Điều đặc biệt về 34 tỉnh, thành miền Trung, miền Nam trong diện đề xuất sáp nhập

Theo dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính, dự kiến cả nước có 52 đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh được sáp nhập. Trong số đó, có 34 tỉnh, thành miền Trung và miền Nam.

Trong khi tất cả 19 tỉnh, thành miền Nam đều thuộc diện sáp nhập thì miền Trung có 4 tỉnh, thành không thuộc diện sáp nhập, gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Huế.

Việc sắp xếp ĐVHV, sáp nhập tỉnh đặt mục tiêu cao nhất là phát triển đất nước, mở rộng không gian phát triển cho ĐVHC mới, phát huy vai trò dẫn dắt của các vùng động lực, hành lang kinh tế, cực tăng trưởng.

Trong đó, ưu tiên sắp xếp các ĐVHC miền núi, đồng bằng với các đơn vị hành chính có biển; kết hợp hài hòa, hợp lý các ĐVHC có vị trí liền kề gắn với yêu cầu định hướng phát triển để hỗ trợ lẫn nhau, cùng thúc đẩy phát triển kinh tế của ĐVHC sau sắp xếp và yêu cầu, định hướng phát triển nhanh, bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Về nguyên tắc xác định trung tâm hành chính - chính trị, chủ trương lựa chọn trung tâm hành chính - chính trị mới có vị trí địa lý thuận lợi, hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, nhất là hệ thống giao thông phát triển (sân bay, đường bộ, cảng,…), dễ dàng kết nối với các khu vực trong nội tỉnh, thành phố và các đô thị lớn, trung tâm kinh tế của cả nước hoặc với hệ thống không gian biển.

Trung tâm hành chính - chính trị của ĐVHC mới cần có không gian phát triển trong tương lai; phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội của ĐVHC mới, bảo đảm hài hòa, hợp lý, tránh sự mất cân đối giữa các địa phương khi sáp nhập, bảo đảm giữ vững quốc phòng an ninh.

Dưới đây là tóm lược đặc điểm địa lý, kinh tế xã hội, lịch sử văn hóa và vị thế của các tỉnh, thành miền Trung, miền Nam thuộc diện sáp nhập:

Miền Trung

Trừ 4 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh và Huế, 15 tỉnh, thành còn lại đều nằm trong diện sáp nhập.

Khu vực Bắc Trung Bộ

Hai tỉnh trong diện sáp nhập của khu vực Bắc Trung Bộ là Quảng Bình và Quảng Trị.

Quảng Bình có diện tích 7.998km² và dân số hơn 900 nghìn người. Tỉnh có đường bờ biển dài 116km, với những bãi biển đẹp như Nhật Lệ, là điểm thu hút du khách. Quảng Bình nổi tiếng với hệ thống hang động kỳ vĩ, trong đó có hang Sơn Đoòng, hang động lớn nhất thế giới.

Kinh tế Quảng Bình chủ yếu phát triển nông nghiệp (lúa, khoai, ngô, chăn nuôi), thủy sản và du lịch. Công nghiệp chế biến, khai thác khoáng sản cũng phát triển mạnh. Tỉnh đang đẩy mạnh phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.

Lịch sử Quảng Bình gắn liền với nhiều chiến công trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Các di tích như Thành Cổ Quảng Bình, đền thờ các anh hùng liệt sĩ, là những điểm di tích văn hóa, lịch sử quan trọng.

Quảng Trị có diện tích 4.701km² và dân số hơn 600 nghìn người. Tỉnh có đường bờ biển dài và gần khu vực biên giới Việt - Lào.

Kinh tế Quảng Trị chủ yếu dựa vào nông nghiệp (gạo, cây công nghiệp), công nghiệp chế biến thực phẩm, khai thác khoáng sản và thủy sản. Tỉnh cũng đang phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực du lịch, đặc biệt là du lịch di tích lịch sử chiến tranh.

