Điều tra vụ bia cổ trấn yểm ở Hội An bị phá hoại

Trước đó, sáng 31/3/2025, khi người dân vào thắp hương tại Bia yểm thủy đạo thì phát hiện về tấm bia cổ bị đục phá, sau khi nghe thông tin trên nhiều người hiếu kỳ đã tìm đến xem. Ông Võ Hợi (ngụ P.Cẩm Phô) cho biết, khi một số người dân sống gần vị trí cây đa ở đường Phan Châu Trinh tới thắp hương, quét dọn thì bất ngờ phát hiện bề mặt bia đá đã bị tẩy xóa khiến họ bức xúc. "Đây là bia cổ, chúng tôi gìn giữ lâu nay, không hiểu vì sao ai lại phá tấm bia như vậy. Mong cơ quan chức năng sớm tìm ra người đã phá hoại di tích này", ông Hợi gay gắt nói.

Còn ông Sáu Lợi (ngụ P.Cẩm Phô) chia sẻ, nhà ông nằm cách cây đa cổ vài chục mét, hàng ngày ông đều có thói quen trước khi đi ngủ và sáng sớm đều ra đây thắp hương. Khoảng 20 giờ ngày 30/3, ông ra thắp hương thì thấy tấm bia cổ vẫn nguyên vẹn. Đến khoảng 2 giờ ngày 31/3, khi đang ngủ trong nhà, ông nghe tiếng chó sủa rất nhiều, kèm theo tiếng búa vọng lên.

Tấm bia cổ được đặt trong gốc cây đa cổ thụ

"Nghĩ thời điểm đó khách du lịch vẫn còn đi dạo phố cổ, chó sủa nên tôi không chạy ra. Tuy nhiên, đến khoảng 8 giờ ngày 31/3, khi tôi đến đây thắp hương thì phát hiện những dòng chữ khắc trên tấm bia cổ trấn yểm đã bị phá hoại", ông Lợi cho hay. Công an phường cũng đã xuống hiện trường lấy thông tin để điều tra, truy tìm thủ phạm. Cũng theo ông Lợi, cây đa này rất linh thiêng nên người dân cực kỳ tôn thờ. Vì vậy, khi nghe thông tin tấm bia cổ bị phá hoại người dân rất bức xúc. Người dân mong muốn lực lượng chức năng sớm tìm ra thủ phạm để có biện pháp xử lý thích đáng.

Ông Phạm Phú Ngọc cho biết, sau khi tiếp nhận thông tin, Trung tâm đã cùng với UBND P.Cẩm Phô đến hiện trường di tích Bia yểm thủy đạo cạnh nhà 98A đường Phan Châu Trinh khảo sát và ghi nhận di tích này đã bị phá hoại; hiện trạng các chữ và hình chạm khắc trên mặt bia đá đã bị đục phá làm hư hại gần như hoàn toàn. Trung tâm đã đề nghị UBND thành phố chỉ đạo lực lượng chức năng triển khai điều tra, xử lý các đối tượng đã thực hiện hành vi phá hoại đối với di tích theo quy định pháp luật.

Dòng chữ trên bia cổ bị đục phá

Theo Danh mục di tích Lịch sử - Văn hóa của TP.Hội An, di tích Bia yểm thủy đạo nằm trong khu vực bảo vệ I của di tích cấp quốc gia đặc biệt - Di sản văn hóa thế giới Đô thị cổ Hội An. Di tích được phân loại giá trị bảo tồn loại I, hình thức sở hữu Nhà nước. Tấm bia đá đặt bên trong một am thờ nhỏ xây bằng gạch, nằm trong lòng gốc cây đa cổ thụ - cây đa này cũng đã được UBND thành phố ghi vào Danh mục cây cổ thụ được bảo vệ; mặt bia quay về hướng Bắc.

Trên mặt bia khắc chữ Hán Nôm và hình các đạo bùa. Cụ thể, từ trên xuống dưới, nơi sát trán bia khắc 3 vòng tròn, vòng tròn ở giữa nhỏ hơn hai bên, được phân bố khá cân đối. Ở giữa gồm 3 phần, bên dưới vòng tròn chính giữa có hàng chữ Hán khắc sâu "Bắc Đế sắc lệnh lập cực ngự phong yểm thủy đạo". Dưới vòng tròn bên phải tấm bia (từ ngoài nhìn vào) khắc hình sao Bắc Đẩu thẳng đứng dọc theo thân bia gồm 7 vòng tròn nối với nhau bằng các vạch thẳng.

Ở mỗi vòng tròn khắc tên các vì sao tính từ trên xuống bằng chữ Nôm phiên âm là: Phiêu, Phủ, Tất, Hành, Quyền, Thược, Đẩu. Dưới vòng tròn bên trái khắc hai vòng tròn nối với nhau bằng một vạch thẳng. Tiếp về dưới dọc theo thân bia là hàng chữ "Án ma ni bát mê hồng". Phần dưới cùng khắc 3 đạo bùa, chiếc ở giữa hình vuông cạnh 19cm x20cm, hai lá hai bên nhỏ hơn hình chữ nhật, kích thước 10cm x 20cm. Đạo bùa bên trái (từ ngoài nhìn vào) có các chữ Hán bị mờ. Đạo bùa bên phải có các chữ Hán "Hỏa, Mộc, Thổ".

Dưới cùng của tấm bia là 3 chữ "Thái Nhạc sơn" trải hết chiều rộng bia. Nhiều nhà nghiên cứu nhận định tấm bia này dùng để trấn thủy và có mối liên hệ với tín ngưỡng thờ thần Bắc Đế Trấn Vũ tại di tích Chùa Cầu.

Tiêu Ngọc