Độc đáo các lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer Sóc Trăng

Người Khmer vốn có truyền thống văn hóa phong phú và lâu đời. Nói đến lễ hội của đồng bào dân tộc Khmer, chúng ta có thể kể đến những lễ hội chính trong năm gồm: Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây (Tết năm mới), Lễ hội Sene Đôn Ta (Lễ hội cúng ông bà tổ tiên), Lễ hội Dâng Y Kathina, lễ hội Oóc om bóc-đua ghe Ngo. Riêng tại tỉnh Sóc Trăng, còn có các lễ hội đặc trưng, nổi tiếng của từng phum sóc, như lễ hội Thắk Côn (lễ hội cúng Dừa), Lễ hội Chrôi Rum Chếk (lễ hội Phước Biển).

Lễ hội Chrôi Rum Chếk được tổ chức ở ấp Cà Lăng A Biển, phường 2, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng. Theo người dân nơi đây, lễ hội đã có từ rất lâu, khoảng 300 năm nay.

Lễ hội Chrôi Rum Chếk diễn ra vào ngày 14, 15 tháng 2 Âm lịch hàng năm có ý nghĩa cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa. Đây cũng là dịp để người dân tưởng nhớ đến các bậc tiền nhân đã có công khai hoang mở cõi, tạo lập vùng đất, tạ ơn trời đất, thánh thần cho họ có được cuộc sống ấm no, tạ ơn biển cả đã cho họ nhiều tôm cá.

Lễ rước tượng Phật trong lễ hội Chrôi Rum Chếk

Ông Sơn Thol, Achar lớn chùa Sêrây Cro Săng, phường 2, thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng cho biết: "Đến với lễ hội bà con muốn tạ ơn biển cả, cầu mong mưa thuận gió hòa để việc sản xuất, trồng trọt, việc đánh bắt cá tôm luôn được thuận lợi, bội thu".

Mở đầu lễ hội Chrôi Rum Chếk là lễ cầu siêu được tổ chức bên những núi cát nhằm tưởng nhớ công ơn tổ tiên, tạ ơn biển cả và cầu mong những điều tốt lành nhất sẽ đến với dân làng. Sau đó là lễ rước tượng Phật từ chùa Sêrây Cro Săng đến khu vực hành lễ. Khi tượng Phật được rước đến nơi làm lễ mọi người sẽ làm lễ chào Phật kỳ, sau đó rước tượng Phật vào và an vị. Tiếp đến là lễ tam bảo, cầu quốc thái dân an, cầu nguyện và thuyết pháp do các nhà sư phụ trách với sự tham dự của đông đảo bà con phật tử. Ông Sơn Wath, thành viên Ban Quản trị chùa Sêrây Cro Săng, cho biết thêm: "Làm lễ này để tưởng nhớ đến tổ tiên, các vị thần, biển cả đã cho họ tôm cá dồi dào. Việc đánh bắt được thuận lợi, mong cuộc sống được khấm khá lên".

Lễ hội Chrôi Rum Chếk được tổ chức ở ấp Cà Lăng A Biển, phường 2, thị xã Vĩnh Châu

Sau các nghi lễ mang đậm màu sắc tôn giáo là phần hội với nhiều trò chơi thể thao, văn hóa văn nghệ giàu tính truyền thống dân tộc. Các trò chơi phần lớn tái hiện lại các nghề chủ yếu mà cư dân ở đây dùng để mưu sinh. Phần trình diễn văn nghệ trong lễ hội này cũng thu hút được đông đảo bà con tham dự. Đó là những điệu múa, lời ca, tiếng hát, nhạc truyền thống đặc sắc của đồng bào Khmer.

Còn đối với Lễ hội Thắk Côn, là một lễ hội độc đáo riêng biệt của đồng bào Khmer ấp An Trạch, xã An Hiệp, huyện Châu Thành và được hình thành theo truyền thuyết cách nay khoảng 300 năm, được duy trì, bảo tồn và trao truyền qua nhiều thế hệ. Lễ hội diễn ra trong 05 ngày từ 13/3 đến 17/3 âm lịch hằng năm, bao gồm các nghi lễ như: nghi lễ khất thực, nghi lễ thượng kỳ, Nghi lễ hát cúng và hoạt động văn hóa, văn nghệ, nghi lễ tống tiễn, nghi lễ rắc tro… trong đó, với nghi thức Cúng Dừa làm cho lễ hội Thắk Côn mang nét đặc trưng riêng với cảnh tượng ngoạn mục hiếm thấy ở bất kỳ lễ hội nào. Nghi thức khai hội được bắt đầu từ 15/3 âm lịch. Lễ hội Thắk Côn được xem như một trong những lễ hội mang tính cầu an của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Lễ hội này bắt nguồn từ một truyền thuyết về gò đất nổi lên, khi dẫm chân lên có âm thanh vang như tiếng cồng. Qua quá trình lịch sử, sự kiện này dần dần được linh thiêng hóa và trở thành tín ngưỡng dân gian mang đậm dấu ấn của cư dân nông nghiệp.

Bà Lâm Thị Tọp, ấp An Trạch, xã An Hiệp, huyện Châu Thành, cho biết: "Đối với lễ hội bà con đến để xin bình an, trong đó, có khá nhiều phật tử, bà con từ nơi xa đến. Riêng về cái Cồng thì ngày xưa chỉ cần mình đạp lên vùng đất gò đó sẽ nghe tiếng cồng".

Bên cạnh đó, lễ hội còn phản ánh tư duy của nghề nông ngay từ thời điểm tổ chức, người nông dân bắt đầu vào mùa vụ mới và mừng một mùa thu hoạch, cho đến việc lựa chọn sản vật dâng cúng, với nguyện ước tạ ơn trời đất, thần linh, ông bà phù hộ cho mùa màng tươi tốt hoặc tạ ơn bề trên đã cho một mùa bội thu.

Lễ hội Thắk Côn hay còn gọi là lễ hội Cúng Dừa ở ấp An Trạch, xã An Hiệp, huyện Châu Thành

Lễ hội Thắk Côn có vai trò rất quan trọng trong đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục truyền thống... thúc đẩy con người sống thiện, sống đẹp để ngày một hoàn thiện bản thân, giao lưu văn hóa các dân tộc, quảng bá du lịch của địa phương và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc.

Ngoài ra, lễ hội còn có một dấu ấn riêng là các slathodon (bình bông làm bằng trái dừa), tượng trưng cho sự thanh khiết và mong cầu mưa thuận gió hòa, cuộc sống bình an. Thực hành lễ hội tạo nên sự cố kết cộng đồng, sự đoàn kết, giao lưu văn hóa giữa cộng đồng người Khmer với người Kinh, người Hoa trên địa bàn huyện Châu Thành và các vùng lân cận.

Lễ hội Chrôi Rum Chếk và lễ hội Thắk Côn là những lệ hội có lịch sử hình thành lâu đời, được duy trì, bảo tồn qua nhiều thế hệ. Mặc dù trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử, nhưng đến nay các lễ hội này vẫn có sức lan tỏa, phát triển và trở thành một trong những lễ hội tiêu biểu, đặc sắc của tỉnh Sóc Trăng, thu hút đông đảo du khách gần xa về tham dự.

Thạch Hồng/VOV-ĐBSCL