Quảng Trị là nơi có nhiều di tích lịch sử nổi bật, như Thành cổ Quảng Trị, là nơi chứng kiến nhiều sự kiện trong chiến tranh Việt Nam. Các lễ hội, hoạt động văn hóa cũng là điểm nhấn của tỉnh.

Nam Trung Bộ

Duyên hải Nam Trung Bộ của Việt Nam (gồm Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận) là một khu vực có vị trí chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế, du lịch và giao thương quốc tế.

TP Quy Nhơn, tỉnh Bình Định. Ảnh: Hoàng Hà

Đặc điểm địa lý của khu vực này khá đa dạng, với bờ biển dài, nhiều vịnh, bãi tắm đẹp, có nhiều điểm du lịch thu hút khách du lịch như Nha Trang (Khánh Hòa), Mũi Né (Bình Thuận).

Ngoài biển, khu vực này còn có nhiều dãy núi, đồi và thung lũng, tạo nên một hệ sinh thái phong phú. Các tỉnh ở khu vực này sở hữu nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, như khoáng sản, rừng, thủy sản, và đặc biệt là đất đai màu mỡ thích hợp cho việc trồng các loại cây công nghiệp, cây ăn quả nhiệt đới như nho, thanh long, cà phê, hồ tiêu.

Kinh tế xã hội của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ có sự phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong ngành du lịch. Nha Trang (Khánh Hòa) và Mũi Né (Bình Thuận) là những điểm đến nổi tiếng, thu hút lượng lớn du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, nông nghiệp là ngành kinh tế chủ đạo ở nhiều tỉnh, với các loại cây trồng đặc sản như nho ở Ninh Thuận, thanh long ở Bình Thuận, cà phê và hồ tiêu ở Khánh Hòa.

Thủy sản cũng đóng vai trò quan trọng, với nghề đánh bắt và chế biến thủy sản phát triển mạnh, đặc biệt tại các tỉnh ven biển. Các ngành công nghiệp chế biến nông sản, điện năng, sản xuất vật liệu xây dựng, và chế tạo sản phẩm cũng đang được đẩy mạnh. Mặc dù vậy, khu vực này vẫn phải đối mặt với một số thách thức trong phát triển như biến đổi khí hậu, thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao và kết nối hạ tầng giao thông chưa đồng bộ.

Lịch sử và văn hóa của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ rất đa dạng và phong phú. Đây là vùng đất gắn liền với nền văn hóa Chăm Pa cổ, với các di tích lịch sử nổi tiếng như tháp Bà Ponagar (Khánh Hòa), tháp Poshanư (Bình Thuận), và các di tích văn hóa Chăm ở Ninh Thuận.

Vị thế của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ ngày càng được khẳng định, đặc biệt trong chiến lược phát triển kinh tế biển và du lịch của Việt Nam. Với bờ biển dài, nhiều vịnh và cảng nước sâu, khu vực này có tiềm năng lớn trong phát triển kinh tế biển, thương mại quốc tế, và năng lượng tái tạo.

Khu vực Tây Nguyên

Khu vực Tây Nguyên bao gồm các tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông, Gia Lai, Kon Tum và Lâm Đồng, là một vùng đất có đặc điểm địa lý, văn hóa, kinh tế và xã hội rất phong phú và đa dạng.

Vùng đất này nằm ở trung tâm của đất nước, với diện tích rộng lớn, địa hình chủ yếu là đồi núi, cao nguyên và các thung lũng, tạo nên một cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và phong phú. Đặc biệt, khí hậu Tây Nguyên mang tính chất nhiệt đới gió mùa, nhưng mát mẻ và dễ chịu nhờ độ cao, rất thích hợp cho phát triển nông nghiệp và du lịch sinh thái.

Các tỉnh thuộc khu vực này đều có lợi thế về tài nguyên thiên nhiên phong phú, đất đai màu mỡ, tài nguyên khoáng sản và hệ sinh thái đa dạng, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển các ngành kinh tế như nông nghiệp, công nghiệp chế biến và du lịch.

