Điều hành chính sách tiền tệ chưa hết khó

Áp lực vẫn chưa vơi

Tại khu vực ASEAN, NHTW Indonesia (BI) thực hiện cắt giảm lãi suất chuẩn lần đầu tiên sau hơn hai năm, nhằm thúc đẩy tăng trưởng; NHTW Philippines (BSP) giảm lãi suất với biên độ 0,25%, đưa lãi suất xuống mức 6,25%, bất chấp áp lực lạm phát tăng trở lại. Tuần trước, Ủy ban Chính sách tiền tệ của NHTW Thái Lan (BOT) cũng đã bỏ phiếu thống nhất giảm lãi suất chính sách 0,25 điểm phần trăm từ 2,5% xuống 2,25%...

Việc FED cùng nhiều NHTW các nước bước vào chu kỳ giảm lãi suất, nhiều ý kiến nhận định điều hành chính sách tiền tệ sẽ dễ thở hơn khi NHNN có thêm dư địa trong việc điều tiết lãi suất đồng VND theo hướng có lợi cho tăng trưởng tín dụng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Song, thực tế NHNN khá thận trọng trong điều chỉnh chính sách lãi suất bởi vẫn còn thách thức cho chính sách tiền tệ trong những tháng cuối năm 2024, nhất là trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang nhiều biến động khi xung đột địa chính trị, cộng thêm kỳ vọng Fed sẽ giảm tốc độ nới lỏng đẩy giá đồng USD tăng. Minh chứng là sau khi giảm mạnh về dưới mốc 100 điểm, đến 24/10, chỉ số USD-Index vọt tăng lên mức 104,33 điểm, tăng 2,96% so với cùng kỳ tháng trước, cũng là mức điểm cao nhất kể từ tháng 8. Đồng USD bật tăng mạnh đã tác động đến tỷ giá của Việt Nam trong những ngày qua.

Sáng 24/10, tỷ giá trung tâm đồng Việt Nam với USD tại NHNN công bố mức 24.250 đồng/USD, tăng 10 đồng/USD. Đây là phiên thứ 8 liên tiếp tỷ giá trung tâm được điều chỉnh tăng. Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá chốt phiên 24/10 ở mức 25.433 đồng/USD tăng 0,91% so với tuần trước, tương đương 3,4%.

Tỷ giá USD/VND niêm yết tại các ngân hàng cũng liên tục tăng mạnh. Cụ thể, tính đến đầu giờ sáng ngày 24/10, giá mua USD tại các ngân hàng dao động từ 25.170 - 25.261 đồng/USD. Trong khi ở chiều bán ra, các ngân hàng đồng loạt niêm yết ở mức 25.473 đồng/USD. Như vậy, so với đầu tháng 10, giá USD mua vào tăng hơn 840 đồng/USD, còn giá bán tăng khoảng từ 633 - 743 đồng/USD.

Trước áp lực tỷ giá gia tăng, từ cuối tuần trước NHNN đã thực hiện phát hành tín phiếu hút tiền về điều chỉnh thanh khoản hệ thống trong ngắn hạn, đẩy mặt bằng lãi suất liên ngân hàng tăng, giảm mức chênh lệch lãi suất giữa đồng USD và VND, gián tiếp hỗ trợ tỷ giá. Sau 4 phiên liên tiếp chào thầu tín phiếu, lãi suất liên ngân hàng đã tăng nhanh trở lại. Đến ngày 23/10, lãi suất liên ngân hàng VND kỳ hạn qua đêm giao dịch ở mức 3,83% tăng 1,1% so với phiên cuối tuần trước; kỳ hạn 1 tuần lãi suất giao dịch ở mức 3,99% tăng 1,03%; 2 tuần giao dịch ở mức 4,14% tăng 0,9% và 1 tháng ở mức 4,26% tăng 0,59% so với cuối tuần trước.

Cân đối giữa tỷ giá-lãi suất luôn là bài toán khó

Vẫn cần thận trọng trong thay đổi chính sách

TS. Võ Trí Thành - Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia đánh giá, những phản ứng chính sách của NHNN trong thời gian qua là rất phù hợp và kịp thời. Nhất là các công cụ chính sách trên thị trường mở đã được NHNN điều hành rất nhuần nhuyễn. Ngay khi tỷ giá có dấu hiệu nóng lên, ngay lập tức NHNN đã thực hiện phát hành tín phiếu NHNN để hỗ trợ ổn định tỷ giá và thị trường ngoại tệ. Trước đó, trong bối cảnh tỷ giá đã giảm và ổn định trở lại, NHNN đã 2 lần điều chỉnh giảm lãi suất chào mua giấy tờ có giá trên nghiệp vụ thị trường mở từ mức 4,5%/năm xuống 4,25%/năm và xuống 4%/năm (ngày 05/8 và 16/9/2024); đồng thời, ngừng phát hành tín phiếu từ ngày 26/8/2024, thanh toán lượng tín phiếu NHNN đến hạn để tiếp tục hỗ trợ thanh khoản, góp phần giảm lãi suất thị trường, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo chủ trương giảm lãi suất của Chính phủ. “Động thái tỷ giá bất ngờ tăng mạnh trở lại sau khi sụt giảm sâu cho thấy một lần nữa trước một thế giới đầy biến động, nhiều rủi ro trực chờ đối với nhà điều hành. Do vậy, việc NHNN thận trọng chưa vội giảm lãi suất điều hành mà vẫn duy trì công cụ bơm hút tiền trên thị trường mở thời gian qua là rất cần thiết. Bởi cơ quan điều hành phải tính toán nhiều yếu tố bất ngờ trong các kịch bản từ đó ứng xử chính sách sao cho phù hợp”, TS. Võ Trí Thành nhận xét.

