Điều chưa biết về sáng kiến 'giải cứu' những đứa trẻ trong gia đình mafia Italia

Tách biệt hẳn với môi trường tội phạm, các thế hệ trẻ của mafia có thể tránh xa con đường vi phạm pháp luật

Sáng kiến chấn động

Thẩm phán Roberto Di Bella gắn bó với Tòa án thanh thiếu niên Reggio Calabria từ khi tốt nghiệp Đại học Luật năm 1992. Ông chứng kiến những đứa trẻ mới 10 tuổi được bố mẹ giao việc trông chừng, tra cứu biển số trên cơ sở dữ liệu để xem những chiếc xe lạ xuất hiện trong khu vực có phải xe cảnh sát hay không. Đến khi 12 tuổi, chúng nhận nhiệm vụ đếm container ra vào cảng Gioia Tauro. Rồi khi 13 tuổi, chúng đốt những chiếc ô tô nào không chịu nộp tiền bảo kê, và đến khi 15 tuổi thì bị buộc tội giết người…

Thẩm phán Di Bella nhận ra rằng, những đứa trẻ này đã được nuôi dạy để coi thường luật pháp và không sợ nhà tù. “Liệu có phải tất cả những gì chúng ta phải làm với những đứa trẻ này chỉ đơn giản là tống chúng vào tù?” - ông tự hỏi. Sau khi được thăng chức Chánh án vào năm 2011, ông Di Bella đã nảy ra một ý tưởng: Thiết lập một hệ thống quản chế, tách những đứa trẻ khỏi những gia đình Ndrangheta nguy hiểm nhất cho đến khi chúng 18 tuổi. Một nhóm các nhà giáo dục, nhà tâm lý học, nhân viên xã hội, sẽ hỗ trợ chúng trong cuộc sống mới, được học hành hoặc hướng nghiệp. Cha mẹ nào tiếp tục lôi kéo con mình phạm tội sẽ bị tước bỏ quyền làm cha mẹ. Thẩm phán Di Bella gọi chương trình là Liberi di Scegliere (nghĩa là: Tự do lựa chọn).

Tin tức về sáng kiến này đã gây chấn động. Thẩm phán Di Bella bị buộc tội phá hoại gia đình, bắt cóc trẻ con. Những lời chỉ trích không chỉ đến từ cha mẹ của những đứa trẻ bị đưa ra khỏi nhà mà còn từ giới truyền thông. Một số nhà báo cho rằng, việc đưa trẻ em rời xa cha mẹ, bất kể hoàn cảnh nào, là không chấp nhận được vì gia đình là bất khả xâm phạm. Sau những lời đe dọa nghiêm trọng, ông Di Bella đã phải có thêm nhân viên hộ tống có vũ trang. Ngay cả các nhân viên gác cửa văn phòng ông cũng phải luôn mang súng.

Những kỷ niệm đáng nhớ

Câu chuyện đáng nhớ nhất với Thẩm phán Roberto Di Bella liên quan đến một gia đình mafia nổi tiếng ở một thị trấn nhỏ thuộc Calabria. Một sáng tháng 6-2010, cảnh sát đã xông vào biệt thự của gia đình này. Cosimo (14 tuổi) bất lực nhìn cha, mẹ và bà ngoại bị còng tay dẫn đi. Cậu bé sau đó có trách nhiệm thu gom tiền để đóng phí luật sư.

Băng đảng Ndrangheta (mafia ở Calabria) hoạt động dựa trên các nhóm gia đình ở các thị trấn nhỏ dọc theo bờ biển nước Ý. Kể từ khi nắm quyền kiểm soát cảng Gioia Tauro ở bờ biển phía Tây, tổ chức tội phạm này đã trở thành một trong những nhà nhập khẩu cocaine vào châu Âu lớn nhất. Chính quyền Italia đã thực hiện nhiều vụ bắt giữ trên diện rộng trong thập kỷ qua, nhưng cấu trúc gia đình của tổ chức này khó có thể bị phá bỏ. Khi người lớn bị bắt, những thành viên trẻ tuổi cũng sớm dấn thân vào con đường tội phạm.

Đúng theo quy luật đó, cuối năm 2013, hồ sơ vụ án của Cosimo được đưa lên bàn của Thẩm phán Roberto Di Bella. Ông nhìn vào hồ sơ của đối tượng đầy những cáo buộc như đòi tiền bảo kê, dùng súng đi cướp, đe dọa trẻ em… và thấy một cảm giác vô vọng quen thuộc. Lịch sử gia đình đè nặng lên chàng trai trẻ này - ông Di Bella nghĩ. Khi Cosimo bị kết án 4 năm vì tội tống tiền, thiếu niên này không hề bộc lộ cảm xúc.

