Điều gì khiến quan hệ Mỹ-Canada căng thẳng đáng quan ngại?

Hôm 4-3, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp thuế đối với hàng hóa Canada vào Mỹ, Thủ tướng Canada – ông Justin Trudeau đã có một phát ngôn đáng chú ý.

"Cái cớ mà ông ấy đưa ra cho việc áp thuế chất giảm đau gây nghiện fentanyl ngày hôm nay là hoàn toàn sai lầm, hoàn toàn không có căn cứ, hoàn toàn sai sự thật. Điều ông ấy muốn là chứng kiến sự sụp đổ hoàn toàn của nền kinh tế Canada, vì điều đó sẽ giúp việc sáp nhập chúng ta dễ dàng hơn" – ông nói.

Dù sau đó phía Mỹ đã quyết định hoãn áp thuế nói trên thêm 1 tháng, nhưng phát ngôn của ông Trudeau cho thấy ông đã không đơn thuần xem vấn đề thuế quan do Mỹ áp lên Canada là câu chuyện kinh tế, đó còn là vấn đề thể hiện mục tiêu chính trị.

Phát ngôn của ông Trump về việc muốn Canada trở thành "tiểu bang thứ 51" khiến quan hệ hai nước căng thẳng. Ảnh: AFP

Dù đến thời điểm hiện tại, chính sách tăng thuế quan của ông Trump vẫn chưa chính thức có hiệu lực, vấn đề “tiểu bang thứ 51” vẫn chỉ đơn thuần là những phát ngôn của ông Trump nhưng nó đã thực sự tác động lên quan hệ hai nước và cả hành vi tiêu dùng của người Canada.

Quan hệ xuống thấp

Quan điểm của ông Trump về việc muốn Canada trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ xuất hiện từ cuối năm 2024. Đến ngày 7-1, chỉ vài giờ sau khi Thủ tướng Trudeau tuyên bố từ chức, Tổng thống Trump tái khẳng định lời đề nghị đưa Canada thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ.

"Nhiều người dân Canada muốn trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ. Vì vậy, Mỹ không thể tiếp tục chịu đựng những khoản thâm hụt thương mại và trợ cấp khổng lồ mà Canada cần để duy trì hoạt động. Ông Justin Trudeau biết điều này và đã từ chức" – ông Trump nói.

Ngày 2-2, Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục kêu gọi Canada trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ nhằm tránh bị đánh thuế, theo tờ The Independent.

Tuyên bố trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Mỹ Trump tuyên bố rằng Mỹ đã trả hàng tỉ USD để "trợ cấp" cho Canada và lập luận rằng "nếu không có khoản trợ cấp khổng lồ này, Canada sẽ không còn là một quốc gia khả thi nữa".

“Do đó, Canada nên trở thành tiểu bang thứ 51 được chúng ta trân trọng. Thuế suất thấp hơn nhiều, và sự bảo vệ quân sự tốt hơn nhiều cho người dân Canada và không có thuế quan!” – ông Trump nhấn mạnh.

Những tuyên bố này, bên cạnh việc đe dọa áp thuế, đã khiến quan hệ Mỹ-Canada xuống mức thấp đáng báo động.

Trong ngày 3-2, ông Trump và ông Trudeau đã có hai cuộc điện đàm. Nội dung chính trong hai cuộc điện đàm không chỉ là thảo luận để ngăn việc áp thuế đối với hàng xuất khẩu của Canada.

Theo một số nguồn tin, trong các cuộc gọi đó, Tổng thống Trump đã đưa ra một danh sách dài những bất bình mà ông quan tâm mối quan hệ thương mại giữa hai nước, bao gồm ngành sữa được bảo hộ của Canada, khó khăn mà các ngân hàng Mỹ phải đối mặt khi kinh doanh tại Canada và thuế tiêu dùng của Canada. Ông Trump cũng nói với ông Trudeau rằng ông không tin rằng hiệp ước phân định biên giới giữa hai nước là hợp lệ và ông muốn sửa đổi ranh giới này.

