Đem rừng về với biển

Công cuộc trồng rừng của ông Huỳnh Văn Chiến, gần 80 tuổi, ở xã Mỹ Thành (Phù Mỹ, Bình Định) và hàng trăm hộ dân ven biển Bình Định bắt đầu từ sau ngày giải phóng miền Nam. Khi ấy, cả khu vực đông núi Bà giáp biển không còn một cây dương nào sống sót, do Mỹ rải chất độc khai quang.

Người dân ven biển phải chịu nạn cát xâm lấn xóm làng, đồng ruộng. Trồng cây gây rừng ở nơi đầy cát, nắng và gió chẳng dễ dàng, vì chỉ có thể trồng vào mùa mưa, cát mát, cây mới bám rễ đâm chồi. Mùa hè phải đi sớm về muộn, gánh hàng trăm gánh nước chạy trên cát bỏng, tưới từng gốc cây mới mong cây sống. Không nản lòng, từng chút, từng ngày, công sức của ông Chiến và người dân địa phương đổ xuống đã hình thành những rừng dương ven biển ngút ngàn.

“Từ mùa đông năm 1976 đến năm 1991, 15 năm, người dân chúng tôi đổ bao công sức để rừng lên xanh vi vút, chở che gió mưa. Từng cây từng cây đan nhau thành lũy thành bờ, vươn mình bảo bọc người”, ông Chiến nhớ lại.

Thế rồi “cơn bão” titan ập xuống. Chỉ tính riêng các xã ven biển của hai huyện Phù Cát, Phù Mỹ có đến hơn 30 doanh nghiệp được cấp giấy phép khai thác titan. Các cánh rừng phi lao ven biển bị đốn hạ.

“Mất rừng phi lao phòng hộ ven biển, nguồn nước ngầm cạn kiệt, môi trường ô nhiễm, cát lại bay mù trời. Nước mặn tràn qua những cánh đồng chạy dài ven biển. Mùa hè, những doi cát đùng đùng nổi giận,tạo nên những trận bão cát ghê hồn”, ông Chiến kể.

Khi cơn sốt titan hạ nhiệt, doanh nghiệp tháo chạy để lại những trảng cát trắng chằng chịt hào ngang rãnh dọc tới tận bờ biển. Ông Chiến cùng người dân trong xã lại cặm cụi trồng những rừng dương.

Rồi một thời gian sau, cơn lốc dự án điện mặt trời, điện gió lại “cạo trọc” những cánh rừng mơn mởn, để lại sự nuối tiếc, xót xa cho người dân

Ông Nguyễn Văn Vân, gần 70 tuổi, ở xã Mỹ Thắng (Phù Mỹ) kể, trước đây, muốn ra biển phải xuyên qua rặng dương đến gối mỏi chân chồn, thế mà thời điểm ấy, sáng dậy, mở mắt ra chỉ thấy sóng bạc đầu lớp lớp xô tràn vô tận ngõ

Một lần nữa, người dân địa phương lại xin được giao đất gây rừng. Đến nay, huyện Phù Mỹ có trên 695 ha rừng dương, trong tổng số 131.036 ha rừng trồng của cả tỉnh.

Bà Nguyễn Thị Nga (ngụ xã Mỹ An) chia sẻ: “Những loại cây trồng chắn gió bão ven biển không có giá trị kinh tế cao, nhưng, không có rừng dương thì những người sống ven biển sẽ phải hứng chịu sự khắc nghiệt của gió và cát. Mùa hanh hao, gió mang theo cát thổi thẳng vào mỗi nhà. Một cơn gió ào qua đúng bữa ăn thì cả mâm cơm sẽ đầy cát. Còn mùa mưa, gió ào ào rất kinh khủng, có khả năng xô đẩy và cuốn phăng tất cả những vật dụng xung quanh ngôi nhà”.

Trồng rừng đã khó, giữ rừng lại càng khó hơn. Ông Trần Đình Tuấn ở thôn Xuân Bình, xã Mỹ An, người nhận khoán quản lý, bảo vệ 25,7 ha rừng dương trên địa bàn xã Mỹ An, nói: “Trước kia, nhiều người dân hay chặt phá cây dương làm chất đốt. Nhờ các đơn vị kiểm tra, tuyên truyền tầm quan trọng của rừng nên tình trạng chặt phá rừng đã giảm đáng kể”.

Một cán bộ Ban Quản lý rừng phòng hộ Phù Cát cho biết, ngoài nỗi lo rừng dương bị chặt phá, còn luôn canh cánh nguy cơ cháy có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Những ngày nắng nóng, lực lượng của Ban tăng cường chạy xe máy kiểm tra tình hình quanh những tuyến rừng dương.

Những rừng phi lao ven biển Bình Định lụi tàn không rõ nguyên nhân đang "nỗ lực" sống sót mỗi ngày.

Mùa khô năm nay, Ban Quản lý rừng phòng hộ huyện Phù Cát xác định vùng trọng điểm dễ xảy ra cháy là khu vực khoảng 150 ha rừng phi lao ven biển các xã: Cát Chánh, Cát Hải, Cát Thành, Cát Khánh nên đặt bảng biểu cấm lửa, bảng tin phòng cháy, chống cháy rừng, xây dựng đường ranh cản lửa ở rừng trồng, nhất là đối với rừng phi lao phòng hộ ven biển có thảm thực bì dày dưới gốc cây.

Theo Sở NN&PTNN Bình Định, hiện quỹ đất cho trồng rừng phi lao ven biển không còn nhiều nên việc phát triển rừng phòng hộ ven biển là khó khăn.

Mặt khác, việc trồng rừng phi lao ven biển thường bị ảnh hưởng bởi các nguyên nhân bất khả kháng như nắng hạn gây thiệt hại đến rừng đặc biệt là rừng mới trồng.

Công tác quản lý rừng trồng phòng hộ phi lao ven biển gặp nhiều khó khăn do một số diện tích rừng ven biển đưa ra ngoài 3 loại rừng để thực hiện các dự án phát triển kinh tế xã hội; thực tế, một số dự án chưa triển khai, hiện vẫn giao trách nhiệm quản lý bảo vệ rừng cho các chủ rừng là BQL rừng phòng hộ, tuy nhiên kinh phí chi cho việc tổ chức quản lý này khó khăn.

Vẫn còn rất nhiều diện tích rừng phòng hộ ven biển đang kêu gào khoanh vùng trồng lại, đã từ lâu lắm rồi những bãi cồn tròi trọc chờ những bàn tay người trồng mới, ngóng gọi những ngư dân nhận đất gây rừng. Để màu xanh trở lại trên những ngôi làng ven chân sóng.

“Và rừng sẽ lên xanh, rừng giữ đất quê hương”…