Đối sách nào cho ngành gỗ trước nguy cơ bị Mỹ áp thuế cao?

Tuy nhiên, việc giảm thuế không đơn giản, đặc biệt khi xem xét đến các cam kết thương mại quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Các chuyên gia khuyến nghị rằng cần có những giải pháp chủ động và toàn diện hơn để ứng phó với tình hình.

Nhiều nhà mua hàng nước ngoài quan tâm đồ gỗ Việt Nam. Ảnh: LH

Giảm thuế nhập khẩu 25% từ Mỹ: không đơn giản

Tại Hội chợ đồ gỗ HawaExpo 2025 mới đây, thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump có khả năng áp thuế 25% đối với sản phẩm gỗ đã thu hút sự chú ý, khi Mỹ đang chiếm khoảng 55% kim ngạch xuất khẩu gỗ Việt Nam.

Tình hình thuế quan cho thấy, mặc dù Việt Nam đã áp dụng mức thuế ưu đãi 0% đối với nhiều loại gỗ thô từ Mỹ, song thuế suất đối với sản phẩm đồ gỗ lại nằm trong khoảng 20-25%. Cụ thể, các mặt hàng như đồ nội thất văn phòng, đồ gỗ nội thất đều phải chịu mức thuế này. Từ đó, các Hiệp hội và hội ngành gỗ đã kêu gọi các bộ, ngành xem xét việc giảm thuế nhập khẩu từ Mỹ để bảo vệ giá trị xuất khẩu khoảng 9 tỉ đô la.

Cụ thể Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) đã có kiến nghị kêu gọi các cơ quan chức năng xem xét giảm thuế nhập khẩu các sản phẩm gỗ từ Mỹ nhằm bảo vệ giá trị xuất khẩu nếu Mỹ quyết định áp thuế 25%.

Chủ tịch Hiệp hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (Hawa), ông Phùng Quốc Mẫn, nhấn mạnh rằng, việc giảm thuế đối ứng với hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ là rất cần thiết để giảm thiểu nguy cơ bị áp dụng các biện pháp trả đũa từ phía Mỹ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng việc giảm thuế nhập khẩu đồ gỗ từ Mỹ khó khăn không chỉ vì cam kết thương mại quốc tế mà còn ảnh hưởng đến ngành sản xuất trong nước.

Theo quan điểm của các luật sư, việc giảm thuế nhập khẩu gỗ từ mức 25% là một vấn đề phức tạp hơn nhiều so với những gì ngành gỗ có thể hình dung. Cụ thể, theo luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc Công ty Luật TNHH Investpush, theo Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ năm 2000, Việt Nam đã cam kết áp dụng quy chế tối huệ quốc (MFN) trong thương mại hàng hóa.

Điều này có nghĩa là nếu Việt Nam giảm thuế nhập khẩu cho gỗ từ Mỹ, thì cũng phải áp dụng mức thuế ưu đãi tương tự cho tất cả các thành viên khác của WTO, trừ khi có một thỏa thuận ưu đãi song phương hoặc trong khuôn khổ khu vực thương mại tự do (FTA).

Thêm vào đó, trong quá trình gia nhập WTO, Việt Nam đã cam kết về mức trần thuế nhập khẩu cho từng nhóm sản phẩm. Việc điều chỉnh thuế quan, đặc biệt là giảm thuế nhập khẩu dưới mức cam kết đã được thỏa thuận, có thể gây ra tình trạng không đồng nhất và dẫn đến yêu cầu từ các đối tác thương mại khác về việc hưởng lợi tương tự.

Hơn nữa, thuế suất nhập khẩu không chỉ là công cụ điều tiết thương mại mà còn gián tiếp ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của ngành sản xuất trong nước. "Việc giảm thuế nhập khẩu sâu đối với gỗ có thể tạo ra áp lực cạnh tranh không công bằng cho các doanh nghiệp nội địa đang hoạt động trong lĩnh vực khai thác và chế biến gỗ", ông Phong nói.

Mặc dù một số ý kiến cho rằng Việt Nam và Mỹ đã trở thành đối tác chiến lược toàn diện có thể tạo ra cơ hội xem xét các yếu tố miễn trừ trong các thỏa thuận ưu đãi, nhưng điều này vẫn cần một quá trình xem xét kỹ lưỡng và không thể thực hiện ngay lập tức.