Ông Phan Dũng Khánh - Giám đốc Tư vấn đầu tư Maybank Investment Bank nhận định, NHNN điều hành tỷ giá rất tốt. Tuy tỷ giá VND/USD tăng nhưng so với các đồng ngoại tệ của các nước lớn trên thế giới cũng như trong khu vực thì mức mất giá khá nhỏ. Thực tế, từ đầu năm đến nay các doanh nghiệp rất ít khi than phiền về tỷ giá vì duy trì ổn định khá tốt.

Có thể nói, bài toán vừa hỗ trợ tăng trưởng vừa ổn định kinh tế vĩ mô qua việc điều hành làm sao hài hòa tỷ giá, lãi suất đối với NHNN trong thời gian tới vẫn khá áp lực dù vẫn đang có những yếu tố hỗ trợ như FED đã giảm lãi suất, dự báo có thể từ nay đến cuối năm cắt giảm thêm lần nữa…

Trước diễn biến kinh tế, chính trị còn nhiều bất ổn, TS. Võ Trí Thành khuyến nghị cần phải xây dựng nhiều kịch bản cả thuận lợi, khó khăn để chủ động phản ứng chính sách kịp thời, giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ thống ngân hàng và cả nền kinh tế. “Từ nay đến cuối năm và cả sang năm, NHNN vẫn nên kiên định điều hành chính sách tiền tệ như hiện nay chủ động thận trọng nhưng linh hoạt trong sử dụng các công cụ tiền tệ để vừa góp phần hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định kinh tế vĩ mô vừa cân bằng tỷ giá, lãi suất ở mức tương đối. Dù việc này không phải đơn giản, nhưng với kinh nghiệm điều hành, NHNN có thể đạt được mục tiêu”, TS. Võ Trí Thành cho hay.

Dù tỷ giá tăng nhanh trong những ngày qua, nhưng giới chuyên môn dự báo tỷ giá sớm ổn định trở lại, có thể tăng nhẹ từ nay đến cuối năm. Cơ sở dự báo trên là sự hỗ trợ từ việc FED và các NHTW lớn tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, dòng kiều hối, xuất khẩu và giải ngân FDI tăng mạnh. Nguồn cung ngoại tệ từ các kênh này giúp NHNN có thêm nguồn lực để can thiệp thị trường ngoại hối khi cần, duy trì sự ổn định tỷ giá, đặc biệt là khi NHNN có chính sách tiền tệ linh hoạt và thích ứng. Khi áp lực về tỷ giá đã không còn quá lớn nên NHNN có thể tập trung vào mục tiêu hỗ trợ tăng trưởng tín dụng và kích thích đầu tư, tiêu dùng trong nước.

Không phủ nhận dư địa chính sách tiền tệ vẫn còn để hỗ trợ nhưng ông Nguyễn Bá Hùng - chuyên gia kinh tế trưởng của ADB tại Việt Nam nhấn mạnh, hai động lực phục hồi của kinh tế sau bão Yagi nên là bảo hiểm và ngân sách, đồng thời đẩy mạnh đầu tư công vào các cơ sở hạ tầng sau thiên tai, hỗ trợ phục hồi trên đồng ruộng, giống và nguyên liệu sản xuất. “Tuy NHNN tiếp tục theo đuổi chính sách tiền tệ hỗ trợ, song năng lực thực hiện chính sách này đã bị hạn chế đáng kể. Do vậy, cần thiết phải đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ từ chính sách tài khóa, tăng cường giải ngân đầu tư công và cải cách quản lý nhà nước hơn nữa để giảm bớt gánh nặng lên chính sách tiền tệ trong việc thúc đẩy nền kinh tế”, ông Hùng khuyến nghị.

Ở góc độ cơ quan điều hành, trong báo cáo gửi tới Quốc hội mới đây, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, thời gian tới, NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ một cách linh hoạt, kịp thời, đồng bộ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác. Mục tiêu là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát và ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối. NHNN điều hành nghiệp vụ thị trường mở chủ động, linh hoạt để duy trì thanh khoản cho các TCTD, điều chỉnh lãi suất phù hợp với mục tiêu chính sách và khuyến khích các TCTD giảm chi phí, từ đó giảm lãi suất cho vay; Điều hành tỷ giá linh hoạt nhằm ổn định thị trường ngoại tệ, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Hà Thành