Di sản quý hiếm của người Thái hàng 100 năm tuổi

Trưng bày giới thiệu 190 tấm mặt chăn (nà pha), trong đó 101 hiện vật đã được giám định và cấp Giấy chứng nhận di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia theo Quyết định số 1195/QĐ-SVHTT ngày 14/10/2024.

Tiến sĩ Bùi Ngọc Quang, Phó Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam cho biết các tấm nà pha thuộc bộ sưu tập đồ vải của Thủ công Trúc Lâm, sưu tầm từ những năm 1990 tại vùng người Thái Trắng (nhóm Tày Mường) ở miền Tây Nghệ An.

"Đây là bộ sưu tập được chuyên gia di sản, chuyên gia dân tộc học đánh giá là di sản quý hiếm mang giá trị văn hóa, lịch sử sâu sắc. Việc hợp tác công tư về văn hóa cũng là một chủ trương mà UNESCO luôn đề cao, khuyến khích", ông Quang khẳng định.

Theo Tiến sĩ Vi Văn An (người Thái ở Nghệ An), nà pha được dùng làm vỏ chăn, của hồi môn cho cô dâu, làm quà tặng khi về nhà chồng, giữ ấm cho trẻ em vào mùa đông và trang trí trong ngày Tết...

Qua kỹ thuật dệt, thêu tinh xảo và cách phối màu hài hòa cùng với những nguyên liệu tự nhiên, nà pha thể hiện nét đặc trưng thẩm mỹ trong sản phẩm đồ dệt của người Thái Nghệ An.

Các hoa văn động vật đều có ý nghĩa biểu tượng riêng. Rồng tượng trưng cho sức mạnh, kết hợp yếu tố lành và dữ...

Voi đại diện cho lòng trung thành; hươu, nai và chim công biểu trưng cho vẻ đẹp; ngựa tượng trưng cho sự tự do.

Hoa văn hình thực vật cũng có trên các nà pha của trưng bày này. Đây cũng là loại hoa văn xuất hiện phổ biến trên mặt chăn và chân váy, bao gồm các loài hoa, quả rừng, hạt, cây cỏ, đót dừa, lá cau, rau dớn, rau bợ.

Theo Tiến sĩ Vi Văn An, hình đót dừa tượng trưng cho sự định cư, hình quả trám và quả sổ gợi nhắc về các loại quả đã cứu người khỏi nạn đói, còn hình hạt dưa liên quan đến vai trò của phụ nữ và kinh nghiệm xen canh giữa bông và dưa.

“Với niên đại từ 30 đến 90 năm, bộ sưu tập này được xem là một trong những di sản đồ vải quý hiếm còn sót lại. Không chỉ phản ánh thế giới quan và nhân sinh quan của người Thái, bộ sưu tập còn mang giá trị lịch sử, văn hóa và đặc biệt là tính thẩm mỹ của người Thái qua việc thể hiện màu sắc và hoa văn độc đáo, tinh tế”, Tiến sĩ Vi Văn An khẳng định.

Trưng bày kéo dài đến ngày 17/1/2025 tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam và sẽ liên tục được thay đổi hiện vật.

Tình Lê