Dự án 40 triệu USD gây tranh cãi của Donald Trump

Tổng thống Donald Trump đề xuất chi 40 triệu USD từ ngân sách liên bang để xây dựng tượng cho dự án điêu khắc Vườn tượng các Anh hùng Mỹ. Ảnh: USA TODAY.

Một vườn tượng quy mô quốc gia, nơi quy tụ những nhân vật được xem là "anh hùng" trong lịch sử và văn hóa Mỹ đang được thúc đẩy bởi chính quyền Tổng thống Donald Trump, với khoản ngân sách đề xuất lên tới 40 triệu USD chỉ dành riêng cho việc đúc tượng.

Dự án mang tên Vườn tượng các Anh hùng Mỹ (National Garden of American Heroes), dự kiến trở thành điểm nhấn văn hóa lớn nhân dịp kỷ niệm 250 năm Tuyên ngôn Độc lập Mỹ vào năm 2026. Ý tưởng được khởi xướng từ năm 2021 bằng một sắc lệnh hành pháp của ông Trump và tiếp tục được đưa vào dự luật ngân sách liên bang năm 2025, đang chờ Thượng viện phê duyệt, Art News đưa tin.

Nội dung dự luật nêu rõ toàn bộ khoản chi này sẽ do Quỹ Quốc gia vì Nhân văn Mỹ (NEH) quản lý và có hiệu lực kéo dài đến năm 2028. Đây được xem là một trong những ưu tiên hàng đầu về văn hóa của chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Theo thông tin từ NEH, khu vườn sẽ trưng bày 250 bức tượng kích thước thật, khắc họa những cá nhân có đóng góp nổi bật trong các lĩnh vực văn hóa, khoa học, kinh tế, nghệ thuật và chính trị. Mỗi tác phẩm sẽ do nghệ sĩ được tuyển chọn đảm nhiệm, với mức hỗ trợ lên tới 200.000 USD mỗi tượng. Chất liệu bắt buộc là các loại vật liệu truyền thống như đồng, đồng đỏ, đá cẩm thạch, đá granite hoặc đồng thau.

Tổng thống Mỹ cũng từng chỉ đạo rằng các bức tượng phải mang phong cách hiện thực, tuyệt đối không sử dụng hình thức trừu tượng hay hiện đại. Đây là một điểm khiến dự án trở nên đặc biệt trong bối cảnh nghệ thuật công cộng ngày càng đa dạng về phong cách và ngôn ngữ biểu đạt.

Danh sách nhân vật được đề xuất phong phú và đầy bất ngờ, từ những tên tuổi lịch sử như George Washington, Abraham Lincoln, Martin Luther King Jr., đến các biểu tượng văn hóa đại chúng như Kobe Bryant, Julia Child, người dẫn chương trình truyền hình Alex Trebek, và cả triết gia Hannah Arendt.

Trong lĩnh vực nghệ thuật, những cái tên nổi bật như nhiếp ảnh gia Ansel Adams, họa sĩ Norman Rockwell, kiến trúc sư Frank Lloyd Wright hay danh họa John Singer Sargent cũng được đưa vào danh sách.

Dự án tuy mang sắc thái tôn vinh lịch sử và nghệ thuật nhưng cũng không tránh khỏi những tranh cãi. Giới quan sát cho rằng việc chi đậm cho tượng đài trong khi cắt giảm ngân sách các chương trình hỗ trợ người nghèo như Medicaid và SNAP là một lựa chọn gây tranh cãi về ưu tiên ngân sách.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), các điều chỉnh trong dự luật đi kèm dự án này có thể khiến thâm hụt ngân sách tăng thêm 3.300 tỷ USD trong một thập kỷ.

Một điểm đáng chú ý khác là nguồn kinh phí cho khu vườn đến từ việc cắt bỏ hàng loạt quỹ hỗ trợ nghệ sĩ, học giả, bao gồm chương trình học bổng 60.000 USD cho giảng viên đại học từng do NEH tài trợ.

Trong khi đó, tổng ngân sách cho Quỹ Nghệ thuật Quốc gia (NEA) năm 2025 là 210,1 triệu USD, và NEH là 200,1 triệu USD. Như vậy, riêng phần chi cho tượng đã chiếm gần 10% tổng chi tiêu toàn bộ ngành văn hóa nhân văn liên bang - một tỷ lệ không nhỏ, đặc biệt trong bối cảnh nguồn lực bị cắt giảm ở nhiều nơi.

Thư Vũ