Đồng bộ dữ liệu, minh bạch khai thác, đẩy mạnh số hóa để gỡ thẻ vàng IUU

Những chuyển động rõ nét từ thực tế

10 giờ sáng tại Văn phòng Đại diện kiểm tra, kiểm soát nghề cá ở Cảng cá Ninh Cơ, Ninh Bình không khí làm việc hối hả, nhộn nhịp. Trên chiếc bàn dài sát cửa sổ, hồ sơ, máy tính bảng, điện thoại, sổ sách… đặt san sát. Tại đây, các cán bộ kiểm ngư và cán bộ cảng cá đang cùng nhau khẩn trương hỗ trợ ngư dân hoàn tất các thủ tục cần thiết để kịp thời xuất bến và nhập cảng. .. Ở góc căn phòng, cán bộ kiểm soát chuyên trách đang chăm chú theo dõi hệ thống giám sát hành trình (VMS) trên màn hình lớn. Những con tàu hiện lên như những dấu chấm nhỏ, liên tục cập nhật vị trí và trạng thái kết nối.

Cán bộ kiểm soát chuyên trách theo dõi hệ thống giám sát hành trình.

Ông Nguyễn Thành Chung, Giám đốc Cảng cá Ninh Bình cho biết, quản lý các luồng tuyến và kiểm soát toàn bộ tàu cá ra vào trong phạm vi cảng là nhiệm vụ thường xuyên của Ban Quản lý cảng. Cảng duy trì tập trung nhân lực, phân chia ca trực 24/24 để giám sát sản lượng và rà soát các điều kiện an toàn trước khi tàu xuất bến.

Hiện cảng đang triển khai ứng dụng số hóa trong quản lý và từng bước hiện đại hoàn toàn quy trình.Toàn bộ thông tin quan trọng của tàu, từ hành trình đến nhật ký khai thác, đều được cập nhật vào hệ thống nhật ký khai thác điện tử.

Ông Nguyễn Thành Chung, Giám đốc Cảng cá Ninh Bình

Để tạo điều kiện tốt nhất cho ngư dân, đặc biệt là những người lớn tuổi hoặc chưa quen sử dụng điện thoại thông minh, Cảng luôn bố trí ít nhất hai cán bộ trực tại văn phòng và một người tại cầu cảng, hướng dẫn chi tiết, hỗ trợ cập nhật dữ liệu lên hệ thống, kiểm tra sản lượng và hoàn thiện thủ tục nhanh chóng, giúp tàu rời bến kịp thời và cập cảng thuận tiện.

Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin không chỉ giúp đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian chờ đợi cho ngư dân mà còn nâng cao tính minh bạch, hỗ trợ cơ quan quản lý giám sát chính xác hành trình và sản lượng khai thác.

Cán bộ cảng cá Ninh Cơ hỗ trợ ngư dân cập nhật dữ liệu lên hệ thống

Để công tác kiểm soát được đồng bộ, các địa phương ven biển cũng đã vào cuộc mạnh mẽ. Ông Mai Đức Nghĩa, Phó Chủ tịch xã Hải Tiến cho biết, xã có hơn 7 km bờ biển, dân số 44.728 người, trong đó đồng bào công giáo chiếm khoảng 53%. Ngư nghiệp là ngành kinh tế quan trọng với 86 tàu khai thác xa bờ và 195 phương tiện khai thác gần bờ. Đáng mừng là toàn bộ 86 tàu xa bờ đều đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình theo quy định.

Ngay sau sáp nhập, UBND xã thành lập và kiện toàn Ban Chỉ đạo phòng chống IUU, phân công nhiệm vụ cụ thể. Đồng thời, xã phối hợp với các thôn có tàu cá, Công an xã và lực lượng liên quan để tuyên truyền và giám sát hoạt động khai thác. Nhờ đó, đến nay, địa bàn không có phương tiện nào cố tình tắt hoặc làm mất tín hiệu VMS. Những trường hợp mất tín hiệu do sự cố, bà con đều thực hiện đúng quy trình: chụp lại hình ảnh vị trí khai thác có tọa độ, báo ngay cho trạm kiểm ngư, đưa tàu về cảng và khai báo đầy đủ.

