Điện ảnh Việt 2024: Những gam màu sáng - tối và kỳ vọng bứt phá
Năm 2024 khép lại với bức tranh tổng thể nhiều màu sắc của điện ảnh Việt Nam. Đây là năm chứng kiến hàng loạt tác phẩm 'bùng nổ' phòng vé, đánh dấu sự khởi sắc của phim nội địa. Tuy nhiên, bên cạnh những kỷ lục doanh thu ấn tượng, vẫn còn đó không ít trăn trở về chất lượng nội dung, cách đầu tư và hướng đi dài hạn của ngành điện ảnh nước nhà.
Kỷ lục phòng vé và những “cú ngã” đáng tiếc
Theo thống kê của Box Office Vietnam, doanh thu phim Việt chiếm lĩnh thị trường với con số hơn 4.418 tỷ đồng trong 11 tháng đầu năm. Nổi bật nhất là hai “ông lớn” Trấn Thành và Lý Hải, lần lượt với “Mai” (551 tỷ đồng) và “Lật mặt 7: Một điều ước” (482 tỷ đồng). Hai tác phẩm này đóng góp hơn 1.000 tỷ đồng – hơn một nửa tổng doanh thu của toàn ngành phim nội địa. Đây là tín hiệu tích cực, khẳng định sức hút của dòng phim gia đình và hành động khi được đầu tư kỹ lưỡng, chạm đến cảm xúc khán giả.
Dòng phim kinh dị Việt cũng ghi dấu ấn đậm nét trong năm qua. “Ma Da”, sau hai tháng công chiếu, đã xô đổ kỷ lục của “Quỷ Cẩu” với hơn 127 tỷ đồng doanh thu. Tác phẩm này mở ra triển vọng sáng sủa cho dòng phim kinh dị thuần Việt vốn đang khẳng định vị thế. Những cái tên khác như “Làm giàu với ma” (128 tỷ đồng) hay “Cám” (96 tỷ đồng) cũng tạo nên bầu không khí sôi động tại các rạp chiếu.
Tuy nhiên, thành công doanh thu chỉ dừng lại ở một số phim nổi bật. Hơn 20 bộ phim còn lại chật vật chia nhau phần nhỏ thị phần phòng vé. Đây cũng là năm đánh dấu sự “ngã ngựa” của nhiều tác phẩm bị đánh giá là thiếu sáng tạo, dễ dãi hoặc quá mạo hiểm trong cách làm phim.
Không ít bộ phim nội địa đã phải sớm rời rạp chỉ sau ít ngày công chiếu do doanh thu thấp kỷ lục, thậm chí lỗ nặng. Điển hình là “Biệt đội hot girl”, phát hành vào tháng 11 nhưng chỉ thu về 70 triệu đồng sau hai tuần, “Đóa hoa mong manh” (đạo diễn Mai Thu Huyền) đạt doanh thu 430 triệu đồng sau 3 tuần… Ngay cả “Móng vuốt”- tác phẩm của đạo diễn Lê Thanh Sơn, người vốn được mệnh danh là “đạo diễn trăm tỷ” cũng chịu chung số phận khi rời rạp sau 3 tuần cùng doanh thu 3,8 tỷ đồng…
Đáng chú ý, “Cu li không bao giờ khóc” từng được vinh danh tại Liên hoan phim Berlin lần thứ 74, mang về giải thưởng Phim dài đầu tay xuất sắc, nhưng khi ra mắt tại quê nhà, bộ phim này chỉ thu được 627 triệu đồng sau 15 ngày công chiếu.
Nhìn từ thực tế có thể thấy, điện ảnh Việt năm 2024 phản ánh một sự “mất cân đối” tương đối khi khoảng cách giữa phim có doanh thu cao và doanh thu thấp ngày một lớn. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy sự chênh lệch lớn giữa cách đánh giá phim nghệ thuật và thị hiếu phòng vé. Điều này đặt ra câu hỏi lớn về cách đầu tư cho phim nội địa: Đầu tư bao nhiêu là đủ? Đầu tư như thế nào để đạt hiệu quả? Nhiều ý kiến cho rằng, việc liên tục tung ra các dự án thiếu giá trị, không đủ sức cuốn hút là sự lãng phí lớn và làm tổn thương niềm tin của khán giả vào phim Việt.
Phim truyền hình Việt Nam: Bước tiến dài hơi
Không chỉ phim chiếu rạp, năm 2024 có thể xem là năm khởi sắc của phim truyền hình Việt Nam. Hàng loạt bộ phim ấn tượng như “Độc đạo” hay “Không thời gian” đã chinh phục khán giả nhờ cốt truyện hấp dẫn, góc nhìn mới mẻ và sự đầu tư kỹ lưỡng về bối cảnh, âm thanh, hình ảnh.
