Đồng bộ nhiều giải pháp giải quyết tình trạng thiếu giáo viên

Thực tế trên cho thấy, giải quyết tình trạng thiếu giáo viên trong năm học mới vẫn tiếp tục là một trong những nhiệm vụ cấp bách, nhất là trong bối cảnh chủ trương dạy học 2 buổi/ngày sẽ được triển khai ở cả 3 cấp học từ năm học 2025-2026.

Thiếu giáo viên ở hầu hết các địa phương

Theo Bộ GD&ĐT, việc thiếu, thừa giáo viên hiện rất khác nhau giữa các địa phương, giữa các cấp học, môn học. Tuy vậy, có điểm chung của nhiều địa phương là tình trạng thiếu giáo viên mầm non, thiếu giáo viên dạy các môn học mới trong chương trình GDPT 2018 như Tin học, Tiếng Anh, Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục, Khoa học Tự nhiên. Nguyên nhân chính là do nguồn tuyển hạn chế. Ở một số môn như Tin học, Ngoại ngữ, Nghệ thuật, ngành sư phạm khó tuyển sinh vì thu nhập giáo viên còn thấp.

Ngoài ra, quy trình phân bổ và tuyển dụng biên chế ở nhiều địa phương còn chậm, kéo dài. Hệ quả là tình trạng thiếu giáo viên đã và đang tiếp tục diễn ra ở hầu hết các địa phương trên cả nước. Theo số liệu của Sở GD&ĐT tỉnh Đắk Lắk, toàn tỉnh hiện còn thiếu 695 biên chế giáo viên, nhân viên. Còn tại Nghệ An, trong những năm qua, dù địa phương đã nỗ lực đầu tư cho giáo dục song toàn tỉnh hiện vẫn còn thiếu gần 5.000 giáo viên cho năm học 2025-2026 và các năm tiếp theo.

Ngay tại các thành phố lớn như TP Hồ Chí Minh và Hà Nội, tình trạng thiếu giáo viên cũng đang tạo áp lực lớn vào đầu năm học mới. Mới đây, Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh đã thông báo tuyển gần 6.000 giáo viên sau khi địa phương này sáp nhập thêm Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu cũ. Đây cũng là đợt tuyển dụng giáo viên quy mô lớn nhất cả nước trong năm học 2025-2026. Lý do là thành phố có tới 2,5 triệu học sinh, dẫn đầu toàn quốc, sau sáp nhập. Tương tự, Sở GD&ĐT Hà Nội cũng vừa thông báo tuyển dụng 942 viên chức làm việc tại các cơ sở giáo dục công lập các cấp.

Ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết, cùng với việc đẩy mạnh tuyển dụng giáo viên, ngành Giáo dục Hà Nội đang có những giải pháp chủ động, linh hoạt. Một trong những giải pháp trước mắt đang được Hà Nội áp dụng là mô hình “Ngân hàng giáo viên”. Theo đó, cơ quan quản lý giáo dục trực tiếp làm nhiệm vụ điều tiết giáo viên từ trường thừa sang trường thiếu, kết hợp sắp xếp thời khóa biểu linh hoạt, bảo đảm không gián đoạn việc dạy học.

Đối với các môn đặc thù trong Chương trình GDPT 2018 như Mỹ thuật, Âm nhạc, Thể dục, phương án được triển khai thống nhất từ năm học 2025-2026 là các trường học sẽ mời các vận động viên, nghệ sĩ, họa sĩ, ca sĩ… làm cộng tác viên giảng dạy để đáp ứng nguyện vọng học tập của học sinh.

Thiếu giáo viên vẫn là nỗi lo của nhiều địa phương trước thềm năm học mới. (Ảnh minh họa).

