Điểm nóng xung đột ngày 11-3: Châu Âu sực tỉnh sau 'giấc ngủ dài 80 năm'

Hôm 5-3, Thủ tướng Anh Keir Starmer có bài phát biểu tri ân tới 6 người lính đã tử trận tại Afghanistan cách đây 13 năm.

Thông điệp tới cả Mỹ

Ông Starmer nhấn mạnh trong suốt xung đột tại Afghanistan và Iraq, 642 cá nhân đã thiệt mạng "khi chiến đấu vì nước Anh cùng với các đồng minh của chúng ta", trong khi nhiều người khác bị thương.

Theo Guardian, Thủ tướng Starmer đang muốn gửi thông điệp tới cả Mỹ. Một ngày trước đó, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance tỏ ra thiếu tôn trọng quân đội Anh, khi nói rằng việc Mỹ có lợi ích kinh tế tại Ukraine đem lại "đảm bảo an ninh vững chắc hơn so với triển khai 20.000 binh sĩ từ một quốc gia nào đó không có kinh nghiệm chiến đấu trong 30-40 năm qua".

Các ông Volodymyr Zelenskyy, Keir Starmer và Emmanuel Macron trong cuộc gặp tại London hôm 2-3. Ảnh: WPA

Chưa đầy một tuần sau khi ông Starmer nói lời thân thiện với Tổng thống Donald Trump tại Nhà Trắng, Anh và châu Âu đang thay đổi cách phản ứng với chính quyền Mỹ.

Đầu tiên, họ cần tìm cách "đáp trả" Nhà Trắng theo cách không làm căng thẳng leo thang thêm nữa. Thứ hai, về lâu dài, họ cần xây dựng kế hoạch cho một thế giới nơi Mỹ không còn là nền tảng cho an ninh phương Tây như trong 80 năm qua.

"Rõ ràng ông Donald Trump không dọa, ông ấy thực sự muốn nói như vậy" - một nhà ngoại giao châu Âu nhận xét.

Châu Âu "sực tỉnh"

Dấu hiệu cho thấy châu Âu đang trải qua thay đổi mang tính lịch sử đến từ mọi ngóc ngách trên khắp lục địa, từ tuyên bố mạnh mẽ của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, ý tưởng tham vọng về phòng thủ tập thể từ Ủy ban châu Âu, hay thông báo tất cả đàn ông phải tham gia huấn luyện quân sự của Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk.

Tại Đức, sau nhiều tháng bảo vệ quy tắc "hãm nợ" nghiêm ngặt, ứng viên chức thủ tướng Friedrich Merz đã đạt được thỏa thuận với các đối tác liên minh để huy động hàng trăm tỉ euro cho quốc phòng và cơ sở hạ tầng.

Những quy định chặt chẽ về nợ từng là nền tảng cho toàn bộ cấu trúc kinh tế hậu chiến của Đức. Nhưng giờ đây, nhu cầu thực tế khiến Berlin buộc phải thay đổi.

Trong khi đó, ông Macron - người đưa ra lập luận về "quyền tự chủ chiến lược" của châu Âu kể từ khi nhậm chức vào năm 2017 - cảm thấy như cuối cùng, ông đã đúng. "Mong muốn của chúng tôi là trở thành cường quốc hòa bình và cân bằng, tự trang bị vũ khí tránh giao tranh trong tương lai" - ông nhấn mạnh.

"Châu Âu đang tiến lên" - bà Valérie Hayer, một trong những đồng minh của ông Macron tại Nghị viện châu Âu, người đứng đầu nhóm Renew, nói - "Các nước EU phải duy trì tốc độ mới và thực hiện các cam kết đã đưa ra, liên quan tới chi tiêu quốc phòng và răn đe hạt nhân chung".

Báo chí Đức thừa nhận tầm quan trọng to lớn của thời điểm hiện tại với một quốc gia lâu nay né tránh tham gia quân sự trực tiếp hậu Thế chiến II.

"Tại bước ngoặt lịch sử này, Đức không thể tiếp tục lẩn tránh" - tờ Der Spiegel viết - "Đức phải làm gương, xây dựng Bundeswehr thành quân đội hùng mạnh, đầu tư vào trang thiết bị và nhân lực. Chỉ khi đó, các quốc gia khác mới noi theo. Chỉ khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin mới thực sự coi trọng châu Âu".

Phương Linh