Doanh nghiệp cần làm gì để quản trị dòng tiền?

Rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ không “chết” vì thiếu lợi nhuận, mà vì dòng tiền bị nghẽn hoặc chảy máu liên tục. Câu hỏi sống còn cho các chủ doanh nghiệp SME là: làm thế nào để quản trị dòng tiền như máu, để vận hành không rơi vào trạng thái “xuất huyết” âm thầm?

Điều đầu tiên cần nhìn nhận là sự khác biệt giữa lợi nhuận và dòng tiền. Lợi nhuận là con số thể hiện trên báo cáo, còn dòng tiền là thực tế trong két. Không ít doanh nghiệp mải miết chạy theo doanh thu, ký hợp đồng lớn, nhưng lại cho khách hàng nợ quá lâu. Trên giấy tờ thì công ty lãi, nhưng thực tế nhân sự không có tiền trả lương, nhà cung cấp thúc ép, các chi phí vận hành dồn dập. Sự lệch pha giữa lợi nhuận và dòng tiền chính là nguyên nhân khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) tưởng mình phát triển, nhưng lại gục ngã chỉ sau một vài cú sốc tài chính.

Quan trọng hơn cả, lãnh đạo cần nhìn dòng tiền như một công cụ quản trị chiến lược chứ không chỉ là vấn đề kế toán.

Bài học quan trọng là phải quản lý được chu kỳ thu - chi. Doanh nghiệp càng nhỏ thì càng cần kiểm soát sát sao dòng chảy này. Nếu hợp đồng ký mà chưa có kế hoạch thu tiền rõ ràng, đó không phải là hợp đồng tốt. Nếu chi phí dồn ra trước nhưng thu tiền lại kéo dài, dòng tiền sẽ luôn ở thế căng thẳng. Lãnh đạo SME cần học cách đàm phán điều khoản thanh toán ngay từ đầu, không chỉ quan tâm đến giá trị hợp đồng mà còn đến lịch dòng tiền đi vào tài khoản. Quản trị vận hành mà bỏ qua nhịp điệu của dòng tiền chẳng khác nào vận động viên chạy đường dài mà quên thở đúng nhịp.

Một nguy cơ khác dẫn đến “xuất huyết” là sự lãng phí trong chi tiêu nội bộ. Nhiều SME có thói quen chi tiêu cảm tính: đầu tư quá sớm vào những hạng mục chưa cần thiết, tuyển người vượt năng lực trả lương, hay chạy theo công nghệ không mang lại giá trị tức thì. Những khoản chi nhỏ tích tụ thành gánh nặng, tạo nên vết rỉ máu khó kiểm soát. Giải pháp ở đây là xây dựng văn hóa tài chính kỷ luật: mọi khoản chi đều phải gắn với mục tiêu kinh doanh rõ ràng, và lãnh đạo phải liên tục đặt câu hỏi “chi phí này có tạo ra dòng tiền hay không?”.

Đồng thời, SME cần chú ý đến dòng tiền dự phòng. Doanh nghiệp nhỏ thường ít quỹ dự phòng, nên chỉ một biến động như khách hàng chậm thanh toán hay doanh số giảm bất ngờ cũng có thể khiến toàn bộ hệ thống rơi vào khủng hoảng. Cách tiếp cận an toàn là luôn có kế hoạch giữ lại một phần dòng tiền để tạo “vùng đệm”, giống như cơ thể dự trữ máu trong tủy để ứng phó khi có vết thương. Vùng đệm này không chỉ bảo vệ doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn, mà còn giúp nắm bắt cơ hội khi thị trường mở ra.

Quan trọng hơn cả, lãnh đạo cần nhìn dòng tiền như một công cụ quản trị chiến lược chứ không chỉ là vấn đề kế toán. Mỗi quyết định kinh doanh đều cần được soi chiếu qua lăng kính dòng tiền. Một chiến dịch marketing hoành tráng nhưng khiến dòng tiền âm liên tục, chưa chắc đã là lựa chọn đúng. Một kế hoạch mở rộng quy mô nhưng không tính đến khả năng xoay vòng vốn, có thể biến thành “cái bẫy” làm doanh nghiệp kiệt quệ. Khi lãnh đạo đặt câu hỏi “tác động đến dòng tiền là gì?” trước mỗi quyết định, tổ chức sẽ tránh được tình trạng xuất huyết âm thầm và duy trì sự sống khỏe mạnh.

Dòng tiền là máu. Doanh nghiệp có thể chịu đựng những cú va đập về thị trường, về cạnh tranh, nhưng không thể tồn tại nếu để mất máu liên tục. SME muốn bền vững phải học cách nuôi dưỡng, lưu thông và bảo vệ dòng tiền như bảo vệ mạch máu của chính mình. Và điều đó bắt đầu từ sự tỉnh thức của lãnh đạo: đừng để lợi nhuận làm mờ mắt, hãy nhìn thẳng vào dòng chảy thực sự đang nuôi sống doanh nghiệp.

ThS. Trần Gia Thông