự án Tàu điện ngầm đô thị Bali, Hàn Quốc đã thực hiện một nghiên cứu khả thi vào tháng 1 năm 2023 và đệ trình lên Chính phủ Indonesia vào tháng 6.

"Chúng tôi yêu cầu sự hỗ trợ đầy đủ của Chính phủ Hàn Quốc đối với Eximbank Hàn Quốc, Đường sắt Quốc gia Hàn Quốc và các bên liên quan khác để Bali có thể tận hưởng giao thông công cộng tốt hơn", Bộ trưởng Giao thông vận tải Indonesia Budi Karya Sumadi cho biết trong một tuyên bố vào ngày 12/1 sau khi gặp người đồng cấp Hàn Quốc Sangwoo Park.

Hôm thứ Hai, Budi nói với các phóng viên rằng Hàn Quốc vẫn muốn đầu tư vào dự án nhưng không giải thích chi tiết.

Sự phụ thuộc quá mức vào các công ty Trung Quốc

Bhima cho biết sự tham gia của CRCC vào sự phát triển Bali LRT đã làm nổi bật sự phụ thuộc kinh tế ngày càng tăng của Indonesia vào Trung Quốc, cho dù là về tài chính hay công nghệ.

“Điều đó gây bất lợi vì có những ưu đãi đặc biệt mà Trung Quốc và các công ty của họ được hưởng. Đối với Indonesia, nước này phải đa dạng hóa các đối tác thương mại và đầu tư của mình, ưu tiên này đối với Trung Quốc ngày càng hạn chế Indonesia khỏi khả năng hợp tác với các quốc gia khác một cách công bằng và minh bạch”, ông nói thêm.

Các kỹ thuật viên Trung Quốc kiểm tra một trạm biến áp của tuyến đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung. (Nguồn: Tân Hoa Xã)

Bên cạnh Bali LRT và đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung, các công ty Trung Quốc cũng đã thâm nhập vào các lĩnh vực khác của ngành giao thông địa phương.

Vào tháng 7, PT Kereta Api Indonesia đã yêu cầu ngân sách 1,8 nghìn tỷ rupiah (116,4 triệu USD) để mua 11 toa tàu từ Tập đoàn Đường sắt Trung Quốc để thay thế hệ thống đường sắt điện Jakarta cũ kĩ.

Indonesia cũng đã công bố kế hoạch mua ba đoàn tàu do Trung Quốc sản xuất cho hệ thống vận chuyển đường sắt tự động ở Nusantara, thủ đô mới ở Borneo. Mỗi đoàn tàu trị giá 70 tỷ rupiah.

Vào năm 2022, có thông tin rằng China Construction First Group Corp. Ltd sẽ tài trợ cho việc phát triển Sân bay Bắc Bali, vốn đã bị trì hoãn vào tháng 2/2023 do thiếu cơ sở hạ tầng hỗ trợ.

Khi dự án đường sắt cao tốc Jakarta-Bandung được công bố vào năm 2015, Tổng thống Joko Widodo thề sẽ không tài trợ cho nó thông qua kho bạc nhà nước, nhưng Jakarta sau đó đã xác nhận sẽ tài trợ cho dự án, bao gồm cả chi phí vượt mức 1,2 tỷ USD. Để so sánh, hệ thống Bali LRT được thiết lập để được tài trợ hoàn toàn bởi các nhà đầu tư, chính phủ Bali cho biết.

Cơ sở hạ tầng lỗi thời

Bên cạnh mức giá đắt đỏ của hệ thống Bali LRT, các nhà phân tích lo ngại về tình trạng kẹt xe trong quá trình xây dựng dự án.

Aditya Dwi Laksana, người đứng đầu ngành đường sắt của Hiệp hội Giao thông vận tải Indonesia, một tổ chức bao gồm các chuyên gia vận tải cho biết: “Là một điểm đến du lịch, Bali có những hạn chế về hình thức giao thông công cộng trên đường bộ tối thiểu, chiều rộng và chiều dài đường bị hạn chế và không có các phương thức giao thông công cộng tích hợp”.

Tàu cao tốc Jakarta-Bandung tại ga Tegalluar ở Bandung. (Nguồn: AFP)

Kế hoạch xây dựng phương tiện giao thông công cộng dựa trên đường sắt như LRT hoặc MRT, cho dù được xây dựng trên bề mặt hay dưới lòng đất, đều đáng được hoan nghênh. Tuy nhiên, chi phí đầu tư xây dựng rất cao và mất nhiều thời gian, cũng như tác động cao của tắc nghẽn giao thông xảy ra trong quá trình xây dựng do không gian đường hạn chế.

Ông Putu Rumawan Salain, một chuyên gia về không gian và đô thị từ Đại học Warmadewa ở Denpasar cho biết, do những hạn chế về không gian và cơ sở hạ tầng của Bali, sẽ không dễ để phát triển giao thông hiện đại trên đảo.

“Quy hoạch của các thành phố ở Bali vẫn tuân theo quy hoạch trong quá khứ, khi mọi người sử dụng ngựa và xe ngựa, vì vậy khoảng cách giữa các tòa nhà ngắn, đường hẹp và những ngôi nhà dày đặc”, chuyên gia này nói và cho biết những con đường hẹp cũng là lý do tại sao người dân Bali thường tránh xa các phương tiện giao thông công cộng để ủng hộ xe hai bánh.

“Chúng tôi đã thử giới thiệu phương tiện giao thông công cộng là xe buýt. Tôi e rằng hệ thống vận chuyển công cộng đang đốt tiền mà không mang lại bất kỳ lợi ích nào cho cộng đồng”, ông Putu nói thêm.

Aditya cho biết, xe buýt cực nhỏ và xe buýt nhỏ là phương tiện giao thông phù hợp với những con đường hẹp của hòn đảo.

Các dự án phát triển ở Bali phải tuân theo các quy tắc như bảo vệ đền thờ và cấm bất kỳ tòa nhà nào cao hơn cây dừa hoặc cao hơn 15m. Những quy tắc này có nghĩa là hệ thống vận chuyển đường sắt theo kế hoạch sẽ phải được xây dựng ở độ sâu ít nhất 30m dưới lòng đất, theo Cơ quan Kế hoạch Quốc gia giám sát các dự án cơ sở hạ tầng lớn của đất nước.

Gusti Ngurah Rai Suryawijaya, Phó Chủ tịch Hiệp hội Khách sạn và Nhà hàng Indonesia tại Bali, cho biết LRT sẽ ở dưới lòng đất và không làm gián đoạn Bali. Nó sẽ cung cấp thời gian nghỉ ngơi cho khách du lịch bị trì hoãn bởi những thách thức khi di chuyển quanh đảo, ông nói thêm.

Theo Suryawijaya, các cầu vượt được đề xuất để làm giảm lưu lượng giao thông đã không hoạt động vì người dân địa phương lo ngại rằng nó sẽ ảnh hưởng đến buổi lễ Melasti hàng năm, liên quan đến việc các tín đồ Hindu mang theo một bức tượng tôn giáo bằng cách đi bộ. Trong nghi lễ, ô tô thường bị kẹt trên đường hàng giờ.

Giai đoạn đầu tiên của LRT, sẽ kết nối Sân bay Bali và khu vực đỗ xe trung tâm ở Kuta, dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2028. Khách du lịch nước ngoài sử dụng LRT phải mua vé hàng tuần với giá khoảng 35 – 40 USD trong khi miễn phí cho người Bali.

Hồng Vân (Theo SCMP)