'Đốn tim' du khách giữa mênh mông Ba Bể bằng hát Then, đàn Tính

Du khách không chỉ ngắm nhìn vẻ đẹp hữu tình của núi rừng mà còn thích thú được chạm vào "phần hồn" của Ba Bể qua tiếng đàn Tính, điệu hát Then

Không chỉ là một hướng dẫn viên, Hoàng Thị Thảo (sinh năm 1995, xã Nam Mẫu, Thái Nguyên) đang đóng vai trò là một "đại sứ văn hóa", mang câu hát của dân tộc mình chạm đến trái tim du khách trong và ngoài nước.

Hoàng Thị Thảo cho biết, sinh ra và lớn lên ngay tại vùng lòng hồ này, tuổi thơ của Thảo là những buổi tối ngồi bên bếp lửa nhà sàn, nghe bà và mẹ hát Then trong các dịp lễ Tết. Thanh âm của đàn Tính như đã thấm vào máu thịt từ lúc còn thơ bé.

Khi trưởng thành, làm nghề hướng dẫn viên, Thảo nhận ra du khách đến đây không chỉ để ngắm nhìn vẻ đẹp hữu tình của núi rừng mà còn khao khát được chạm vào "phần hồn" của Ba Bể.

Vì thế, Hoàng Thị Thảo quyết định mang đàn lên thuyền, để tiếng hát Then kể câu chuyện về văn hóa dân tộc Tày của mình.

Hoàng Thị Thảo kể câu chuyện về văn hóa dân tộc Tày của mình qua tiếng đàn Tính, điệu hát Then đến du khách trong hành trình khám phá hồ Ba Bể

Biểu diễn trên một con thuyền trôi lững lờ giữa hồ, là một cảm xúc rất khác biệt so với việc đứng trên một sân khấu rực rỡ ánh đèn.

Sân khấu có sự hỗ trợ của ánh sáng, âm thanh và nhịp điệu chương trình chặt chẽ, nhưng trên thuyền, mọi thứ đều mộc mạc và nguyên sơ.

Khi con thuyền đi giữa các vách núi, tiếng đàn Tính vang lên, âm thanh dội vào vách đá rồi hòa vào gió bay xa.

“Những lúc đó, em cảm giác như mình không chỉ đang hát cho khách nghe mà là đang trò chuyện với chính núi rừng quê hương.

Sự im lặng, lắng đọng của du khách giữa không gian mênh mông ấy khiến em thấy công việc mình đang làm thực sự có ý nghĩa", Hoàng Thị Thảo nói.

Một kỷ niệm đáng nhớ về phản ứng của du khách khi được nghe hát Then và đàn Tính ngay trên mặt hồ Ba Bể, đó là một nhóm bạn trẻ châu Âu từng đi đoàn của Thảo đã hào hứng xin được dạy vài câu Then và thử gảy đàn Tính.

Dù họ hát không đúng nhịp, gảy đàn cũng chưa thành bài, nhưng ánh mắt họ toát lên sự say mê thuần khiết.

Chị Lý Kiều Anh cho biết, những buổi trình diễn trên thuyền không chỉ giới thiệu cảnh đẹp quê hương mà còn làm khách cảm nhận được giá trị văn hóa truyền thống

Khi thuyền cập bến, họ nói: "Nhất định chúng tôi sẽ quay lại Ba Bể chỉ để nghe Then thêm một lần nữa", những khoảnh khắc "chạm" vào nhau về mặt tâm hồn như thế là động lực lớn nhất để Thảo và các chị em khác thêm say mê với hát Then, đàn Tính.

Giữ gìn một di sản văn hóa phi vật thể giữa nhịp sống hiện đại chắc chắn không thiếu những rào cản, khó nhất chính là sự tiếp nối.

Giới trẻ ngày nay có quá nhiều hình thức giải trí hiện đại, hấp dẫn. Để một người trẻ kiên nhẫn học Then - một loại hình đòi hỏi sự trau chuốt và cảm thụ sâu sắc là điều không hề dễ dàng.

Thế nhưng, Thảo tin rằng nếu không có người hát, không có người chơi đàn thì "gốc rễ" văn hóa sẽ dần mất đi.

Đó là lý do Hoàng Thị Thảo và những người trẻ khác làm nghề du lịch tại Ba Bể luôn tranh thủ chia sẻ làn điệu Then tới mọi đối tượng, từ du khách nước ngoài đến các em học sinh địa phương với mong muốn thắp lên trong họ một chút tình yêu di sản.

Hoàng Thị Thảo cùng những người trẻ đang góp phần nỗ lực mỗi ngày để biến văn hóa thành sức hút cho du lịch

Chị Lý Kiều Anh, nghệ sĩ đàn tính kiêm hướng dẫn viên du lịch cho biết, những buổi trình diễn trên thuyền, những lúc trò chuyện với du khách về tiếng đàn Tính, về ý nghĩa của các làn điệu Then… không chỉ giới thiệu đến du khách về cảnh đẹp quê hương mà còn làm khách cảm nhận được giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Chính vì thế, chị luôn tự hào mỗi khi cất tiếng hát, tiếng đàn giữa mênh mông hồ Ba Bể.

Chị Lý Kiều Anh cho biết, du khách ngày càng yêu thích các trải nghiệm mang tính bản sắc như nghe hát Then, học gảy đàn Tính hay tìm hiểu lễ hội dân gian khi đến Ba Bể.

Nhờ đó, sinh kế của bà con làm du lịch cộng đồng ổn định hơn, tạo nên mối liên kết giữa bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế bền vững.

Ba Bể không chỉ đẹp bởi hồ rộng, núi xanh mà còn bởi những người đang lặng thầm gìn giữ hồn cốt văn hóa giữa dòng chảy hiện đại.

Với Hoàng Thị Thảo và Lý Kiều Anh, hát Then và đàn Tính không chỉ là di sản của tổ tiên mà còn là lời nhắc về nguồn cội, về niềm tự hào của người Tày hôm nay và là một dòng chảy văn hóa không bao giờ đứt đoạn.

Được sống ở nơi mà mỗi con suối, ngọn núi đều chứa đựng chuyện xưa, hai người trẻ này cùng những người dân nơi đây đang nỗ lực mỗi ngày để biến văn hóa thành sức hút cho du lịch.

Khi sinh kế của bà con ổn định hơn nhờ du lịch bản sắc, mọi người sẽ có thêm niềm tin và ý chí để bảo tồn di sản.

Mỗi du khách khi rời đi đều nhớ về Ba Bể không chỉ vì cảnh đẹp, mà còn vì một nền văn hóa giàu bản sắc và sống động cùng sự mến khách của người dân nơi đây.

HUY AN