Đổi thay nông thôn mới vùng cao

Hợp tác xã Dương Quang, xã Dương Quang (thành phố Bắc Kạn) trồng dưa lưới trong nhà màng. (Ảnh THU CÚC)

Xây dựng NTM là chương trình luôn được các địa phương trong cả nước quan tâm ưu tiên thực hiện, nhất là các tỉnh miền núi, các địa phương còn nhiều khó khăn.

Vượt khó vươn lên

Chương trình xây dựng NTM đặt người dân làm trung tâm, là đối tượng thụ hưởng nên đã thu hút được đông đảo bà con tham gia. Theo Văn phòng Ðiều phối NTM Trung ương, đến tháng 7, cả nước có 6.289/8.162 xã (77,1%) đã đạt chuẩn NTM; trong đó, có 2.146 xã đạt chuẩn NTM nâng cao và 465 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.

Người dân góp công làm đường nông thôn mới tại phường Xuất Hóa (thành phố Bắc Kạn). (Ảnh THU CÚC)

Bên cạnh những kết quả tốt mà chương trình xây dựng NTM đem lại thì vẫn còn đó nhiều thách thức như: sự chênh lệch giữa các vùng miền về điều kiện kinh tế, cơ sở hạ tầng, trình độ dân trí... Nhưng không vì gặp khó mà các tỉnh này dừng lại, mà theo những cách riêng các địa phương vẫn từng bước hoàn thành các tiêu chí để cán đích NTM.

Ðiển hình như thành phố Bắc Kạn (tỉnh Bắc Kạn), là một địa phương miền núi với nhiều khó khăn, nhưng với sự nỗ lực của chính quyền và người dân nên thành phố đã về đích NTM vào năm 2022. Tính đến hết tháng 6/2024, tỉnh Bắc Kạn mới có 28 xã đạt chuẩn NTM, 4 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 70 thôn được công nhận đạt chuẩn thôn NTM; bình quân cả tỉnh đạt 12,79 tiêu chí/xã.

Kết quả này dù chưa cao nhưng phản ánh đầy đủ nỗ lực rất lớn của chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh Bắc Kạn. Thành phố Bắc Kạn hiện có 6 phường cùng hai xã Nông Thượng và Dương Quang. Dù có nhiều thuận lợi khi là trung tâm chính trị, kinh tế, xã hội của tỉnh nhưng quá trình xây dựng NTM cũng có những khó khăn nhất định.

Trước năm 2015, Nông Thượng (khi đó là một xã thuộc thị xã Bắc Kạn) mang điển hình dáng dấp của thôn, bản vùng cao. Ðời sống nhân dân lệ thuộc sản xuất nông, lâm nghiệp manh mún; môi trường ít được quan tâm. Nhờ sự đồng lòng, quyết tâm của cả hệ thống chính trị cùng những hạt nhân tiêu biểu đã tạo nên bước chuyển trong nhận thức và hành động xây dựng NTM.

Chỉ sau hai năm, đến năm 2017, Nông Thượng đã trở thành một trong những xã đầu tiên của Bắc Kạn về đích NTM. Ðến năm 2023, Nông Thượng tiếp tục được công nhận đạt chuẩn NTM nâng cao.

Ðạt chuẩn NTM ở Nông Thượng nhanh, bền vững là nhờ giải quyết hai tiêu chí rất khó là môi trường và thu nhập. Hiện việc vứt rác ra suối đã không còn, đồng thời trục chính đường xã đều có điểm tập kết rác, có xe của công ty môi trường đô thị đến thu gom. Chị Ðào Thị Bây, thôn Nà Choong chia sẻ, các gia đình đều thực hiện thu gom rác đưa đến nơi có xe rác tập kết. Hằng tháng, cả thôn cùng nhau tổng vệ sinh vào ngày 20 để làm sạch đường làng, ngõ xóm.

Theo Chủ tịch UBND xã Nông Thượng Triệu Văn Nhúc, thu nhập được xác định là tiêu chí khó đạt nhất khi khoảng 60% số hộ trong xã sống bằng sản xuất nông, lâm nghiệp. Chính vì vậy, xã đã khuyến khích phát triển các mô hình sản xuất nông nghiệp tập trung, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, triển khai các mô hình trồng cây có giá trị kinh tế cao; tạo điều kiện thuận lợi cho người dân tiếp cận nguồn vốn vay để phát triển sản xuất, kinh doanh.