Một cột tháp nhỏ đánh dấu biên giới Canada-Mỹ gần tỉnh bang Alberta (Canada). Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Ông Trump cũng đề cập đến việc xem xét lại việc chia sẻ sử dụng hồ và sông giữa hai quốc gia. Trước đó, trong một cuộc họp báo vào ngày 7-1 trước khi nhậm chức, trả lời câu hỏi của phóng viên tờ The New York Times về việc liệu ông có định sử dụng vũ lực để sáp nhập Canada hay không, ông Trump cho biết ông định sử dụng "vũ lực kinh tế".

Thay đổi trong suy nghĩ và hành vi tiêu dùng của người dân Canada

Căng thẳng trong mối quan hệ Mỹ-Canada cũng khiến người dân Canada thay đổi loạt hành vi tiêu dùng.

Theo nghiên cứu gần đây của công ty nghiên cứu thị trường Ipsos, 11% người Canada xếp hạng mối quan hệ giữa nước này với Mỹ là vấn đề hàng đầu mà Canada phải đối mặt và là vấn đề được nhắc đến nhiều thứ ba ở Canada, thậm chí còn đứng trước cả nhà ở và kinh tế.

"Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là vấn đề quan trọng nhất hiện nay trong nền chính trị Canada" – theo ông Will Greaves, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Victoria (Canada).

Cùng với thay đổi trong quan điểm, phong trào "mua hàng Canada" đã lan rộng khắp nước này, khi nhiều người tiêu dùng Canada tẩy chay hàng hóa Mỹ và ưu tiên mua thực phẩm, sản phẩm do Canada sản xuất. Nhiều người dân nước này cũng đã hủy các chuyến đi đến Mỹ.

“Kể từ khi ông Donald Trump bắt đầu đe dọa áp thuế đối với Canada và đưa ra ‘trò đùa’ của ông về việc biến Canada thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ, tôi đã không mua một sản phẩm nào có nguồn gốc từ Mỹ. Tôi không một lá rau diếp hay một miếng trái cây nào. Tôi sẽ không đến thăm Mỹ khi ông Trump vẫn còn tại nhiệm, và hầu hết những người tôi biết đều có quan điểm tương tự” – bà Lynne Allardice, một chủ doanh nghiệp 78 tuổi người Canada, cho biết.

Bà Allardice cũng nói thêm rằng một số người quen của bà đã bán các bất động sản nghỉ dưỡng tại Mỹ.

Một khu vực có dán nhãn "hàng hóa Canada" tại siêu thị ở Toronto (Canada). Ảnh: SHUTTERSTOCK

Theo tờ The Guardian, nhiều người cho biết các siêu thị địa phương của họ đã dán nhãn ghi "sản phẩm của Canada" lên hàng hóa để người dân dễ dàng lựa chọn. Người dân Canada thì sẵn sàng trả nhiều tiền hơn đáng kể để mua hàng hóa không phải từ Mỹ. Chẳng hạn, một số người sẵn sàng bỏ nhiều tiền hơn để mua chanh của Mexico, dù giá chanh này đắt hơn 50% so với chanh có nguồn gốc từ Mỹ.

Trong khi đó, nhiều chủ doanh nghiệp Canada cũng lo lắng về tương lai Mỹ áp thuế cao lên hàng hóa nước này.

Ông Adrian là một chủ doanh nghiệp ở Canada. Ông cho biết: “Thuế quan đã tạo ra sự hỗn loạn, lo lắng và chán nản, mất hy vọng. Doanh số bán hàng của tôi tại Mỹ đã giảm và nếu việc tăng thuế quan [được áp dụng], tôi sẽ phải đóng cửa doanh nghiệp của mình, vì khách hàng Mỹ chiếm một nửa doanh số bán hàng của tôi”.

KHOA ĐIỀM