Đột phá về tự chủ, giảm thủ tục, nâng chất lượng trong giáo dục nghề nghiệp

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: N. P

Tham dự hội nghị có các chuyên gia, nhà khoa học trong Hội đồng Tư vấn UBTƯ MTTQ Việt Nam; lãnh đạo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ Giáo dục và đào tạo, các ban đặc thù của các tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc UBTƯ MTTQ Việt Nam.

Dự thảo Luật gồm 9 chương và dự kiến 50 điều, được xây dựng bám sát chủ trương của Đảng, phù hợp với Hiến pháp, điều ước quốc tế và thực tiễn trong nước; bảo đảm tính kế thừa, phát triển và kiến tạo hành lang pháp lý đổi mới phát triển giáo dục nghề nghiệp. Dự thảo Luật GDNN (sửa đổi) quy phạm hóa từ 5 chính sách đã trình Chính phủ gồm: Đổi mới cơ cấu hệ thống GDNN; đổi mới chương trình, tổ chức đào tạo và bảo đảm chất lượng GDNN; đẩy mạnh vai trò của doanh nghiệp và tăng cường hợp tác quốc tế trong GDNN; tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính, tài sản cho GDNN; đổi mới cơ chế quản lý nhà nước về GDNN theo hướng minh bạch, hiệu quả. So với Luật GDNN hiện hành, dự thảo Luật GDNN (sửa đổi) có nhiều nội dung lược bỏ, sửa đổi, hoàn thiện, điều chỉnh, bổ sung…

Theo đó, dự thảo bổ sung gồm: chương trình trung học nghề tích hợp giữa kiến thức cốt lõi của chương trình THPT và chuyên môn nghề cho đối tượng học sinh tốt nghiệp THCS; trường trung học nghề; công nhận kết quả học tập, năng lực nghề nghiệp đã tích lũy; vai trò của doanh nghiệp… Dự thảo cũng cắt giảm 32/74 thủ tục hành chính, chiếm 43,24%. Dự thảo cũng đơn giản hóa giấy tờ, hồ sơ trong tổ chức và hoạt động GDNN đối với 42/74 thủ tục hành chính về thành lập, chia, tách, sáp nhập, giải thể; đăng ký hoạt động; thành lập văn phòng đại diện; liên kết đào tạo với nước ngoài…

Các đại biểu tham dự hội nghị. Ảnh: N. P

Đánh giá cao chất lượng và tinh thần đổi mới trong dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), PGS.TS Hoàng Xuân Lâm, Ủy viên Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam khóa X nhận định, tại Điều 12 về đăng ký hoạt động GDNN, cần bổ sung quy định về việc các cơ sở GDNN được quyền tự chủ mở mã ngành đối với các chương trình cấp văn bằng, chứng chỉ nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định và vượt qua đánh giá kiểm định chất lượng. Việc này không chỉ giúp nâng cao quyền tự chủ cho các cơ sở GDNN mà còn là động lực thúc đẩy công tác kiểm định chất lượng một cách thực chất và hiệu quả hơn.

“Cần bổ sung một điều riêng về “Nhà đầu tư”, trong đó làm rõ khái niệm, trách nhiệm và quyền hạn của chủ thể này trong các cơ sở GDNN có yếu tố xã hội hóa. Đây là yêu cầu cần thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch trong đầu tư, đồng thời tránh những mâu thuẫn nội bộ giữa các bên liên quan sau khi luật được ban hành và đi vào triển khai. Nếu không có quy định cụ thể, rất dễ phát sinh tranh chấp trong điều hành nhà trường cũng như gây khó khăn cho công tác quản lý của cơ quan có thẩm quyền”, ông Lâm đề xuất.

Ông Nguyễn Hồng Sơn, đại diện Hội Khuyến học Việt Nam bày tỏ quan điểm, trong dự thảo lần này, trách nhiệm được giao cho doanh nghiệp trong việc bổ sung nguồn lực đào tạo là khá lớn. Tuy nhiên, nếu không làm rõ và nhấn mạnh nội dung này trong luật, rất dễ dẫn đến tình trạng thiếu ràng buộc và lãng phí nguồn lực. Việc huy động doanh nghiệp tham gia vào hoạt động GDNN là xu thế tất yếu, nhưng cần có cơ chế phối hợp rõ ràng, hiệu quả giữa doanh nghiệp và các cơ sở GDNN. Nhà trường và doanh nghiệp phải “bắt tay” thực chất, chia sẻ trách nhiệm trong đào tạo, chứ không nên coi đó là trách nhiệm riêng rẽ của bên nào. Đặc biệt, doanh nghiệp cần thay đổi tư duy, nhận thức rằng chính họ cũng là một chủ thể của hệ thống GDNN, chứ không chỉ đơn thuần là nơi tiếp nhận lao động sau đào tạo. Khi doanh nghiệp coi mình là một “cơ sở giáo dục nghề nghiệp”, họ sẽ thấy rõ hơn vai trò và trách nhiệm trong quá trình đào tạo, từ khâu tuyển sinh đến đào tạo và sử dụng lao động.

GS. Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật phát biểu tại hội nghị. Ảnh: N. P

Ông Nguyễn Xuân Phương, Phó Chủ tịch - Tổng Thư ký Hội Cựu giáo chức Việt Nam đề cập việc tuyển sinh vào lớp 10 trong những năm gần đây, việc xây dựng dự thảo Luật phải tạo được sự chuyển biến rõ trong phân luồng học sinh bởi hoạt động tuyển sinh vẫn là một cuộc đua quyết liệt và tạo sự căng thẳng đối với phụ huynh và học sinh. Một trong những lý do phân luồng chậm là do chủ trương đầu tư xây dựng trường vẫn chưa được đầu tư thực sự, bởi vậy cần đưa ra quy chuẩn đối với trường phổ thông, trường Trung cấp nghề.

Tiếp thu các ý kiến góp ý tại hội nghị, ông Trần Ngọc Đường nhấn mạnh, dự án Luật GDNN (sửa đổi) liên quan trực tiếp tới những nội dung Nghị quyết được Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành, nhất là thể chế hóa nội dung 4 Nghị quyết “trụ cột” gồm: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về "Hội nhập quốc tế trong tình hình mới"; Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Ông Trần Ngọc Đường đề nghị Ban Soạn thảo cần tiếp tục chỉnh sửa nội dung dự thảo để tạo chuyển biến mới trong lĩnh vực giáo dục, dự thảo luật phải tạo sự liên kết đối với Hiến pháp và các Luật liên quan tới lĩnh vực giáo dục. Khẳng định được tính hợp hiến và hợp pháp của dự thảo Luật. “Hệ thống cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề phải được quy định cụ thể hơn; việc phân cấp, phân quyền và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về giáo dục nghề nghiệp cần được làm rõ hơn; chương trình đào tạo cần được thể chế hóa Nghị quyết 57-NQ/TW, nhất là cần có chính sách thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng với thực tiễn phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay”, ông Đường nêu ý kiến.

Tuệ Phương