Di sản không khói thuốc: Văn minh từ ý thức đến hành động

Môi trường du lịch văn minh và an toàn, không khói thuốc ở khu di sản Huế

“Cố đô Huế của các bạn không chỉ có cảnh quan đẹp mà không khí rất trong lành” là lời nhận xét mộc mạc, nhưng ấn tượng của chị Ngọc Thảo, du khách từ TP. Hồ Chí Minh, sau khi tham quan Đại Nội. Với chị Thảo và nhiều du khách, điều đáng quý không chỉ ở những công trình cổ kính mà còn là môi trường xanh, sạch, thoáng đãng của không gian di tích - nơi gần như vắng bóng khói thuốc lá.

Trong nhiều năm qua, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô (BTDTCĐ) Huế đã nỗ lực thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để biến khu di sản này thành mô hình điểm không khói thuốc lá đầu tiên trong lĩnh vực bảo tồn văn hóa. Với sự tham gia tích cực của lực lượng bảo vệ, hướng dẫn viên, cán bộ quản lý và chính du khách, nếp sống văn minh không hút thuốc tại các điểm di tích dần trở thành thói quen và quy chuẩn ứng xử.

Tại Hoàng cung Huế, khu vực có lượng khách tham quan mỗi ngày lên đến hàng nghìn lượt, hình ảnh những tấm biển báo “Cấm hút thuốc” được đặt ở nhiều vị trí dễ quan sát như cổng vào, sân vườn, bên ngoài bảo tàng, các lối đi chính... Đây là một phần trong chiến dịch truyền thông nhằm nâng cao ý thức cộng đồng và du khách khi đến với di sản.

Anh Hùng, một nhân viên bảo vệ tại Đại Nội cho biết, hầu hết du khách quốc tế đều rất ý thức, còn với khách trong nước, thỉnh thoảng vẫn có người quên và định hút thuốc. “Chúng tôi chỉ cần nhắc nhở nhẹ nhàng, lịch sự là họ hiểu và hợp tác ngay”, anh nói.

Không chỉ dừng lại ở các tấm biển thông báo, Trung tâm BTDTCĐ Huế đã tổ chức thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tác hại thuốc lá, triển khai các lớp tập huấn cho nhân viên, nâng cao kỹ năng xử lý các tình huống với du khách. Các điểm dịch vụ trong khuôn viên di tích cũng bị cấm bán hoặc quảng cáo thuốc lá.

“Chúng tôi xây dựng mô hình điểm đến không khói thuốc không chỉ để bảo vệ sức khỏe du khách, mà còn để phòng ngừa cháy nổ và bảo vệ tài sản di sản”, ông Lê Công Sơn, Phó Giám đốc Trung tâm BTDTCĐ Huế nhấn mạnh.

Thực tế, hút thuốc trong khu di tích không chỉ ảnh hưởng đến mỹ quan, sức khỏe cộng đồng mà còn đe dọa an toàn của các di sản quý giá. Ông Trần Đình Thân, Trưởng phòng Quản lý Bảo vệ của Trung tâm cho biết, khu di tích Huế đa phần là vật liệu dễ cháy như gỗ và thường tọa lạc giữa không gian nhiều cây cối. Mùa nắng nóng kéo dài, chỉ một tàn thuốc cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Từ năm 2022, Huế được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chọn làm mô hình thí điểm “Di tích không khói thuốc”. Theo đó, Trung tâm đã ban hành quy định không cho phép cán bộ, nhân viên hút thuốc tại nơi làm việc; đồng thời, lồng ghép tuyên truyền Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá trong các cuộc họp, hội nghị nội bộ.

Không riêng Huế, trên thế giới, nhiều điểm di sản nổi tiếng cũng áp dụng mô hình tương tự. Tại Angkor Wat (Campuchia), chính quyền đã cấm hút thuốc hoàn toàn trong khu vực đền đài để tránh ô nhiễm và bảo vệ các công trình cổ. Ở Kyoto (Nhật Bản), khách du lịch bị cấm hút thuốc tại các phố cổ Gion, Higashiyama - nơi có nhiều chùa chiền, di tích gỗ lâu đời. Tại Rome (Ý), quanh khu vực đấu trường Colosseum và Vatican, chính quyền cũng lắp nhiều biển cấm hút thuốc và xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm.

Những chính sách như vậy không chỉ bảo vệ di sản, mà còn nâng cao trải nghiệm của du khách, từ đó góp phần thúc đẩy du lịch phát triển theo hướng bền vững, nhân văn và có trách nhiệm.

Bên cạnh các biện pháp mềm mỏng như nhắc nhở, hướng dẫn, Trung tâm BTDTCĐ Huế cũng tính đến phương án bố trí các khu vực riêng biệt cho người hút thuốc tại một số điểm phù hợp. Tuy nhiên, theo ông Lê Công Sơn, mục tiêu vẫn là hình thành ý thức “không hút thuốc” ngay từ khi đặt chân vào khu di sản.

UBND thành phố Huế hiện đã ban hành kế hoạch thực hiện chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại thuốc lá đến năm 2030. Trong đó, mục tiêu đặt ra là giảm tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc tại nơi làm việc xuống dưới 25%, tại nhà hàng còn dưới 65%, quán cà phê dưới 70% và khách sạn dưới 50%. Sở Văn hóa, Thể thao và Sở Du lịch được giao nhiệm vụ phối hợp kiểm tra, giám sát việc thực hiện luật tại các điểm di tích, khu vui chơi giải trí và điểm đến đông du khách.

Theo Trung tâm BTDTCĐ Huế, sau hơn 2 năm thực hiện mô hình không khói thuốc, những hành vi vi phạm ngày càng hiếm thấy, thay vào đó là những cái gật đầu đồng thuận, những nụ cười chia sẻ khi được nhắc nhở.

“Du lịch không khói thuốc không chỉ là một quy định khô khan, mà là biểu hiện của sự tôn trọng - với di sản, với cộng đồng và với chính sức khỏe của bản thân mỗi người”, ông Sơn nói.

Bài, ảnh: Liên Minh