'Điểm tới hạn thảm khốc' đầu tiên

Các rạn san hô đã trải qua đợt tẩy trắng toàn cầu thứ tư. (Nguồn: Getty Images)

Theo báo cáo, các rạn san hô nước ấm đang suy thoái trên diện rộng và có nguy cơ gần như biến mất, chỉ còn tồn tại rải rác và không còn giữ vai trò đáng kể trong hệ sinh thái, trừ khi nhiệt độ toàn cầu được kéo giảm xuống mức chỉ còn tăng khoảng 1,2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, càng sớm càng tốt.

Các nhà khoa học xác định, “điểm tới hạn” là thời điểm mà một hệ sinh thái lớn bước vào giai đoạn suy thoái nghiêm trọng, không thể đảo ngược. Hiện nhiệt độ toàn cầu đã tăng khoảng 1,4°C so với thời kỳ tiền công nghiệp và ngưỡng 1,5°C được dự báo sẽ bị vượt qua trong vòng năm năm tới nếu không có biện pháp cắt giảm khí thải mạnh mẽ.

Giáo sư Tim Lenton, Giám đốc Viện Hệ thống toàn cầu thuộc Đại học Exeter cho biết: “Chúng ta không còn có thể nói về điểm tới hạn như một rủi ro trong tương lai nữa. Đợt đầu tiên của sự suy thoái diện rộng của các rạn san hô nước ấm đã bắt đầu”. Ông nhấn mạnh, sự suy giảm này đe dọa sinh kế của hàng trăm triệu người phụ thuộc vào nguồn lợi từ san hô.

Từ tháng 1/2023 đến nay, các rạn san hô đã trải qua đợt tẩy trắng toàn cầu thứ tư và nghiêm trọng nhất từng được ghi nhận, với hơn 80% rạn san hô tại hơn 80 quốc gia bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ đại dương cực đoan. Ở vùng Caribe, hiện tượng nắng nóng, dịch bệnh và suy giảm đa dạng sinh học đã đẩy nhiều rạn san hô “đến bờ vực sụp đổ”.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng vẫn còn cơ hội phục hồi. Giáo sư Peter Mumby (Đại học Queensland, Australia) nhận định, dù các rạn san hô đang suy giảm, nhưng có bằng chứng cho thấy một số loài có thể thích nghi và tồn tại ngay cả khi nhiệt độ toàn cầu tăng tới 2°C. Ông nhấn mạnh, cần hành động mạnh mẽ hơn về biến đổi khí hậu và quản lý địa phương, song cảnh báo không nên tạo tâm lý “từ bỏ” các rạn san hô.

Đồng tác giả của báo cáo, TS. Mike Barrett, cố vấn khoa học trưởng tại Quỹ quốc tế Bảo vệ thiên nhiên Anh (WWF-UK) cho rằng, việc bảo tồn các rạn san hô “cấp thiết hơn bao giờ hết”. Ông đề nghị tập trung bảo vệ những khu vực được xem là “nơi trú ẩn” ít chịu tác động khí hậu hơn, để duy trì “hạt giống phục hồi” cho tương lai khi khí hậu ổn định trở lại.

Bên cạnh các rạn san hô, báo cáo cảnh báo nhiều hệ thống lớn khác như rừng Amazon, các dòng hải lưu và dải băng Greenland đang tiến gần đến điểm tới hạn.

“Trái đất đang bước vào vùng nguy hiểm hơn với nguy cơ gia tăng các điểm tới hạn tiếp theo”, Giáo sư Lenton bày tỏ hy vọng rằng những “điểm đột phá tích cực” như mở rộng sử dụng xe điện và giảm nhanh khí thải nhà kính có thể giúp đảo ngược xu hướng này.

(theo The Guardian)

Minh Quang