'Đời sống mới' của thổ cẩm Tây Nguyên

Không còn chỉ đơn thuần là họa tiết hoa văn trên trang phục truyền thống dùng trong các lễ hội, vải thổ cẩm ở Tây Nguyên giờ đây xuất hiện nhiều hơn trên các sàn diễn thời trang, trở thành chất liệu chủ đạo trong các thiết kế, bộ sưu tập thời trang nghệ thuật hiện đại hay trang phục sử dụng hàng ngày. Từ đây, thổ cẩm có hành trình mới, thay đổi cách thể hiện để có thể “sống” cùng thời đại.

Bộ sưu tập Sắc màu Tây Nguyên của Nhà thiết kế Nguyễn Việt Hùng kết hợp nghệ thuật móc len thủ công để tái hiện đặc trưng của thổ cẩm Ê Đê

Trong bộ sưu tập mới nhất mang tên “Sắc màu Tây Nguyên”, Nhà thiết kế Nguyễn Việt Hùng đã kết hợp nghệ thuật móc len thủ công để tái hiện những nét đặc trưng của thổ cẩm như màu sắc và hoa văn. Mỗi thiết kế đều là độc bản, với sự phối màu đỏ, đen, trắng khác nhau, mang đến sự giao thoa giữa văn hóa dân tộc Kinh và dân tộc Ê Đê. Ông chia sẻ, hơn 20 năm gắn bó với chất liệu thổ cẩm, bản thân đã có hàng trăm thiết kế, hàng ngàn mẫu thời trang sử dụng chất liệu thổ cẩm, nhưng bộ sưu tập Sắc màu Tây Nguyên với các thiết kế được làm mới hoàn toàn là “một chút tình” mà ông muốn gửi đến đồng bào Ê Đê ở Đắk Lắk.

“Văn hóa Ê Đê chiếm đa số trong những bộ sưu tập thổ cẩm của tôi. Trong kí ức của tôi, dân tộc thiểu số đầu tiên mà tôi biết đó là người Ê Đê. Và sắc trắng của hoa cà phê vào những dịp cuối năm đầu năm đặc biệt ấn tượng với tôi vì trong ký ức tuổi thơ, khi máy bay hạ cánh xuống Đắk Lắk, đất trời trắng như tuyết vậy đó, sắc trắng phủ khắp núi đồi Tây Nguyên mình thấy giống như một giấc mơ trẻ thơ của mình ở đó”, NTK chia sẻ.

Chất liệu thổ cẩm được ứng dụng nhiều trên các sàn diễn thời trang

Những năm gần đây, nhiều nhà thiết kế thời trang tại Việt Nam đã và đang ứng dụng chất liệu thổ cẩm vào các bộ sưu tập của mình, góp phần đưa chất liệu này lên các sàn diễn trong nước và quốc tế. Vải thổ cẩm được dùng để tạo nên các thiết kế từ đơn giản, mang tính ứng dụng hàng ngày tới các bộ sưu tập cao cấp, phụ kiện thời trang hay trang phục áo dài.

Nhà thiết kế Ngọc Bích, Giám đốc điều hành thương hiệu thời trang thổ cẩm Bigally cho rằng, so với thổ cẩm của các dân tộc ở các vùng miền khác, sản phẩm thổ cẩm Tây Nguyên có tính ứng dụng phổ biến hơn bởi sự tối giản, gọn gàng và tôn lên dáng vẻ của người mặc.

NTK Ngọc Bích cho biết: “Thời trang của các dân tộc ở Tây Nguyên thì tôi thấy tính ứng dụng rất là cao. Trước đây thì chúng ta chỉ nhìn thấy những trang phục truyền thống này ở các lễ hội, ở các chương trình biểu diễn của các tỉnh mà thôi. Thế nhưng hiện tại thì tôi thấy tính ứng dụng của thổ cẩm Tây Nguyên rất là dễ trong trang phục, khi mà chúng tôi thiết kế từ thổ cẩm của Tây Nguyên thì chúng tôi đã đưa ra được rất nhiều bộ sưu tập, từ truyền thống cho đến cách tân và ứng dụng trong cuộc sống hằng ngày rất là nhiều”.

