Điều ít biết về 'ông tổ' nghề nhiếp ảnh Việt Nam

Hai danh nhân tiêu biểu đặt nền móng cho nhiếp ảnh Việt Nam là Đặng Huy Trứ (1825-1874) và Nguyễn Đình Khánh (1874-1946).

Chân dung "ông tổ" nghề nhiếp ảnh Nguyễn Đình Khánh. Ảnh: Tư liệu

Tại hội thảo Nguyễn Đình Khánh - cuộc đời và sự nghiệp, bà Trần Thị Thu Đông - Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam khẳng định, nhiếp ảnh du nhập vào Việt Nam vào giai đoạn cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, khi đất nước còn chìm trong đêm dài nô lệ.

Trong bối cảnh ấy, ông Nguyễn Đình Khánh đã sớm bén duyên với môn nghệ thuật mới mẻ này. Bằng tài năng, sự nhạy bén, tinh thần ham học hỏi, ông nhanh chóng nắm bắt kỹ thuật, mở hiệu ảnh Khánh Ký danh tiếng, đặt nền móng cho sự phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam thời kỳ sơ khai.

Không chỉ dừng lại ở việc phát triển sự nghiệp cá nhân, ông Khánh Ký còn có công lớn trong việc truyền bá nghề ảnh về quê hương Lai Xá, mang lại cuộc sống ấm no cho người dân nơi đây. Làng nghề nhiếp ảnh Lai Xá không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn vươn xa ra quốc tế, khẳng định vị thế của nhiếp ảnh Việt Nam trên bản đồ thế giới.

"Có thể nói, Lai Xá chính là 'Thủ đô nhiếp ảnh' của Việt Nam và ông Khánh Ký xứng đáng được tôn vinh là 'cụ tổ' của làng nghề, là người khai mở con đường nhiếp ảnh chuyên nghiệp cho đất nước", nghệ sĩ nhiếp ảnh Thu Đông khẳng định.

Theo bà Thu Đông, ít ai biết ông còn là một nhà yêu nước thầm lặng và đã có những đóng góp quan trọng cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.

"Thời gian hoạt động tại Pháp, Khánh Ký đã tích cực tham gia các hoạt động yêu nước của cộng đồng người Việt. Ông trở thành một thành viên quan trọng của Hội đồng bào thân ái do cụ Phan Châu Trinh và luật sư Phan Văn Trường sáng lập, một tổ chức tập hợp những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, hướng về Tổ quốc'', bà Thu Đông khẳng định.

Cùng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Văn Huy cho biết, Khánh Ký là một trong những người bạn tin cậy và trung thành của Phan Châu Trinh trong suốt hơn 10 năm ở Pháp và 2 năm cuối cùng của cụ Phan ở Sài Gòn.

Khi Phan Châu Trinh qua đời, Khánh Ký dù là một ông chủ lớn vẫn tự tay chụp toàn bộ đám tang và in riêng thành một tập album đám tang Phan Châu Trinh.

Theo ông Huy, hiện nay cuốn album còn một bản do ông Hoàng Minh (ở TPHCM) sưu tầm và lưu giữ. Đây là bằng chứng vô giá thể hiện không chỉ về tài năng nhiếp ảnh mà cả về tấm lòng yêu nước của Nguyễn Đình Khánh.

Theo ông Huy, những đóng góp của Khánh Ký cho nền nhiếp ảnh Việt Nam và cho sự nghiệp cách mạng Việt Nam là rất lớn nên ông xứng đáng có tên cho một đường phố tại Hà Nội.

Tình Lê