Tăng cường đặt hàng đào tạo, có cơ chế thu hút nhà giáo về địa phương công tác

Một trong những điểm đột phá của Luật Nhà giáo sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/6/2026 là giao thẩm quyền cho ngành Giáo dục trong tuyển dụng nhà giáo. Đây được xem là bước điều chỉnh quan trọng nhằm thể hiện vai trò chủ động của ngành Giáo dục trong tuyển dụng, sử dụng, quản lí, phát triển đội ngũ nhà giáo. Từ đó, góp phần từng bước tháo gỡ những điểm nghẽn về chính sách đối với nhà giáo, đặc biệt là giải quyết bài toán thừa thiếu giáo viên hiện nay.

Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi Luật Nhà giáo có hiệu lực thi hành, có một số khó khăn, vướng mắc cần sớm được tháo gỡ. Trong đó, điểm vướng lớn nhất trong tuyển dụng giáo viên hiện nay là sự chồng chéo giữa Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Nghị định 142 của Chính phủ. Việc chưa phân định rõ ràng trách nhiệm tuyển dụng, sử dụng viên chức giáo dục thuộc UBND xã hay Sở GD&ĐT đang gây khó khăn cho địa phương đang thiếu giáo viên vào đầu năm học mới. Vì vậy, nhiều địa phương đề xuất cần sớm có hướng dẫn cụ thể cho giai đoạn từ nay đến 31/12 tránh để khoảng trống ảnh hưởng đến việc dạy học và quản lí trường học.

Ông Phạm Tuấn Anh, Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Bộ GD&ĐT cho biết: Trong thời gian từ nay đến khi Luật Nhà giáo và các văn bản thi hành luật có hiệu lực, Bộ GD&ĐT yêu cầu công tác hợp đồng, tuyển dụng, điều động với giáo viên liên trường sẽ do UBND cấp tỉnh phân cấp, ủy quyền, trong đó định hướng nên giao cho sở GD&ĐT.

Trước tình trạng thiếu giáo viên, Bộ GDĐT đã và đang triển khai nhiều giải pháp như: Chỉ đạo các cơ sở đào tạo mở mã ngành, đào tạo giáo viên theo nhu cầu thực tế của địa phương, nhất là các môn đặc thù; yêu cầu địa phương tuyển dụng đủ số biên chế được giao; chỉ đạo các địa phương rà soát, sắp xếp mạng lưới trường lớp; thí điểm cơ chế tự chủ ở một số cơ sở mầm non, phổ thông công lập; đẩy mạnh xã hội hóa. Cùng với các giải pháp từ Trung ương, Bộ GD&ĐT cũng đề nghị các địa phương chủ động tuyển dụng đủ biên chế được giao, có chính sách thu hút, hỗ trợ giáo viên, và bố trí kinh phí thực hiện hợp đồng giáo viên theo quy định.

Cùng với đó, các địa phương cần thực hiện các giải pháp để bảo đảm nguồn tuyển dụng giáo viên như: Thông tin rộng rãi về nhu cầu tuyển dụng; có cơ chế, chính sách thu hút giáo viên về công tác tại địa phương; “đặt hàng” đào tạo giáo viên với các cơ sở đào tạo theo nhu cầu của địa phương. Ngoài ra, các địa phương cũng cần tiếp tục rà soát, điều chuyển giáo viên từ nơi thừa sang nơi thiếu; xác định cụ thể số lượng, cơ cấu giáo viên còn thiếu theo từng năm học, từng cấp học, môn học từ năm học 2026-2027 đến năm học 2030-2031; xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích các tổ chức, cá nhân thành lập các cơ sở giáo dục ngoài công lập, tham gia xã hội hóa giáo dục để giảm số lượng người hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Tại Hội nghị tổng kết năm học và triển khai nhiệm vụ năm học mới 2025-2026 của ngành Giáo dục, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Bộ GD&ĐT phối hợp với Bộ Nội vụ rà soát, đôn đốc, kiểm tra việc tuyển dụng giáo viên của các địa phương nhằm đảm bảo tuyển dụng hết số biên chế đã được giao; tiếp tục rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền bổ sung biên chế giáo viên mầm non, phổ thông còn thiếu so với định mức quy định của ngành giáo dục.

Huyền Thanh