Diễn biến lãi suất hiện đang ra sao?

Theo giới phân tích, diễn biến lãi suất khó có cú giật mạnh dù thanh khoản vẫn còn căng thẳng. Tuy nhiên, lãi suất liên ngân hàng tăng cao đẩy chi phí vốn của ngân hàng thương mại tăng theo.

Ngân hàng buộc phải nâng lãi suất huy động

Để huy động thêm vốn, ngân hàng buộc phải nâng lãi suất huy động ở thị trường dân cư, đặc biệt là các kỳ hạn dài không bị khống chế trần lãi suất.

Theo ông Phan Lê Thành Long, Chủ tịch AFA Group, hiện Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhận thấy tình trạng các ngân hàng thương mại đang chạy đua tăng trưởng tín dụng, dẫn đến lãi suất liên ngân hàng tăng cao. Điều này có thể kéo theo sự tăng lãi suất huy động và lãi suất chung trên thị trường.

Do đó, NHNN thực hiện việc hoán đổi ngoại tệ (swap) là một giải pháp linh hoạt để cung cấp thanh khoản ngắn hạn, hỗ trợ các ngân hàng mà vẫn đảm bảo ổn định mặt bằng lãi suất trên toàn thị trường, tránh việc các ngân hàng phải đi vay lẫn nhau với lãi suất quá cao.

"Các động thái gần đây của NHNN chỉ là giải pháp xử lý thanh khoản ngắn hạn, không phải sự đảo chiều của chính sách tiền tệ. Sự xác nhận chính thức cho việc chính sách tiền tệ đảo chiều (thắt chặt) chỉ xảy ra khi NHNN nâng lãi suất điều hành.

Chỉ số duy nhất quyết định việc đảo chiều chính sách từ nới lỏng sang thắt chặt là lạm phát (CPI). Nếu lạm phát không vượt mức 4,5% đến 5% (mục tiêu năm nay và năm sau) trong 6 tháng tới, thì chắc chắn không có chuyện đảo chiều chính sách điều hành.

Hiện tại, chúng ta đang chấp nhận một mặt bằng lãi suất thị trường cao hơn do nhu cầu thanh khoản ngắn hạn, nhưng chính sách tiền tệ chưa thay đổi. Sự thay đổi lớn chỉ đến khi lạm phát vượt ngưỡng mục tiêu" - ông Long cho biết.

Công ty chứng khoán SSI nhận định, CPI tháng 11 tăng 0,45% so với tháng trước, chủ yếu do giá lương thực, thực phẩm và nhiên liệu tăng.

Tuy nhiên, lạm phát bình quân từ đầu năm vẫn trong tầm kiểm soát với lạm phát tổng thể ở mức 3,29%, lạm phát cơ bản ở mức 3,21%. Diễn biến này cho thấy rủi ro lạm phát hiện ở mức có thể kiểm soát, qua đó duy trì dư địa cho chính sách vĩ mô linh hoạt.

Trong tháng 11 và đầu tháng 12, mối lo ngại về lãi suất quay trở lại tâm điểm khi lãi suất qua đêm trên thị trường liên ngân hàng tăng vọt lên trên 7% và duy trì xu hướng đi lên, cho thấy áp lực thanh khoản gia tăng. Diễn biến này không xuất phát từ chủ trương thắt chặt có chủ ý của NHNN, mà chủ yếu đến từ các yếu tố kỹ thuật và thời điểm.

Ngân hàng gồng gánh hỗ trợ nền kinh tế

Nhìn chung, các động thái tăng lãi suất OMO và triển khai swap phản ánh cách tiếp cận chủ động trong quản lý thanh khoản, nhằm làm mượt các biến động ngắn hạn của thị trường tiền tệ.

Ở Việt Nam, chính sách tiền tệ không đơn thuần là tăng hay giảm lãi suất, mà là sự điều phối tổng thể giữa ổn định tỉ giá, điều kiện thanh khoản và động lực tín dụng.

Những biện pháp gần đây của NHNN phù hợp hoàn toàn với khuôn khổ điều hành này, nhấn mạnh ổn định vận hành thị trường thay vì hàm ý đảo chiều chính sách.

Ông Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Dữ liệu kinh tế tài chính WiGroup nhận định, độ trễ để lãi suất huy động tác động vào chi phí vốn (CoF) của toàn hệ thống ngân hàng là khoảng 1-2 quý. Điều này có nghĩa là chi phí vốn sẽ chưa tác động mạnh vào quý IV-2025, nhưng sẽ bắt đầu tăng rõ rệt từ quý I-2026 khi các khoản huy động cũ đáo hạn và được tái huy động với chi phí mới.

Hệ thống ngân hàng đã trải qua giai đoạn 2 năm gồng mình hỗ trợ nền kinh tế, với chi phí vốn tăng trong khi lợi suất đầu ra lại giảm. Điều này đã làm biên lãi ròng (NIM) bị thu hẹp về mức tiệm cận thấp nhất lịch sử khoảng 0,7%-0,8%.

Nếu chi phí vốn tiếp tục tăng do lãi suất huy động duy trì xu hướng đi lên, các ngân hàng sẽ buộc phải xem xét tăng lãi suất cho vay để bảo toàn NIM ở mức hoạt động khả thi.

PHƯƠNG MINH