Điểm danh 84 thành phố thuộc tỉnh trước khi bỏ cấp huyện

Đề án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng chính quyền địa phương 2 cấp vừa được Bộ Chính trị cho ý kiến và đang lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, dự kiến tổ chức mô hình chính quyền địa phương tới đây sẽ gồm 2 cấp: cấp tỉnh và cấp cơ sở, không tổ chức cấp huyện.

Theo luật Tổ chức chính quyền địa phương sửa đổi năm 2025, đơn vị hành chính cấp huyện gồm huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.

Sau 2 đợt sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp huyện gần đây (2019-2021 và 2023-2025), hiện nay cả nước có 696 đơn vị hành chính cấp huyện. Trong số này, có 2 thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Thủ Đức - TPHCM, Thủy Nguyên - TP Hải Phòng), 84 thành phố thuộc tỉnh, 53 thị xã, 49 quận và 508 huyện.

Như vậy, định hướng không tổ chức cấp huyện cũng có nghĩa là 696 đơn vị hành chính cấp huyện, trong đó có cả 84 thành phố thuộc tỉnh, sẽ được tổ chức lại, không còn mô hình như hiện nay.

Trong 696 đơn vị hành chính cấp huyện có 84 thành phố trực thuộc tỉnh. Ảnh: Hoàng Hà

Hiện nay, 84 thành phố trực thuộc tỉnh được đánh giá là những đô thị lớn về kinh tế, văn hóa và kết nối giao thông của tỉnh. Hầu hết các thành phố này là những trung tâm hành chính, nơi đặt trụ sở các cơ quan nhà nước của tỉnh đó. Một số thành phố thuộc tỉnh được chỉ định làm trung tâm kinh tế và văn hóa của cả một vùng.

Một số thành phố thuộc tỉnh có mức độ đô thị hóa cao, chỉ có phường mà không có xã trực thuộc như: Bắc Ninh, Dĩ An, Đông Hà, Sóc Trăng, Thủ Dầu Một, Từ Sơn, Vĩnh Long…

Trong số 57 tỉnh thì 2 địa phương có 5 thành phố trực thuộc (nhiều thành phố trực thuộc nhất) gồm: Quảng Ninh (Hạ Long, Móng Cái, Uông Bí, Cẩm Phả, Đông Triều) và Bình Dương (Thủ Dầu Một, Dĩ An, Thuận An, Tân Uyên, Bến Cát).

Trong số 84 thành phố trực thuộc tỉnh, có một số mới thành lập như Phú Mỹ (2025), Hoa Lư (2025), Đông Triều (2024), Bến Cát (2024)... Ngoài ra, thành phố Thủy Nguyên (trực thuộc thành phố cấp trung ương Hải Phòng) được thành lập ngày 1/1/2025.

Ngược lại, có nhiều thành phố lâu đời, có bề dày văn hóa, lịch sử, ví dụ như Đà Lạt được thành lập từ thế kỷ thứ 19 (1893).

Đà Lạt là thành phố trực thuộc tỉnh Lâm Đồng, được thành lập đầu tiên của Việt Nam. Đà Lạt ban đầu được người Pháp xây dựng như một khu nghỉ mát cho giới thượng lưu và quan chức thời bấy giờ, nhờ vào khí hậu mát mẻ và cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp.

Vào thời điểm đó, Đà Lạt là một trong những khu nghỉ dưỡng nổi tiếng và nhanh chóng trở thành một trung tâm du lịch và giáo dục của Đông Dương.

Ngày nay, Đà Lạt là đô thị loại I trực thuộc tỉnh, giữ vai trò là trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của tỉnh Lâm Đồng và vùng Tây Nguyên. Đà Lạt cũng trở thành trung tâm hành chính của Lâm Đồng khi tỉnh này được thành lập vào năm 1919.

Sau Đà Lạt là một số thành phố khác được thành lập vào thế kỷ 20 như: Nam Định (1921), Huế (1929) vừa lên TP trực thuộc Trung ương từ đầu năm nay, Việt Trì (1962), Vinh (1963), Mỹ Tho (1967), Nha Trang (1977), Quy Nhơn (1986)…

Hầu hết các thành phố trực thuộc các tỉnh còn lại được thành lập vào giai đoạn 2000-2020.

Danh sách 84 thành phố trực thuộc tỉnh:

Nguyễn Thảo