Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá

Đột phá thể chế, tạo xung lực mới, khí thế mới để kinh tế tư nhân bứt phá từ Nghị quyết 68

Theo Phó Chủ tịch Vnrea, Tổng biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị được ban hành chính là lời hiệu triệu mạnh mẽ nhất cho sự trỗi dậy của khu vực kinh tế tư nhân, không chỉ như một bộ phận cấu thành, mà là trung tâm kiến tạo tăng trưởng, lan tỏa đổi mới và truyền cảm hứng phát triển cho cả xã hội.

Tọa đàm: "Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá".

Sau gần 40 năm đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc: Trên 940.000 doanh nghiệp, hơn 5 triệu hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 50% GDP và tạo việc làm cho trên 80% lực lượng lao động cả nước. Điều này không chỉ phản ánh sự năng động, sáng tạo và sức sống mãnh liệt của khu vực tư nhân, mà còn khẳng định một thực tế không thể đảo ngược: Kinh tế tư nhân chính là trụ cột kiến tạo tăng trưởng, dẫn dắt đổi mới và mở rộng không gian phát triển quốc gia.

Tuy nhiên, để khát vọng ấy trở thành hiện thực, điều kiện tiên quyết là phải cải cách thể chế một cách thực chất, đồng bộ và quyết liệt. Nghị quyết 68 nhấn mạnh yêu cầu đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức và hành động, đòi hỏi phải tháo gỡ các “điểm nghẽn kéo dài” về pháp lý, chính sách và môi trường đầu tư kinh doanh.

Thực tế, tinh thần cốt lõi của Nghị quyết 68 chính là đặt doanh nghiệp tư nhân vào vai trò đối tác chiến lược của Nhà nước, cùng kiến tạo phát triển xã hội. Chính sách mới không nhìn doanh nghiệp như đối tượng bị quản lý, mà là chủ thể đồng hành, chia sẻ trách nhiệm và cùng kiến thiết tương lai.
Các doanh nghiệp tư nhân không chỉ được khuyến khích mà được đặt niềm tin để tham gia vào những công trình trọng điểm, từ hạ tầng, chuyển đổi số đến các ngành công nghệ cao.

Để Nghị quyết 68 nhanh chóng đi vào cuộc sống, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam thực sự phát triển, TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Vnrea cho rằng, giải quyết điểm nghẽn thế chế, đảm bảo các quyền lợi của khu vực kinh tế tư nhân là nhiệm vụ quan trọng. Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư… đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Tuy nhiên, để các luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả, cần các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết, dễ dàng áp dụng.

Bên cạnh đó, cần tháo gỡ triệt để những nút thắt về thủ tục hành chính. “Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30%, tuy nhiên chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có BĐS. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá”, TS. Nguyễn Văn Khôi nhìn nhận và nhấn mạnh, môi trường kinh doanh là một trong những yếu tố quan trọng để khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Vì vậy, phải tạo môi trường thuận
lợi, có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực để thu hút và thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển bền vững.

Về vấn đề này, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV nhìn nhận, cần quán triệt và thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách, nhiệm vụ, giải pháp về phát triển kinh tế tư nhân theo các nghị quyết quan trọng của
Đảng, Quốc hội và Chính phủ. Đồng thời, sớm ban hành Nghị định quy định cơ chế hỗ trợ, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp. Cùng với đó, chuyên gia cho rằng, việc sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017, Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Phá sản là hết sức cần thiết, tiến tới xây dựng Luật Kinh tế tư nhân theo kinh nghiệm thực tiễn và tham khảo mô hình của Trung Quốc nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại cho khu vực này phát triển.

Còn GS. TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng đánh giá, việc tháo gỡ thể chế đối với kinh tế tư nhân nhằm khơi thông và phát huy tối đa năng lực quốc gia để đạt được mục tiêu phát triển trong giai đoạn tới là vô cùng quan trọng. Nếu chúng ta triển khai được đồng bộ tất cả các chủ trương đã được chỉ đạo sẽ góp phần tạo ra thế và lực cho đất nước phát triển...

Doanh nghiệp tư nhân không còn đứng ngoài các công trình hạ tầng chiến lược

Một trong những những tinh thần nhất quán của Nghị quyết 68 là khuyến khích khu vực tư nhân tham gia vào các lĩnh vực then chốt nếu đủ điều kiện. Điều này có nghĩa, doanh nghiệp tư nhân không còn đứng ngoài các công trình hạ tầng chiến lược, mà hoàn toàn có thể trở thành lực lượng làm chủ các công trình trọng điểm quốc gia nếu được tin tưởng trao trọng trách với cơ chế phù hợp.

