Điểm chung khó hiểu sau các vụ tấn công bằng ô tô ở Đức

Hiện trường vụ đâm xe chết người tại trung tâm thành phố Mannheim, Đức hôm 3-3

Hôm 3-3, tại trung tâm thành phố Mannheim, Đức xảy ra vụ đâm xe chết người ở quảng trường đang tổ chức lễ hội Carnival. Nghi phạm, một công dân Đức 40 tuổi đến từ tiểu bang Rhineland-Palatinate lân cận, đã bị bắt giữ ngay khi hắn cố gắng chạy trốn khỏi hiện trường.

Người đàn ông đã tự tử bằng cách tự bắn vào miệng mình, nhưng đã được đưa đến bệnh viện để điều trị và ngày 4-3 đã được chuyển đến đồn cảnh sát. Nghi phạm đang bị điều tra về 2 tội danh giết người và 5 tội danh cố ý giết người.

Nhưng vụ tấn công dường như không xuất phát từ các yếu tố chính trị hoặc tôn giáo và chính quyền đang điều tra sức khỏe tâm thần của nghi phạm như một yếu tố có thể xảy ra. Điều này làm gây ra lo ngại về các cuộc tấn công khủng bố tiềm tàng có thể xảy ra trong thời gian diễn ra lễ hội trước lễ Phục sinh của Đức.

Mặt khác, việc đối tượng lựa chọn phương tiện lưu thông làm vũ khí gây chết người ở Mannheim hay các vụ tấn công gây tử vong ở Munich và Magdeburg những tuần gần đây vẫn để ngỏ câu hỏi: Tại sao lại là ô tô?

Ô tô rất hữu ích, nhưng kích thước, tốc độ và khả năng cơ động của chúng cũng có khả năng gây tử vong. Mặc dù không phổ biến như một loại vũ khí, nhưng trong những năm gần đây, chúng thường được sử dụng để gây thương tích.

Vào đầu những năm 2010, phương tiện ô tô trở nên nổi bật như một vũ khí khủng bố trong một loạt vụ việc ở Israel trong bối cảnh xung đột với các nhóm chiến binh địa phương. Ở châu Âu, những vụ việc đáng nhớ nhất có thể kể đến cuộc tấn công bằng xe tải ở Nice khiến 86 người thiệt mạng hay trên cầu Westminster ở London, Barcelona và Berlin.

Ít nhất 2 người thiệt mạng khi xe đâm vào đám đông ở Mannheim

Nhiều vụ tấn công trong số này mang động cơ tôn giáo và chính trị, xảy ra sau khi một số nhóm Hồi giáo cực đoan kêu gọi các cuộc tấn công tiềm tàng bằng các phương tiện dễ tiếp cận.

Tuy nhiên, 3 vụ việc gần đây ở Đức không có điểm chung về ý thức hệ. Kẻ bị cáo buộc trong các vụ tấn công ở Magdeburg được cho là một công dân Arab Saudi có niềm tin chống lại đạo Hồi. Ngược lại, nghi phạm của vụ giết người ở Munich có thể có động cơ ủng hộ đạo Hồi. Và nghi phạm ở trung tâm của vụ tấn công ở Mannheim được cho là một cá nhân sinh ra ở Đức và không có tiền sử có khuynh hướng cực đoan. Chỉ đơn giản, điểm chung của chúng là chiếc xe hơi.

Năm 2018, nhà xã hội học văn hóa và chuyên gia nghiên cứu văn hóa Vincent Miller và nhà tội phạm học Keith Hayward đã cùng thực hiện nghiên cứu, trong đó cho rằng bản chất của các vụ đâm xe là những sự kiện “bắt chước”. Họ lập luận rằng nó giống như một mô hình sao chép, thay vì động cơ ý thức hệ.

“Bọn họ là những cá nhân rất đa dạng: Một số có thể là những người Hồi giáo cực đoan, là những nhà hoạt động cánh hữu hoặc có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Rất khó để xác định danh tính của thủ phạm. Điểm chung chính của họ là hành động”, ông Vincent Miller nói.

“Phương thức tấn công bằng ô tô vô thức trở thành một phần trong danh mục các lựa chọn để mọi người thể hiện sự tức giận của mình theo một cách nào đó và họ tiếp xúc với nó thông qua các phương tiện truyền thông và mạng xã hội”, nhà xã hội học Vincent Miller nhận định.

Lực lượng chức năng khám xét chiếc xe của nghi phạm

Pauline Paillé, một chuyên gia về an ninh quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển (RAND) châu Âu, đã tham gia vào một báo cáo năm 2022 của Ủy ban Liên minh châu Âu để tìm hiểu cách ngăn chặn các cuộc tấn công đâm xe. “Thật khó để hiểu động cơ là gì và liệu có một mô hình thực sự hay đó chỉ là một tập hợp các sự kiện riêng lẻ”, ông Paillé thừa nhận.

Theo chuyên gia Paillé, có nhiều biện pháp để ngăn chặn việc này: Quy định về thuê xe gắn với kiểm tra lý lịch chặt chẽ hơn; tạo ra các ranh giới ảo cho phép chính quyền áp dụng cài đặt từ xa cho các phương tiện thông minh; đô thị được thiết kế tốt hơn có thể là một trong những phương thức giảm thiểu đơn giản nhất.

Yên Vũ