Theo quan điểm của LS. Phong, việc giảm thuế nhập khẩu gỗ từ 25% cần được cân nhắc kỹ lưỡng trong bối cảnh cả chính sách nội địa lẫn các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã ký kết. Nếu có thay đổi về thuế, Chính phủ cần xây dựng một lộ trình hợp lý, đồng thời tham vấn ý kiến từ các đối tác thương mại để tránh những hệ lụy không mong muốn trong quan hệ thương mại quốc tế.

Cần giải pháp tổng thể, khả thi hơn

Hiện tại, sản phẩm đồ gỗ Việt Nam đang được hưởng mức thuế xuất khẩu 0% sang Mỹ, trong khi mức thuế của Trung Quốc lên tới 25%. Nếu Việt Nam bị áp thuế 25%, khả năng cạnh tranh của đồ gỗ Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trước thách thức này, các doanh nghiệp không chỉ phản ứng theo thói quen mà cần có chiến lược phát triển bền vững. Ông Trần Quốc Mạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu thủ công mỹ nghệ Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi sát sao chính sách thuế từ chính phủ Mỹ, tăng cường hợp tác và đối thoại với các đối tác nhập khẩu.

Ngành gỗ cần giải pháp khả thi hơn để đối phó với thuế quan từ Mỹ. Ảnh: LH

Còn ông Ngô Sỹ Hoài của Viforest cho rằng, để ứng phó với nguy cơ bị áp thuế, ngành gỗ Việt Nam cần tiếp tục nâng cao sức cạnh tranh, chủ động thiết kế mẫu mã, tăng cường chuyển đổi số, nâng cao năng lực phòng vệ thương mại. Đồng thời, tăng cường sử dụng nguyên liệu gỗ nhập khẩu chất lượng, có giá cả phải chăng từ Mỹ.

“Đây là nguồn nguyên liệu gỗ yên tâm về tính hợp pháp. Chúng ta có thể chế biến một phần phục vụ nhu cầu ngày càng tăng của thị trường nội địa, một phần lớn chế biến thành sản phẩm đáp ứng cho thị trường Mỹ”, ông Hoài nói.

Thực tế, Việt Nam đã là nhà tiêu thụ gỗ tròn và gỗ xẻ lớn thứ hai của Mỹ chỉ sau Trung Quốc. "Rõ ràng ngành gỗ nội thất Việt Nam và Mỹ mang tính bổ trợ nhau và hợp tác tốt thời gian qua". Viforest đang chuẩn bị sẵn sàng để trả lời điều trần nếu phía Mỹ yêu cầu.

Ở phía doanh nghiệp xuất khẩu cũng đã chủ động ứng phó. Thay vì chỉ cung cấp sản phẩm gia công, các doanh nghiệp có thể cung cấp giải pháp tổng thể cho không gian nội thất, giống như AA, An Cường, hay Trần Đức đang thực hiện.

Tại Mỹ, nhu cầu về giải pháp tổng thể cho nhà ở, căn hộ, khách sạn, nhà hàng... rất lớn nhưng chưa được đáp ứng một cách tốt nhất. Vì vậy, theo ông Trần Việt Tiến, Ban chấp hành Hawa, nếu có thể tiếp cận thị trường này, doanh nghiệp không chỉ gia tăng giá trị mà còn giảm thiểu tác động từ biến động thuế quan.

Việc đa dạng hóa thị trường cũng được xem là cách làm hiệu quả. Bà Huỳnh Thị Phương Vi, Phó TGĐ Công ty TNHH Hiệp Long, nhấn mạnh nên tìm kiếm những thị trường Đông Nam Á, hoặc những quốc gia có Hiệp định FTA với Việt Nam, nhằm tận dụng các ưu đãi thuế và giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ. Điều này không chỉ giúp mở rộng sản xuất mà còn giảm thiểu rủi ro khi mà Mỹ thực hiện các biện pháp bảo hộ thương mại.

Theo khuyến nghị từ các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp ngành gỗ cũng cần nâng cao khả năng quản lý và lưu trữ chứng từ về nguồn gốc nguyên liệu, tăng cường năng lực quản trị rủi ro và phát triển bền vững. Bộ Công Thương cũng đã chỉ đạo các cơ quan liên quan theo dõi sát sao tình hình thị trường và chính sách, nhằm kịp thời đưa ra phản ứng phù hợp với tình hình thương mại quốc tế.

Bằng những chiến lược đa dạng hóa thị trường, phát triển thương hiệu và tăng cường kiểm soát chất lượng sản phẩm, ngành gỗ Việt Nam có thể tìm ra giải pháp ứng phó hiệu quả trước thách thức từ chính sách thuế của Mỹ, đồng thời củng cố vị thế trên thị trường toàn cầu.

Lê Hoàng