“Độc đạo”, bộ phim gây sốt trên sóng truyền hình và mạng xã hội thời gian qua đã khép lại với nhiều cảm xúc. Hiếm có một bộ phim nào liên tục mang đến cho người xem hết bất ngờ này đến bất ngờ khác trong mỗi tập phim. Khai thác đề tài không mới nhưng ê kíp làm phim đã có một cốt truyện khá thú vị, góp phần mang đến thành công trong việc khắc họa tính cách nhân vật.
Trong khi đó, “Không thời gian”, dự án hợp tác giữa Đài Truyền hình Việt Nam và Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam, kể câu chuyện về người lính thời bình với lòng quả cảm và trách nhiệm cao cả. Bộ phim dài 60 tập đã mang đến cảm xúc mạnh mẽ cho khán giả, đồng thời tái hiện chân thực hình ảnh lịch sử trên đường Trường Sơn và cuộc sống đời thường của người lính.
Ngoài ra, phim “Vui lên nào anh em ơi” và “Sao Kim bắn tim Sao Hỏa” cũng tạo được dấu ấn nhờ khai thác những câu chuyện gần gũi với cuộc sống hiện đại, mang lại phút giây thư giãn nhẹ nhàng cho khán giả. Những thành công này cho thấy phim truyền hình Việt Nam đang dần tiếp cận gần hơn với cách làm phim điện ảnh hiện đại, góp phần nâng tầm trải nghiệm của người xem.
Tín hiệu vui và kỳ vọng bứt phá
Năm 2024 cũng là năm nhiều hoạt động tọa đàm, hội thảo về điện ảnh… do Cục Điện ảnh, Hội Điện ảnh Việt Nam tổ chức, góp phần nâng cao vị thế ngành công nghiệp sáng tạo trong nền kinh tế Việt Nam. Xu hướng kết hợp du lịch - điện ảnh tiếp tục phát triển, với những cảnh quay đẹp góp phần quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.
Vào tháng 11/2024, Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII có sự góp mặt của 51 nền điện ảnh thế giới, với 117 bộ phim tham dự được công chiếu; rồi các Liên hoan Phim châu Á Đà Nẵng (DANAFF) và Liên hoan Phim Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh (HIFF) tiếp tục khẳng định uy tín và là biểu tượng cho tinh thần sáng tạo, hội nhập của điện ảnh Việt Nam.
Điểm nhấn trong các hoạt động này chính là sự kiện xúc tiến điện ảnh Việt Nam tại Hoa Kỳ do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp tổ chức vào cuối tháng 9/2024. Với chủ đề “Việt Nam - Điểm đến mới của Điện ảnh thế giới”, hội thảo diễn ra tại Tổ hợp Nhà hát DGA, thành phố Los Angeles, gây ấn tượng với hơn 500 khách mời là các nhà sản xuất, giám đốc các hãng phim, đạo diễn, giám đốc bối cảnh phim, diễn viên Hollywood….
Bên cạnh các hoạt động xúc tiến quảng bá cho phim Việt và những hoạt động khác trong suốt năm 2024 với nhiều tín hiệu đáng mừng, các chuyên gia nhận định, để phát triển bền vững, điện ảnh Việt cần đầu tư hơn nữa vào chất lượng nội dung, câu chuyện có chiều sâu và yếu tố bản sắc văn hóa. Theo TS. Ngô Phương Lan - Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam, cần có những bước chuẩn bị dài hơi cho việc đào tạo nhân lực trẻ, tìm kiếm và bồi dưỡng tài năng, tạo ra các bộ phim vừa có giá trị nghệ thuật vừa thu hút khán giả đại chúng.
Đạo diễn Nguyễn Quang Dũng cũng nhấn mạnh, điện ảnh Việt cần được tự do sáng tạo, đồng thời phải giữ được sự chân thật và độc đáo trong nội dung. Ông cho rằng, chỉ khi các nhà làm phim khẳng định tên tuổi bằng các tác phẩm chất lượng, họ mới có thể xây dựng vị thế vững chắc trong lòng công chúng.
Khép lại với những kỷ lục doanh thu ấn tượng, những bước tiến dài hơi của phim truyền hình, nhưng 2024 cũng là năm của không ít bài học xương máu điện ảnh Việt Nam. Bước sang năm 2025, ngành công nghiệp này đang đứng trước cơ hội bứt phá nếu tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về nội dung, cách làm phim và chiến lược quảng bá. Sự vào cuộc mạnh mẽ và quyết tâm của các nhà hoạch định chính sách, cơ quan quản lý nhà nhằm “xé” bỏ những rào cản, tạo điều kiện cho không chỉ doanh nghiệp Nhà nước mà doanh nghiệp tư nhân mạnh dạn đổi mới, hướng tới đưa điện ảnh bứt phá, trở thành một mắt xích quan trọng trong ngành công nghiệp văn hóa đang vươn mình. Như chính Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong khẳng định: “Những cải thiện về chính sách không chỉ thu hút đầu tư mà còn tạo động lực lớn cho ngành công nghiệp điện ảnh trong nước phát triển”.