Di sản của nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan

Ông Đặng Hoành Loan là nhà nghiên cứu âm nhạc lớn của Việt Nam, có đóng góp cho nhiều ấn phẩm khoa học, công trình nghiên cứu, xuất bản phẩm liên quan tới âm nhạc Việt Nam, đặc biệt là dân ca và nhạc cổ truyền. Ngày 3/6, nhà nghiên cứu đã qua đời ở tuổi 82.

Người góp công lớn đưa ca trù trở thành di sản văn hóa thế giới

Nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan sinh năm 1943. Ông từng chỉ huy dàn nhạc Đoàn Ca kịch Liên khu V. Từ năm 1976, ông là cán bộ nghiên cứu, sưu tầm tại Viện Âm nhạc. Năm 1996, ông làm Phó viện trưởng Viện Âm nhạc, kiêm Trưởng Ban biên tập Tạp chí Thông báo Khoa học Viện Âm nhạc tới khi về hưu.

Nhà nghiên cứu âm nhạc Đặng Hoành Loan. Ảnh: Thể thao & Văn hóa.

Ông dành nhiều tâm huyết nghiên cứu ca trù. Trong cuốn sách đặc khảo về ca trù ra mắt năm 2006, ông công bố một nghiên cứu giá trị mang tên Ca trù - Những điều trông thấy.

Ông tiếp tục dành nhiều thời gian điền dã ở một số địa phương, sưu tầm, khôi phục, hệ thống ca trù ở các làng cổ quanh Thăng Long xưa, lập hồ sơ khoa học về Nghệ thuật ca trù của người Việt để trình UNESCO. Năm 2009, UNESCO đã công nhận ca trù là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp của nhân loại. Nhạc sĩ Đặng Hoành Loan được Nhà nước đánh giá là người có đóng góp to lớn cho sự công nhận này.

Một đời miệt mài nghiên cứu âm nhạc Việt Nam

Trong hơn 50 năm hoạt động nghệ thuật và nghiên cứu âm nhạc, nhà nghiên cứu đã là tác giả, thành viên hội đồng biên soạn cho nhiều ấn phẩm, công trình nghiên cứu về âm nhạc. Có thể kể tới Tìm hiểu cấu trúc âm nhạc trong lớp Tuồng Võ Tam Tư, Một phác thảo về âm nhạc dân gian và cổ truyền Quảng Trị, Phát triển âm nhạc truyền thống - mục tiêu, kết quả và những tồn tại, Ca trù - những điều trông thấy, Cồng chiêng Tây Nguyên - không mà có...

Ngoài ra, ông có đóng góp cho các công trình khoa học như Âm nhạc cổ truyền Quảng Trị, Đặc khảo ca trù Việt Nam, Tổng tập nghiên cứu hát xoan Phú Thọ, Hát then Tày - Nùng - Thái Việt Nam, Nhìn lại chặng đường 20 năm nghiên cứu âm nhạc (1999-2019), Sử liệu cổ nhạc Việt Nam…

Đặc biệt, ông Đặng Hoành Loan thuộc hội đồng biên soạn bộ sách 1000 năm âm nhạc Thăng Long - Hà Nội gồm 5 quyển, mỗi quyển trên dưới 700 trang, được coi như bộ “sử học” âm nhạc về Hà Nội.

Ở tuổi ngoài 80, ông vẫn tiếp tục nghiên cứu và ra mắt sách. Cuốn Nghiên cứu nhạc truyền thống Việt Nam từ thực tiễn điền dã xuất bản cuối năm 2024 là công trình nghiên cứu cuối cùng của nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan. Cuốn sách không chỉ là công trình tổng kết một đời nghiên cứu của ông, mà còn là tác phẩm được ông gửi gắm nhiều tình cảm cá nhân với âm nhạc dân tộc.

Bộ sách 1000 năm âm nhạc Thăng Long - Hà Nội. Ảnh: Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch.

Ông từng bộc bạch rằng cuốn sách sẽ gửi đến bạn đọc “những suy nghĩ rất riêng tư và tình yêu tha thiết với âm nhạc truyền thống Việt Nam”. Cuốn sách giúp bạn đọc hiểu giá trị nền âm nhạc dân tộc Việt Nam. Nền âm nhạc dân tộc này đã góp vào văn hóa nhân loại một nhạc ngữ giàu biểu cảm, phản ánh chân thực tâm tư, tình cảm con người Việt suốt trường kỷ lịch sử.

Nhà nghiên cứu Đặng Hoành Loan đã dành một đời cho nghiên cứu âm nhạc dân tộc. Ông đã được tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng ba, bằng khen Chính phủ và huy chương 25 năm ngành văn hóa.

Thụy An