Tuy nhiên, việc vận hành thiết bị VMS vẫn gặp một số khó khăn. Nhiều ngư dân phản ánh thiết bị mất tín hiệu nhưng không có cảnh báo, khiến họ không hay biết sự cố, đến khi phát hiện thì tín hiệu đã mất quá sáu giờ. Ngoài ra, nhiều đơn vị cung cấp dịch vụ chưa chăm sóc khách hàng đầy đủ, không nhắc nhở bảo trì hoặc thay thế khi thiết bị hết tuổi thọ, khiến không ít trường hợp thiết bị hỏng đột ngột mà chủ tàu không hề biết trước.

Hướng tới đồng bộ hóa thông tin trên nền tảng số

Từ những khó khăn nêu trên, ông Mai Đức Nghĩa, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Tiến cho biết, bà con ngư dân và chính quyền địa phương rất mong các cơ quan chức năng có ý kiến với các đơn vị cung cấp dịch vụ bổ sung giải pháp cảnh báo khi xảy ra mất tín hiệu, hoặc vượt ranh giới khai thác; đồng thời xây dựng cơ chế bảo trì, bảo dưỡng và chăm sóc khách hàng đầy đủ hơn. Việc nâng cấp các thiết bị thế hệ mới với chức năng cảnh báo là cần thiết, giúp ngư dân yên tâm sản xuất và tuân thủ đúng quy định chống khai thác IUU.

Ông Mai Đức Nghĩa, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Tiến

Ông Nguyễn Thành Chung cho biết trong thời gian tới, cảng cá sẽ tiến tới mục tiêu số hóa toàn bộ quy trình quản lý. Thủ tục từ khi rời bến đến cập cảng đều được thao tác trên thiết bị điện tử như điện thoại hay laptop. Khi tiếp nhận yêu cầu rời cảng, cán bộ chỉ việc kiểm tra dữ liệu trên hệ thống; nếu tàu đáp ứng đủ điều kiện, phần mềm sẽ tự động ghi nhận và cấp phép. Toàn bộ quy trình được đồng bộ với bộ phận kiểm tra, giám sát để bảo đảm thông suốt.

Trong suốt quá trình khai thác trên biển, ở mỗi mẻ lưới, ngư dân chỉ cần dùng điện thoại để nhập mã, hệ thống tự động định vị vị trí thả lưới. Khi thu lưới, sản lượng và chủng loại được cập nhật trực tiếp vào ứng dụng. Điều này, giảm áp lực cho ngư dân và giúp cơ quan quản lý dễ dàng giám sát, đối chiếu sản lượng khi tàu cập bến.

Ninh Bình hướng đến số hóa hoàn toàn trong quản lý, kiểm soát tàu cá

Ông Hoàng Mạnh Hà, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Ninh Bình cho biết, phần mềm Vnfishbase của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sau khi tích hợp vào hệ thống dùng chung đã phát huy hiệu quả rõ rệt trong công tác quản lý tàu cá. Đặc biệt, chúng tôi hiện đang phối hợp chặt chẽ với Cục để triển khai hỗ trợ bà con ngư dân sử dụng một ứng dụng miễn phí có chức năng cảnh báo sớm.

Ứng dụng này sẽ gửi thông báo bằng chuông rung đến điện thoại của chủ tàu và cả người nhà ở trong bờ, ngay khi tín hiệu VMS (Giám sát hành trình) có nguy cơ bị mất gần sáu giờ. Nhờ cơ chế cảnh báo kịp thời này, ngư dân có thể nhanh chóng khắc phục sự cố, tránh tình trạng mất tín hiệu vượt quá mốc sáu giờ theo quy định, qua đó ngăn chặn các vi phạm không đáng có.

Vân Hồng - CTV Trần Hồng/VOV.VN