Thổ cẩm đang dần trở thành sản phẩm hàng hóa văn hóa ở Đắk Lắk

Trong quá trình sáng tạo của nhà thiết kế có sự đồng hành, hỗ trợ của nghệ nhân dệt thổ cẩm ở các buôn làng. Là chất liệu thành hình qua đôi bàn tay khéo léo của nghệ nhân, thổ cẩm được sử dụng trong các bộ sưu tập với tư duy thiết kế hiện đại, gìn giữ được nét văn hóa riêng của mỗi dân tộc. Bà H Yam BKrông, ở buôn Tơng Jú, xã Ea Kao, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk chia sẻ, việc thổi hồn đời sống đương đại vào thổ cẩm truyền thống sẽ tạo nên hướng đi bền vững trong việc gìn giữ và phát triển di sản này.

Bà H Yam BKrông nói: “Mình làm thổ cẩm nên bản thân tôi rất là mong muốn thổ cẩm của đồng bào Ê Đê thành phố Buôn Ma Thuột nói riêng và cả tỉnh Đắk Lắk nói chung, thậm chí là cả thổ cẩm Tây Nguyên được phát triển mạnh mẽ hơn, đi theo hướng hiện đại, nhưng mà nét truyền thống mình không thể bỏ được. Từ hoa văn truyền thống mình sẽ phát triển ra để cho Thổ cẩm Tây Nguyên được đa dạng và có sự phát triển mạnh mẽ, tạo được công ăn việc làm cho bà con sản xuất thổ cẩm”.

Ở Đắk Lắk hiện nay, thổ cẩm đang dần trở thành một sản phẩm hàng hóa văn hóa trong các mô hình phát triển cộng đồng. Nhiều nhóm dệt đã bắt tay với doanh nghiệp, hợp tác xã hay các bạn trẻ khởi nghiệp để đưa sản phẩm thổ cẩm ra thị trường: từ quà lưu niệm du lịch, phụ kiện thời trang, đồ gia dụng đến trang phục biểu diễn. Các hoạt động đưa học sinh, sinh viên đến buôn làng trải nghiệm nghề dệt cũng góp phần làm mới cách tiếp cận của người trẻ.

Các hoạt động trải nghiệm nghề dệt góp phần thay đổi cách tiếp cận của thế hệ trẻ

Mới đây nhất, chương trình thời trang thổ cẩm được tổ chức ở tỉnh quy tụ dàn hoa hậu, người mẫu và các nhà thiết kế nổi tiếng trong nước đã gợi mở thêm hướng đi trong việc quảng bá và lan tỏa giá trị văn hóa của di sản này, góp phần tôn vinh nghề dệt thổ cẩm truyền thống ở địa phương. Theo bà Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đắk Lắk, nếu có thể tổ chức định kỳ thì chương trình sẽ tạo cơ hội tốt hơn trong việc kết nối và thương mại hóa các sản phẩm từ thổ cẩm.

Bà Hiếu nói: “Sở và đơn vị sự kiện mong muốn là có thể đưa vào tổ chức định kỳ trong chương trình hàng năm. Mỗi lần tổ chức hoạt động thì sẽ có những chủ đề, chủ điểm khác hơn, để góp phần tôn vinh các làng nghề thổ cẩm, hỗ trợ đầu ra cho các nghệ nhân, để các nhà thiết kế mỗi ngày sẽ có những bộ sưu tập mới hơn và có nhiều ứng dụng thổ cẩm không chỉ trên trang phục mà còn nhiều thứ nữa để cải thiện đầu ra cho bà con và tôn vinh các nghệ nhân”.

Việc ứng dụng thổ cẩm vào các bộ sưu tập thời trang sẽ góp phần giúp chất liệu này đến gần hơn với công chúng, tạo môi trường rộng hơn để gìn giữ và phát triển giá trị văn hóa của thổ cẩm, tôn vinh nghề dệt và các nghệ nhân làm nghề. Bên cạnh đó, để thổ cẩm thực sự phát triển bền vững, cần có sự đầu tư đồng bộ, xây dựng chiến lược bài bản từ khâu truyền nghề, sáng tạo mẫu mã, xây dựng thương hiệu đến bảo hộ chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm thổ cẩm địa phương.

H Xíu/VOV-Tây Nguyên