Kinh tế của các tỉnh Tây Nguyên chủ yếu dựa vào nông nghiệp, đặc biệt là các cây công nghiệp như cà phê, cao su, hồ tiêu, và cây ăn quả. Tây Nguyên là vựa cà phê lớn của Việt Nam, đóng góp một phần lớn vào xuất khẩu cà phê quốc gia. Bên cạnh đó, các tỉnh cũng chú trọng phát triển ngành chăn nuôi gia súc, gia cầm và trồng các cây nông sản khác như sắn, ngô, lúa.

Văn hóa Tây Nguyên có sự pha trộn giữa các dân tộc thiểu số như Ê Đê, M'nông, Gia Rai, Bahnar và các nhóm dân tộc khác. Mỗi dân tộc đều có những đặc trưng văn hóa riêng, với các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán đặc sắc, nổi bật là lễ hội cồng chiêng, đâm trâu, và các hoạt động văn hóa dân gian khác.

Vị thế của Tây Nguyên trong chiến lược phát triển kinh tế của Việt Nam ngày càng được nâng cao. Với vị trí địa lý quan trọng, nằm giữa miền Bắc và miền Nam, Tây Nguyên không chỉ là vùng sản xuất nông sản lớn mà còn là khu vực giàu tiềm năng phát triển du lịch, khai thác khoáng sản và các ngành công nghiệp chế biến.

TP Đà Nẵng. Ảnh: Hoàng Hà

Đà Nẵng là thành phố trực thuộc trung ương, có diện tích 1.284km² và dân số khoảng 1,2 triệu người. Đà Nẵng có cảng biển lớn và vị trí chiến lược nối kết Bắc Trung Bộ với miền Nam.

Kinh tế Đà Nẵng phát triển mạnh về du lịch, công nghiệp (sản xuất, chế biến, điện tử), và dịch vụ. Thành phố có ngành du lịch phát triển mạnh với các khu nghỉ dưỡng, bãi biển đẹp và các công trình hiện đại.
Đà Nẵng còn là trung tâm văn hóa, với các di tích như chùa Linh Ứng, nổi bật trong đời sống văn hóa của miền Trung.

Miền Nam

Tất cả 19 tỉnh, thành miền Nam đều nằm trong diện dự kiến sáp nhập.

Khu vực Đông Nam Bộ

Các tỉnh sáp nhập ở khu vực Đông Nam Bộ gồm có: TPHCM, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Phước, Bình Dương, Đồng Nai, Tây Ninh.

Khu vực Đông Nam Bộ giáp ranh với các vùng Tây Nguyên, đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung, cùng với biên giới Campuchia và biển Đông. Vị trí này tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và phát triển kinh tế.

TPHCM - trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, đóng góp đáng kể vào GDP quốc gia. Các tỉnh trong vùng cũng có nền kinh tế phát triển, đặc biệt trong công nghiệp chế biến, sản xuất và dịch vụ. Mật độ dân số ở khu vực Đông Nam Bộ cao, khoảng 778 người/km², với sự đa dạng dân tộc như Kinh, Hoa, Khơ-me, Chăm, Xtiêng, Cơ-ho, tạo nên sự phong phú về văn hóa.

Đông Nam Bộ từng là nơi diễn ra nhiều sự kiện lịch sử quan trọng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Văn hóa vùng miền thể hiện qua các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán và sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc.

Với cơ sở hạ tầng phát triển, mạng lưới giao thông hiện đại và nguồn nhân lực chất lượng cao, Đông Nam Bộ đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của Việt Nam.

TP Hồ Chí Minh. Ảnh: Hoàng Hà

TPHCM là thành phố lớn nhất Việt Nam, có vị trí chiến lược về giao thông và cảng biển. Thành phố này giáp với các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Tiền Giang và biển Đông. Với vị trí gần biển và giao thông thuận lợi, TPHCM là một trung tâm giao thương quan trọng của cả nước.