Thời điểm Cosimo bị bắt, cô em gái tên là Maria bị bỏ lại một mình. Chánh án Di Bella cho rằng, tốt nhất cô bé này nên được đưa đi khỏi nhà. Đúng lúc ấy, Anna (mẹ của Cosimo và Maria, đang thụ án trong tù) đề nghị được gặp Chánh án Di Bella. Nữ phạm nhân nói rằng rất biết ơn vì con gái mình được hưởng cuộc sống gia đình trong một nhà nuôi dưỡng. Buổi gặp hôm ấy Anna thú nhận cảm thấy mệt mỏi với cuộc sống của giới xã hội đen. Anna xuất thân từ một gia đình lao động bình thường nhưng đã được con trai ông trùm để mắt đến và bí mật đính hôn. Khi Anna kể với cha mình, ông ngồi phịch xuống ghế không nói một lời. Ông không thể làm gì để ngăn chặn điều đó. Nhiều người đã bị sát hại vì từ chối lời cầu hôn từ gia tộc Ndrangheta. Và 10 năm tiếp theo, Anna tận tâm phục vụ cho một gia đình mafia đang bị thất thế. Chồng bỏ trốn, cô phải quản lý mọi việc từ cung cấp lương thực, thông tin tình báo cho chồng, chuyển tin nhắn tới người của ông ta, cho tới đưa tiền cho bất cứ ai cần thanh toán. Chính vì vai trò này mà Anna đã bị bắt. “Tôi không thể giúp con mình được. Làm ơn đưa chúng đi khỏi Calabria thật xa” - người mẹ này năn nỉ Thẩm phán Di Bella với hy vọng về tương lai tốt đẹp cho các con và có thể cho cả chính bà.

Theo đề nghị của người mẹ này, Thẩm phán Di Bella sau đó đã nộp đơn xin cho Cosimo được ra tù sớm để tham gia chương trình Tự do lựa chọn. Anna rất vui khi được đoàn tụ với các con của mình ở một nơi cách xa Calabria. Trong khi đó chồng cô đang thụ án chung thân và Cosimo vẫn đến thăm bố trong tù.

Khi tin tức về hệ thống quản chế của Thẩm phán Di Bella lan rộng, đáng ngạc nhiên là phụ nữ từ các gia đình Ndrangheta, thậm chí là vợ của những ông chủ quyền lực cũng tìm đến tòa án. Họ nói với ông: “Thẩm phán, hãy đưa con trai tôi rời khỏi Calabria” hoặc “Thẩm phán, nếu tôi nói điều này ở nhà, tôi có thể bị giết. Nhưng tôi không thể ngủ được vì lúc nào cũng quá sợ hãi, chỉ lo có cuộc điện thoại báo con trai tôi đang ở tù hoặc đã bị bắn chết. Hãy giúp tôi, hãy đưa nó ra khỏi đây”.

Chánh án Roberto Di Bella, người khởi xướng kế hoạch “giải cứu” trẻ em trong các gia đình mafia

Kiên định con đường chống mafia

Đối với một số thanh thiếu niên ở Calabria, việc tham gia chương trình của Thẩm phán Di Bella còn khó khăn hơn cả ngồi tù. Đây là những đứa trẻ đã quen với cuộc sống như hoàng tử, công chúa, đột nhiên phải xa nhà, sống chung với nhiều người lạ. Bà Maria Baronello - nhân viên kiêm giảng viên xã hội học ở Messina, Sicily, người đã làm việc trong chương trình quản chế với Thẩm phán Di Bella ngay từ những ngày đầu, cho biết: “Ở nhà, chúng được tặng tiền hoặc quà khi mới 12 - 13 tuổi. Là những người thừa kế của gia tộc tiếng tăm, chúng trở nên hung bạo, phóng túng, say mê quyền lực”.

Các đối tượng trong chương trình quản chế khi bước sang tuổi 18 đều được tự do. Nhà nước Italia không còn kiểm soát được cuộc sống của những người đó nữa. Một số học trò của Thẩm phán Di Bella đã tiếp tục học lên cao hơn, nhưng cũng có những thất bại đáng chú ý. Một chàng trai trẻ đến từ gia đình Ndrangheta quyền lực qua tuổi 18 và đến thăm cha mình trong tù. “Giờ chơi đã kết thúc, gia đình cần con” - người cha nói. Chàng trai trẻ đã được sự chấp thuận từ hệ thống quản chế và nguồn tài trợ của nhà nước để bắt đầu kinh doanh làm vườn tại nhà mình ở Calabria. Nhưng 2 năm sau, anh ta bị bắt cùng nửa tấn cocaine chôn dưới những luống rau.

Chương trình Tự do lựa chọn hiện đã được triển khai trên một khu vực rộng hơn, bao gồm Naples, Catania, Palermo ở Sicily. Nhưng số ca mà Thẩm phán Di Bella đã xoay chuyển thành công vẫn còn ít. Tuy nhiên, việc các thành viên trong gia đình mafia quay lưng lại với tội phạm sẽ có giá trị tuyên truyền vô cùng to lớn. Hãy tưởng tượng, một cậu con trai trong gia tộc mafia bước sang tuổi trưởng thành tuyên bố không quan tâm đến tiền bạc hay quyền lực xã hội đen, hoặc nếu gia đình không có tương lai thì việc chấp nhận ngồi tù có ích gì? Điều đó sẽ gây tổn hại sâu sắc thế nào cho mafia!

Thẩm phán Di Bella năm nay 60 tuổi. Ông đã rời Reggio Calabria đến Catania 3 năm trước và đang mở rộng dự án của mình ra phía Nam Italia. Và ông vẫn kiên định con đường đấu tranh chống mafia, bắt đầu từ từng gia tộc có tiếng.

Theo Guardian