Donetsk rực lửa: Nga thắng trên bản đồ, Ukraine thắng trong chiến hào?

Theo Newsweek, trong khi Nga khẳng định đã kiểm soát khu vực này sau nhiều tuần giao tranh, Ukraine tiếp tục phản bác, nhấn mạnh rằng chiến sự tại đây vẫn diễn ra ác liệt.

Vị trí chiến lược

Nằm cách biên giới tỉnh Zaporizhzhia chưa đầy 16km, Velyka Novosilka từ lâu được coi là "cửa ngõ" dẫn đến các khu vực trọng yếu mà Nga chưa kiểm soát. Việc chiếm giữ thị trấn này có thể mở ra hành lang hậu cần nối liền Donetsk với Zaporizhzhia – nơi đặt nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu – đồng thời tạo áp lực lên Dnipropetrovsk, trung tâm công nghiệp-quốc phòng của Ukraine.

Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu chiến tranh (ISW) hôm 26.1, khoảng 89% diện tích Velyka Novosilka đã thuộc quyền kiểm soát của quân Nga. Tuy nhiên, các hình ảnh vệ tinh và thông tin từ hiện trường cho thấy lực lượng Ukraine vẫn duy trì sự hiện diện ở phía tây thị trấn.

Binh lính Ukraine tại một khu vực ở Donetsk - Ảnh: Reuters

Một chuyên gia quân sự ẩn danh trao đổi với Newsweek nhận định: "Đây là kiểu kiểm soát từng phần. Quân Nga đang tốn nhiều nhân lực để kiểm soát từng tòa nhà, trong khi Ukraine áp dụng chiến thuật cầm cự và rút lui có tính toán".

Chiến thắng của Nga?

Bộ Quốc phòng Nga đã tuyên bố "giải phóng hoàn toàn" Velyka Novosilka, coi đây là thắng lợi quan trọng nhất tại Donetsk kể từ trận Kurakhove đầu năm. Tuy nhiên, phía Ukraine hôm 27.1 cho biết lữ đoàn cơ giới 110 đã rút khỏi một số khu vực để tránh bị bao vây nhưng khẳng định giao tranh vẫn tiếp diễn.

"Họ tuyên bố chiến thắng trên giấy tờ, nhưng thực tế vẫn còn nhiều ổ kháng cự", một chỉ huy Ukraine giấu tên cho Newsweek biết.

Bản đồ từ Viện Nghiên cứu chiến tranh cho thấy quyền kiểm soát Velyka Novosilka, khu vực Donetsk - Ảnh: ISW

Dù tuyên bố chiếm được Velyka Novosilka, giới phân tích đánh giá Nga khó lặp lại thành công nhanh chóng như ở Avdiivka. Rob Lee, học giả từ Viện Nghiên cứu Chính sách đối ngoại (Mỹ), cảnh báo: "Chiến thuật dựa vào ưu thế nhân lực của Nga đang đạt giới hạn. Dù chiếm thêm lãnh thổ, họ sẽ gặp khó trong việc duy trì kiểm soát nếu Ukraine nhận đủ vũ khí".

Về phía Ukraine, chiến lược phòng thủ linh hoạt giúp giảm thiểu tổn thất, nhưng việc thiếu đạn dược và lực lượng dự bị vẫn là thách thức. Một binh sĩ Ukraine tại Velyka Novosilka chia sẻ: "Chúng tôi biết giá trị của thời gian. Mỗi giờ cầm cự là thêm cơ hội để đồng minh chuyển vũ khí".

Các chuyên gia phân tích cho rằng tuyên bố của Nga về Velyka Novosilka không chỉ là thông điệp quân sự, mà còn mang tính chiến lược tâm lý. Mykola Bielieskov, chuyên gia từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, nhận định: "Moscow muốn định hình nhận thức rằng Ukraine đang thua cuộc, từ đó làm suy yếu cam kết viện trợ từ phương Tây".

Dữ liệu từ Viện Kiel (Đức) cho thấy viện trợ quân sự cho Ukraine trong quý 2 năm 2024 giảm 32% so với cùng kỳ – dấu hiệu của "sự mệt mỏi chiến tranh". Trong bối cảnh này, mỗi tuyên bố chiến thắng của Nga có thể tác động đến quyết định của các nhà tài trợ. Tuy nhiên, phương Tây vẫn duy trì hỗ trợ vũ khí tầm xa, như hệ thống tên lửa HIMARS, giúp Ukraine phá vỡ các kho hậu cần Nga.

Tình hình tại mặt trận Toretsk và Kharkiv

Trong khi sự chú ý tập trung vào Velyka Novosilka, ISW cảnh báo Nga đang âm thầm chuẩn bị tấn công Toretsk – thành phố công nghiệp nằm trên tuyến đường sắt then chốt nối Donetsk và Luhansk.

Các báo cáo của Bộ Quốc phòng Anh cho thấy lực lượng Nga đã tiến sát khu vực Krymske, phía bắc Toretsk, đồng thời mở rộng đầu cầu tại tây ngạn sông Oskil. Lực lượng Nga kiểm soát các tuyến tiếp tế ở phía đông và phía nam Kupiansk và có thể đang tập trung vào việc nắm giữ các tuyến tiếp tế phía bắc vào thành phố, cơ quan này cho biết thêm.

Bản đồ cho thấy tình hình xung quanh Toretsk, khu vực Donetsk, tính đến ngày 26.1.2025 - Ảnh: ISW

Việc kiểm soát Toretsk có thể giúp Nga củng cố phòng tuyến và đe dọa các tuyến tiếp tế của Ukraine. Một nguồn tin NATO tiết lộ: "Moscow đang cố thắt chặt 'cổ chai hậu cần' phía bắc Kupiansk. Nếu thành công, toàn bộ phòng tuyến Kharkiv-Sloviansk sẽ chịu áp lực khủng khiếp".

Trong khi tập trung lực lượng ở Donetsk, Nga vẫn duy trì áp lực lên mặt trận Kharkiv. Tuy nhiên, Bộ Tổng tham mưu Ukraine hôm 27.1 cho biết 14/17 đợt tấn công của đối phương tại đây đã thất bại trong tuần trước.

"Đây là chiến thuật nghi binh nhằm buộc chúng tôi phân tán lực lượng. Nhưng chúng tôi đã chuẩn bị cho kịch bản này", thiếu tướng Kyrylo Budanov, giám đốc Cơ quan Tình báo Ukraine, nói.

Hoàng Vũ