Từ chủ trương, chính sách này, hiện nay, Nông Thượng đã có hai đơn vị ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, chế biến nông sản là Công ty cổ phần Công nghệ Dược liệu Bắc Hà và Hợp tác xã Nông nghiệp Tân Thành. Xã chỉ còn 28 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 3,11%; 28 hộ cận nghèo, chiếm 3,07%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt trên 54 triệu đồng/người…

Giữ gìn bản sắc

Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân tại các thôn ở thành phố Bắc Kạn được nâng lên. Trong ảnh: Khám bệnh cho người cao tuổi tại phường Huyền Tụng. (Ảnh THU CÚC).

Trưởng phòng Kinh tế thành phố Bắc Kạn Nguyễn Ðức Thịnh cho biết: “Thành phố chỉ đạo hai xã tập trung nguồn lực, khắc phục những tồn tại, khó khăn phát triển các mô hình sản xuất, kinh doanh có hiệu quả để nâng cao thu nhập cho nhân dân. Ðồng thời, tích cực thu hút các nguồn lực đầu tư, hình thành các vùng sản xuất nông, lâm nghiệp gắn với hoạt động du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm nông thôn. Hiện thành phố đang triển khai thực hiện thí điểm cải tạo môi trường làng du lịch nông nghiệp nông thôn tại thôn Bản Pẻn và Bản Bung, xã Dương Quang, thời gian thực hiện trong năm 2024 và 2025”.

Từ khi đạt chuẩn NTM vào năm 2019, diện mạo nông thôn, đời sống của người dân xã Dương Quang đã được nâng lên. Ðến nay, Dương Quang có 6 hợp tác xã hoạt động hiệu quả, thu nhập bình quân đầu người năm 2023 đạt hơn 52 triệu đồng. Các thôn đều đã có nhà văn hóa, 100% đường giao thông nông thôn đã được nhựa hóa và bê-tông hóa, 90% chiều dài các tuyến kênh mương đã được kiên cố hóa, 100% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia để phục vụ cho sinh hoạt, sản xuất.

Theo UBND xã Dương Quang, xác định tạo dựng môi trường, cảnh quan là một nội dung thiết thực trong xây dựng NTM, thời gian qua, xã đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và có nhiều giải pháp thu hút nhân dân tham gia xây dựng, tạo cảnh quan môi trường xanh-sạch-đẹp, nhất là qua các phong trào thi đua như: “5 không, 3 sạch”; “Sạch nhà tốt ruộng”; “Phụ nữ thành phố Bắc Kạn chung tay giữ gìn vệ sinh môi trường”…

Hiện, Dương Quang đã có 5 câu lạc bộ văn nghệ sẵn sàng trình diễn các tiết mục dân gian. Bản thân nhân dân trong xã cũng đã chủ động thay đổi cách thức sản xuất để hướng tới du lịch. Dương Quang đã có đường hoa đào thôn Phặc Tràng, mô hình trồng hoa ban tại thôn Bản Pẻn; cánh đồng hoa cúc chi thôn Nà Ỏi; mô hình sản xuất nông nghiệp sạch của Hợp tác xã Dương Quang.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Long Văn Thắng cho biết: “Với quan điểm chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc trong xây dựng NTM, thành phố sẽ tiếp tục tập trung nguồn lực để đầu tư, vận động, thu hút các nguồn lực hợp pháp khác để xã Dương Quang đạt chuẩn NTM nâng cao vào năm 2025, xã Nông Thượng đạt chuẩn xã NTM kiểu mẫu vào năm 2025. Dự kiến đến năm 2030 sẽ có 100% các xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu”.

Khi nói về xây dựng NTM ở những xã khó khăn, Chánh Văn phòng Ðiều phối NTM Trung ương Ngô Trường Sơn chia sẻ, các địa phương này cần ưu tiên nguồn lực đầu tư, hoàn thiện cơ sở hạ tầng cơ bản phục vụ sản xuất và đời sống sinh hoạt của người dân theo quy hoạch xây dựng NTM đã được phê duyệt, đặc biệt là hạ tầng thiết yếu cấp thôn, bản; ưu tiên đầu tư xây dựng và nâng cấp các công trình hạ tầng giao thông liên xã, tạo kết nối sản xuất và lưu thông hàng hóa, phát triển du lịch nông thôn; hoàn thiện hạ tầng hệ thống thủy lợi, hệ thống nước sạch tập trung; phát triển hệ thống hạ tầng dịch vụ thương mại nông thôn…

Hy vọng rằng với những nỗ lực của cả chính quyền và người dân thành phố Bắc Kạn sẽ sớm xây dựng được miền quê đáng sống đậm đà bản sắc văn hóa địa phương.

SƠN HÀ và HƯƠNG DỊU