Thảo luận về chủ đề đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá nhìn từ những dự án trọng điểm của quốc gia đến năm 2045, TS. Cấn Văn Lực khẳng định, tinh thần Nghị quyết 68 đã xác lập rõ nguyên tắc bình đẳng giữa doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Đến thời điểm hiện nay, không còn sự phân biệt “trong” hay “ngoài” khu vực công nữa, mà tất cả đều được xem xét trên một mặt bằng chung.

Vì vậy, kể cả các dự án trọng điểm quốc gia, khu vực tư nhân vẫn có thể tham gia và cạnh tranh sòng phẳng. Miễn rằng, doanh nghiệp được lựa chọn cần đáp ứng đầy đủ và nghiêm ngặt 4 nhóm tiêu chí then chốt: Công nghệ, kỹ thuật; năng lực tài chính và phương án huy động tài chính khả thi; năng lực quản trị và vận hành hiệu quả; khả năng kiểm soát rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến chuỗi cung ứng.

Theo TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cũng bày tỏ quan điểm, việc lựa chọn doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp Nhà nước tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia, điển hình như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, trước hết, cần rõ ràng quan điểm là chọn phương án nào tốt nhất cho đất nước. Vì vậy, vấn đề quan trọng là phải đề ra trước các tiêu chỉ cần đạt khi lựa chọn doanh nghiệp làm dự án. Một công trình quan trọng đặc biệt của quốc gia nên đảm bảo nguyên tắc không thể thiếu vai trò của Nhà nước. Tuy nhiên, vai trò ở đây là vai trò quản lý, còn lại nên ưu tiên và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước tham gia.

“Chúng ta cũng không nên lựa chọn doanh nghiệp nước ngoài làm. Nếu vậy, sẽ bị phụ thuộc nhiều và không thể phát huy hết năng lực của các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước. Vì vậy, để có thể nâng cao năng lực trong nước, cần nắm rõ và lựa chọn doanh nghiệp Việt, sau đó cho phép họ liên kết, hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài để hỗ trợ hoàn thành dự án. Nhà nước nên tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân trong nước tự do phát triển, thay vì can thiệp sâu”, TS. Nguyễn Sĩ Dũng chia sẻ thêm.

Đồng tình, TS. Nguyễn Văn Khôi cho rằng, cần xây dựng rõ bộ tiêu chí lựa chọn. Theo đó, cần ưu tiên tiêu chí về công nghệ kỹ thuật. Yếu tố công nghệ hiện nay không còn là phần phụ lục mà cần được xác định là vị trí trung tâm trong quá trình đánh giá. Vì vậy, cần phải ưu tiên những doanh nghiệp nào áp dụng công nghệ tiên tiến ngay từ khâu tư vấn, đầu tư cho đến triển khai và quản trị dự
án. Đồng thời, cần đảm bảo yếu tố chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các nhà thầu có
yếu tố nước ngoài.

Bên cạnh đó là năng lực tài chính, bao gồm cả khả năng huy động vốn và yếu tố giá cả hợp lý, cạnh tranh. Đây là điều kiện để đảm bảo dự án có thể triển khai hiệu quả. Ngoài ra là năng lực tổ chức thi công và triển khai dự án. “Quan sát thực tế, sau khi trúng thầu, các nhà thầu quốc tế thường chia nhỏ gói thầu và triển khai thi công với tiến độ rất nhanh, điều này cho thấy kỹ năng tổ chức, điều hành đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nên trở thành một trong những tiêu chí đánh giá chủ chốt”, TS. Nguyễn Văn Khôi cho hay.

Trước những phân tích trên của các chuyên gia, GS. TS. Lê Hồng Hạnh, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam khẳng định, để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt tốc độ cao Bắc Nam và hài hòa lợi ích, giảm rủi ro, cần bổ sung, hoàn thiện cơ chế pháp lý cho vấn đề này. Trong đó, điều quan trọng hiện nay là cần rà soát, sửa đổi đồng bộ hệ thống pháp luật từ Luật PPP, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu… Có như vậy, mới có thể tạo ra nền tảng thể chế vững chắc để doanh nghiệp an tâm và tự tin tham gia thực hiện dự án trọng điểm quốc gia.

Vân Sơn/Báo Tin tức