TPHCM là trung tâm công nghiệp, thương mại, dịch vụ và tài chính của cả nước. Ngành công nghiệp ở TPHCM phát triển mạnh, đặc biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo, điện tử, dệt may, và chế biến thực phẩm. Đây cũng là trung tâm tài chính với sự hiện diện của nhiều ngân hàng lớn, công ty chứng khoán và các doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Thương mại và dịch vụ phát triển mạnh mẽ với các khu chợ, siêu thị, trung tâm thương mại lớn, và các dịch vụ logistics.

TPHCM có dân số đa dạng với hơn 9,4 triệu người, trong đó có nhiều người nhập cư từ các tỉnh thành khác và nước ngoài. Đây là một thành phố có nhịp sống sôi động, với những khu phố kinh doanh hiện đại và các di tích lịch sử, văn hóa đặc trưng.

Bình Dương là tỉnh có lợi thế về địa lý khi nằm trong khu vực phát triển công nghiệp của miền Nam, giáp ranh với TPHCM và Bình Phước. Đây là nơi có sự kết nối thuận lợi với các tỉnh trong khu vực thông qua hệ thống giao thông đường bộ và đường sắt.

Bình Dương là một trong những tỉnh có nền kinh tế phát triển nhanh nhất Việt Nam. Tỉnh này nổi bật trong việc thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào các khu công nghiệp. Các ngành công nghiệp chủ yếu của Bình Dương bao gồm sản xuất chế biến, điện tử, giày da, dệt may và chế biến thực phẩm.

Các khu công nghiệp lớn ở Bình Dương như VSIP, Đại Đăng, Mỹ Phước… không chỉ thu hút hàng nghìn doanh nghiệp trong và ngoài nước, mà còn là nơi tạo ra việc làm cho hàng triệu lao động.

Tỉnh được coi là một "thành phố công nghiệp" quan trọng, hỗ trợ rất nhiều cho sự phát triển của nền kinh tế quốc gia. Ngoài ra, Bình Dương còn nổi bật với những dự án phát triển đô thị và giáo dục, thu hút đông đảo người dân và lao động từ các nơi khác đến sinh sống và làm việc.

Khu vực đồng bằng sông Cửu Long

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) bao gồm 13 tỉnh, thành phố: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Kiên Giang, Bạc Liêu, Cà Mau và TP Cần Thơ.

TP Cần Thơ. Ảnh: Hoàng Hà

ĐBSCL được hình thành bởi sự bồi đắp của hệ thống sông Mê Kông, với mạng lưới sông, kênh, rạch chằng chịt, tạo nên hệ sinh thái đặc thù và cảnh quan độc đáo.

Vùng có diện tích khoảng 40.577,6km², dân số khoảng 17,7 triệu người (2022), chiếm 12,8% diện tích và 17,9% dân số cả nước. ĐBSCL là vựa lúa lớn nhất, cung cấp hơn 50% sản lượng lúa cả nước và chiếm 93% xuất khẩu gạo. Ngoài ra, thủy sản, đặc biệt là tôm cá, cũng đóng góp lớn vào kinh tế của vùng.

Văn hóa của ĐBSCL phong phú với sự đa dạng dân tộc như Kinh, Hoa, Khmer, Chăm. Các lễ hội truyền thống như lễ hội Ok Om Bok, lễ hội Chol Chnam Thmay thể hiện đậm nét bản sắc văn hóa dân tộc.

ĐBSCL đóng vai trò quan trọng trong an ninh lương thực quốc gia và phát triển kinh tế nông nghiệp. Tuy nhiên, khu vực cũng đối mặt với thách thức như biến đổi khí hậu, sạt lở đất và ô nhiễm môi trường. Việc phát triển bền vững, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống người dân là những mục tiêu hàng đầu.

Nguyễn Thảo